مرزبندی در رابطه
نویسنده: جوونه
تاریخ: 9 خرداد 1403
«مدام وقتم برای همسرم و دیگران پر میشه و به کار خودم نمی‌رسم. احساس می‌کنم که وقتی برای خودم ندارم و اولویت برای خودم نمی‌ذارم. اگه نظر مخالف دارم، هیچ وقت نشده که بخوام اونو بیان بکنم به همسرم. خسته شدم از بس نگران اینم که دیگری چی برداشت کرده؟ نکنه که از حرفم ناراحت بشه. بیشتر تو ارتباطاتم شنوندم و خیلی کم درباره خودم حرف می‌زنم ولی نمی‌دونم چی میشه که بعضی وقتا یهو زبونم باز میشه و خیلی چیزایی که نباید بگم و به همه میگم…
اکثر اوقات می‌دونم داره بهم بی‌احترامی میشه و اجازه میدم که فرد مقابل حقمو بخوره به خصوص همسرم ولی سکوت می‌کنم و میگم عیب نداره؛ زندگی مشترک همینه دیگه. مگه قراره چیزی غیر از این باشه؟ تا چند وقت پیش اینطور فکر می‌کردم. اما الان دیگه آستانه صبرم لبریز شده. نسبت به خودم خشم دارم. نسبت به اطرافیانم خشم دارم و فکر می‌کنم که بلد نیستم درست مرزبندی در رابطه داشته باشم.»
اگه برای شما هم پیش اومده که نمی‌دونید که چطور باید در ارتباطتون با دیگران و به ویژه شریک عاطفیتون مرزگذاری بکنید، این مقاله از جوونه مخصوص شما هست چون می‌خوایم درباره مرزبندی در رابطه صحبت بکنیم.
چرا نیاز به مرزبندی در رابطه است؟
بسیاری از افراد ممکنه که اینطور فکر بکنند که اتفاقاً اگه هیچ مرزی با همدیگه نداشته باشند توی رابطه، به معنای اینه که با همدیگه صمیمی‌ترند و رابطه‌شون بهتر جلو میره؛ اما وقتی که کمی جلو میرن، می‌بینیم که هر دو شاهد آسیب‌هایی هستند و اتفاقاً رابطه‌شون به سمت فرