اختلال استرس پس از سانحه: علائم و نشانه‌ها، علت‌ها و راهکارهای درمانی

آیا تا به حال با تجربه‌ای مواجه شده‌اید که پس از سانحه‌ای ناگوار در زندگی، همه چیز به نظر زیر و رو شده و شما احساس استرس و ناراحتی شدید می‌کنید؟ این احساس که برخی از ما ممکن است پس از تجربه سانحه‌هایی مانند تصادفات،جنگ، آزار جسمی و روانی یا حتی حوادث طبیعی با آن رو به رو شویم، اختلال استرس پس از سانحه نام دارد.

در این مقاله، به بررسی اختلال استرس پس از سانحه می‌پردازیم. این اختلال که یک واکنش ناشی از تجربه آسیب زا است می تواند تهدیدی برای سلامت روانی فرد باشد و زندگی روزمره و روابط فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

اولین قدم در فهم بهتر این اختلال، شناخت دقیق آن است. در این مقاله، به تعریف اختلال استرس پس از سانحه می‌پردازیم و علائم و نشانه‌های آن را شرح می‌دهیم. همچنین، به دنبال پاسخی برای سوالاتی مانند: چه عواملی می‌توانند ایجاد این اختلال را تسریع کنند؟ چه افرادی بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند؟ و … هستیم.

بعد از اینکه اختلال استرس پس از سانحه را بهتر شناختیم، می‌خواهیم به روش‌های درمانی این اختلال بپردازیم. آیا راه‌حلی برای مدیریت و کاهش استرس پس از سانحه وجود دارد؟ در اینجا، راهکارهایی را بررسی خواهیم کرد که به فرد مبتلا به این اختلال کمک می‌کند تا با موقعیت مواجه شده و بهبودی روانی خود را تجربه کند.

بنابراین، با همراهی شما، در این مقاله به دنیای اختلال استرس پس از سانحه خواهیم پرداخت. می‌توانید با خواندن این مقاله، درک بهتری از این اختلال کسب کنید و بیشتر بدانید که چگونه می‌توانید خودتان یا افرادی که در اطرافتان با این مقاله مواجهه هستند یاری برسانید.

مشتاقانه منتظر خواندن این مقاله از سوی شما هستیم و امیدواریم که با به اشتراک گذاری اطلاعات و راهکارهای مفید در این زمینه، به افرادی که با اختلال استرس پس از سانحه مواجه هستند، کمک کنیم.

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) چیست؟

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یک اختلال اضطرابی است که در اثر رویدادهای بسیار استرس زا، ترسناک یا ناراحت کننده ایجاد می شود. فرد مبتلا به PTSD اغلب این رویداد آسیب زا را از طریق کابوس و فلاش بک تجربه می کند و ممکن است احساس انزوا، تحریک پذیری و گناه را تجربه کند.

افراد مبتلا به این اختلال همچنین ممکن است مشکلات خواب داشته باشند مانند بی خوابی و همچنین تمرکز برای آن ها مشکل باشد. این علائم اغلب شدید و به اندازه کافی پایدار هستند که تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره فرد دارند.

اکثر افرادی که رویدادهای آسیب زا را تجربه می کنند ممکن است به طور موقت در سازگاری و کنار آمدن با مشکل مواجه شوند، اما با گذشت زمان و مراقبت از خود، معمولاً بهتر می شوند. اما اگر علائم بدتر شوند، ماه ها یا حتی سال ها طول بکشند و در عملکرد روزانه شما اختلال ایجاد کنند، ممکن است دچار PTSD شده باشید. دریافت درمان موثر پس از بروز علائم می تواند برای کاهش علائم و بهبود عملکرد حیاتی باشد.

چه کسانی دچار اختلال استرس پس از سانحه می شوند؟

هر کسی در هر سنی ممکن است به PTSD مبتلا شود. افراد مبتلا به این اختلال می تواند شامل سربازان جنگی و افرادی باشد که تجاوز فیزیکی یا جنسی، سوء استفاده، تصادف، فاجعه یا سایر رویدادهای آسیب زا را تجربه کرده یا شاهد آن بوده اند. افراد مبتلا به PTSD ممکن است احساس استرس یا ترس کنند، حتی زمانی که در خطر نیستند.

همه افراد مبتلا به این اختلال یک رویداد خطرناک و آسیب زا را تجربه نکرده اند. گاهی اوقات، این که یک دوست یا یکی از اعضای خانواده دچار تروما شده است می تواند باعث PTSD شود. بر اساس گزارش مرکز ملی PTSD آمریکا، از هر 100 نفر، 6 نفر در مقطعی از زندگی خود دچار اختلال اضطراب پس از سانحه می شوند.

زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به استرس پس از رویداد آسیب زا هستند. جنبه های خاصی از رویداد آسیب زا و برخی از عوامل بیولوژیکی (مانند ژن ها) ممکن است برخی افراد را بیشتر در معرض ابتلا به PTSD قرار دهد.

نشانه ها و علائم اختلال استرس پس از سانحه چیست؟

علائم اختلال استرس پس از سانحه معمولاً در عرض 3 ماه پس از رویداد آسیب زا شروع می شود، اما گاهی اوقات دیرتر ظاهر می شوند. برای تشخیص ابتلا به این اختلال، فرد باید علائم را بیش از 1 ماه داشته باشد و علائم باید به اندازه‌ای شدید باشد که در جنبه‌های زندگی روزمره، مانند روابط یا کار، تداخل داشته باشد. علائم همچنین باید با دارو، مصرف مواد یا سایر بیماری ها ارتباطی نداشته باشد.

برخی از افراد ظرف 6 ماه بهبود می یابند، در حالی که برخی دیگر علائمی دارند که 1 سال یا بیشتر طول می کشد. افراد مبتلا به استرس پس از سانحه اغلب به طور همزمان اختلالات روانی مانند افسردگی یا یک یا چند اختلال اضطرابی دارند.

پس از یک تجربه ناگوار، طبیعی است که علائمی داشته باشید. یک متخصص سلامت روان که تجربه کمک به افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه را دارد، مانند روانپزشک و روانشناس، می تواند تعیین کند که آیا علائم با معیارهای این اختلال مطابقت دارند یا خیر.

برای تشخیص، یک فرد بزرگسال باید حداقل به مدت یک ماه تمام موارد زیر را داشته باشد:

• حداقل یک علامت دوباره تجربه شود
• حداقل یک علامت اجتنابی
• حداقل دو علامت برانگیختگی و واکنش پذیری
• حداقل دو علامت شناختی و خلقی

علائم تجربه مجدد اختلال استرس پس از سانحه

علائم تجربه مجدد عبارتند از:

• تجربه فلاش بک – احیای رویداد آسیب زا، از جمله علائم فیزیکی مانند ضربان قلب یا تعریق
• داشتن خاطرات یا رویاهای مکرر مرتبط با رویداد
• داشتن افکار ناراحت کننده
• تجربه علائم فیزیکی استرس

افکار و احساسات می توانند این علائم را تحریک کنند، همانطور که کلمات، اشیاء یا موقعیت هایی که یادآور رویداد آسیب زا هستند نیز می توانند علائم را تحریک کنند.

علائم اجتنابی اختلال استرس پس از سانحه

علائم اجتنابی عبارتند از:

• دور ماندن از مکان ها، رویدادها یا اشیایی که یادآور تجربه آسیب زا هستند
• اجتناب از افکار یا احساسات مرتبط با رویداد آسیب زا

علائم اجتناب ممکن است باعث شود افراد روال خود را تغییر دهند. به عنوان مثال، برخی از افراد ممکن است پس از یک تصادف شدید رانندگی از رانندگی یا سوار شدن در ماشین اجتناب کنند.

علائم برانگیختگی و واکنش پذیری اختلال استرس پس از سانحه

علائم برانگیختگی و واکنش پذیری عبارتند از:

• به راحتی مبهوت شدن
• احساس تنش، گارد داشتن یا در لبه بودن
• داشتن مشکل در تمرکز
• داشتن اختلالات خواب
• احساس تحریک پذیری و طغیان های پرخاشگرانه
• درگیر شدن در رفتار مخاطره آمیز، بی پروا یا مخرب

علائم برانگیختگی اغلب ثابت است. آنها می توانند منجر به احساس استرس و عصبانیت شوند و ممکن است در بخش هایی از زندگی روزمره مانند خواب، غذا خوردن یا تمرکز اختلال ایجاد کنند.

علائم شناختی و خلقی اختلال استرس پس از سانحه

علائم شناختی و خلقی عبارتند از:

• مشکل در به خاطر سپردن ویژگی های کلیدی رویداد آسیب زا
• داشتن افکار منفی در مورد خود یا دنیا
• داشتن احساس سرزنش اغراق آمیز نسبت به خود یا دیگران
• داشتن احساسات منفی مداوم، مانند ترس، خشم، گناه یا شرم
• از دست دادن علاقه به فعالیت های لذت بخش
• داشتن احساس انزوای اجتماعی
• داشتن مشکل در احساس احساسات مثبت، مانند شادی یا رضایت

علائم شناختی و خلقی می تواند پس از رویداد آسیب زا شروع یا بدتر شود. آن ها می توانند باعث شوند که فرد احساس جدایی از دوستان یا اعضای خانواده کند.

علت های اختلال استرس پس از سانحه  (PTSD)

هر موقعیتی که فرد آسیب زا بداند یا باعث ایجاد تروما شود می تواند باعث اختلال استرس پس از سانحه شود. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تصادفات جاده ای جدی
• اعمال خشونت آمیز، مانند تجاوز جنسی، دزدی یا سرقت
• مشکلات جدی سلامتی
• تجربیات زایمان

استرس پس از تروما یا تجربه آسیب زا می تواند بلافاصله پس از تجربه یک رویداد ناراحت کننده ایجاد شود یا ممکن است هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها بعد رخ دهد. تخمین زده می شود که PTSD حدود 1 نفر از هر 3 نفر را تحت تاثیر قرار می دهد که تجربه آسیب زا دارند، اما دقیقاً مشخص نیست که چرا برخی از افراد به این بیماری مبتلا می شوند و برخی دیگر نه.

عوامل افزایش ریسک خطر ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه

همه کسانی که تروما یا یک رویداد آسیب زا را تجربه می کنند به PTSD مبتلا نمی شوند. عوامل زیادی در این امر نقش دارند. برخی از این عوامل قبل از تروما وجود دارند و برخی دیگر در طول و بعد از یک رویداد آسیب زا مهم می شوند. عوامل که ممکن است احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش دهند عبارتند از:

• قرار گرفتن در معرض تجربیات آسیب زا قبلی، به ویژه در دوران کودکی
• صدمه دیدن یا دیدن افراد زخمی یا کشته شده
• احساس وحشت، درماندگی یا ترس شدید
• داشتن حمایت اجتماعی اندک یا بدون حمایت اجتماعی پس از رویداد
• مقابله با استرس اضافی بعد از رویداد، مانند از دست دادن یکی از عزیزان، درد و آسیب، یا از دست دادن شغل یا خانه
• داشتن سابقه شخصی یا خانوادگی بیماری روانی یا مصرف مواد

عوامل تاب آوری که ممکن است احتمال ابتلا به این اختلال را کاهش دهند عبارتند از:

• به دنبال حمایت از دوستان، خانواده یا گروه های حمایتی هستید
• یاد بگیرید که با اعمال خود در پاسخ به یک رویداد آسیب زا احساس خوبی داشته باشید
• داشتن یک استراتژی مقابله ای برای عبور و یادگیری از رویداد آسیب زا
• آمادگی و توانایی برای پاسخگویی به رویدادهای ناراحت کننده در زمان وقوع، علیرغم احساس ترس

آیا کودکان و نوجوانان نیز به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا می شوند؟

PTSD می تواند در هر سنی ایجاد شود. کودکان و نوجوانان ممکن است واکنش‌های شدیدی به تروما داشته باشند، اما برخی از علائم آن‌ها ممکن است مشابه علائم بزرگسالان نباشد. در کودکان کمتر از 6 سال، این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:

• خیس کردن تخت بعد از یادگیری استفاده از توالت
• فراموش کردن نحوه صحبت کردن یا ناتوانی در صحبت کردن
• اجرای این رویداد آسیب زادر طول زمان بازی
• دلبستگی غیرمعمول با والدین یا بزرگسالان دیگر

کودکان بزرگتر و نوجوانان معمولا علائمی را بیشتر شبیه علائمی که در بزرگسالان مشاهده می شود نشان می دهند. آن ها همچنین ممکن است رفتارهای مخرب ایجاد کنند. کودکان بزرگتر و نوجوانان ممکن است به دلیل جلوگیری نکردن از آسیب یا مرگ احساس گناه کنند. آن ها همچنین ممکن است افکار انتقام جویی نیز داشته باشند.

راه های درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

برای هر کسی که علائم PTSD را دارد مهم است که با یک متخصص سلامت روان که تجربه درمان این اختلال را دارد کار کند. درمان های اصلی اختلال اضطراب پس از سانحه عبارتند از روان درمانی، دارودرمانی یا ترکیبی از روان درمانی و داروها. یک متخصص سلامت روان می تواند به افراد کمک کند تا بهترین برنامه درمانی را برای علائم و نیازهای خود پیدا کنند.

برخی از افراد مبتلا به این اختلال، مانند کسانی که در روابط آزاردهنده هستند، ممکن است در ترومای مداوم و جاری زندگی کنند. در این موارد، درمان معمولاً زمانی مؤثرتر است که هم وضعیت آسیب زا و هم علائم PTSD را مورد توجه قرار دهد.

افرادی که حوادث آسیب زا را تجربه می کنند نیز ممکن است اختلال پانیک، افسردگی، مصرف مواد یا افکار خودکشی را تجربه کنند. درمان این شرایط می تواند به بهبودی پس از تروما کمک کند. تحقیقات نشان می دهد که حمایت خانواده و دوستان نیز می تواند بخش مهمی از بهبودی را اجرا کند.

رواندرمانی اختلال استرس پس از سانحه

روان درمانی شامل انواع تکنیک های درمانی است که متخصصان سلامت روان برای کمک به افراد در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای نگران کننده استفاده می کنند. روان درمانی می تواند برای افراد مبتلا به PTSD و خانواده های آن ها حمایت، آموزش و راهنمایی ارائه دهد. درمان می تواند یک به یک یا به صورت گروهی انجام شود و معمولاً 6 تا 12 هفته طول می کشد اما می تواند بیشتر نیز طول بکشد.

برخی از انواع روان درمانی نشانه های این اختلال را هدف قرار می دهند، در حالی که برخی دیگر بر مشکلات اجتماعی، خانوادگی یا شغلی تمرکز می کنند. روان‌درمانی‌های مؤثر اغلب بر چند مؤلفه کلیدی، از جمله مهارت‌های یادگیری برای کمک به شناسایی محرک‌ها و مدیریت علائم تأکید دارند.

یکی از انواع رایج روان درمانی، به نام درمان شناختی رفتاری یا CBT، می تواند شامل مواجهه درمانی و بازسازی شناختی باشد:

مواجهه درمانی به افراد کمک می کند تا یاد بگیرند که ترس خود را با قرار دادن تدریجی و به روشی ایمن در معرض آسیبی که تجربه کرده اند مدیریت کنند. به عنوان بخشی از مواجهه درمانی، افراد ممکن است درباره تروما فکر کنند یا بنویسند یا از مکانی که در آن اتفاق افتاده است بازدید کنند. این درمان می تواند به افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه کمک کند تا علائمی را که باعث ناراحتی آن ها می شود کاهش دهند.

بازسازی شناختی به افراد کمک می کند تا رویداد آسیب زا را درک کنند. گاهی اوقات مردم این رویداد را متفاوت از نحوه وقوع آن به یاد می آورند. آن ها ممکن است در مورد چیزی که تقصیر آنها نیست احساس گناه یا شرم کنند. بازسازی شناختی می تواند به افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه کمک کند تا به روشی واقع بینانه در مورد آنچه اتفاق افتاده است فکر کنند.

دارو درمانی اختلال استرس پس از سانحه

سازمان غذا و داروی ایالات متحده دو مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونی (SSRIs)، نوعی داروی ضد افسردگی را برای درمان تأیید کرده است. SSRI ها ممکن است به مدیریت علائم PTSD مانند غم و اندوه، نگرانی، عصبانیت و احساس بی حسی عاطفی کمک کنند. روانپزشکان ممکن است SSRI و سایر داروها را همراه با روان درمانی تجویز کنند. برخی از داروها ممکن است به درمان علائم خاص مانند مشکلات خواب و کابوس‌ها کمک کنند.

افراد باید با روانپزشک خود خود برای یافتن بهترین دارو یا ترکیبی از داروها و دوز مناسب کار کنند. برای یافتن آخرین اطلاعات در مورد داروها، با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید.

توجه: از مصرف هر گونه دارو بدون نظارت روانپزشک حتما و حتما خودداری کنید. این کار می تواند عواقب جبران ناپذیری را برای شما در پی داشته باشد.

جمع بندی و نتیجه گیری

با توجه به تحقیقات، اختلال استرس پس از سانحه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های روانی است که ممکن است باعث مشکلات جسمی و روحی شود و کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. راهکارهایی مانند مشاوره و درمان‌های گفتمانی و دارودرمانی می‌تواند بهبود وضعیت فرد را تسهیل کند. همچنین، حضور و حمایت خانواده و دوستان می‌تواند به فرد کمک کند تا با احساس تنهایی و انزوا مبارزه کند.

برای جلوگیری از ایجاد اختلال استرس پس از حادثه، مهم است که در مواجهه با حوادث ناگوار، فرد در معرض مشاهده حادثه نباشد. در نتیجه، بهترین راه برای درمان اختلال استرس پس از سانحه، پیگیری درمان مناسب و حمایت از فرد مبتلا است.

درگیر شدن با یک حادثه و تجربه ترومای، می‌تواند برای شخصیت و روحیه فرد تاثیرات قابل‌توجهی داشته باشد. اختلال استرس پس از سانحه، از جمله مشکلاتی است که در اثر تجربه یک یا چند حادثه ناگوار، شخص می‌تواند با آن مواجه شود. این اختلال می‌تواند علائمی شامل اضطراب، افزایش واکنش به محرک‌های خطرناک، افزایش خطرپذیری و تغییرات ناراحت‌کننده در روحیه فرد را ایجاد کند.

برای مطالعه بیشتر می توانید به منابع زیر مراجعه کنید:

1- منبع اول

2- منبع دوم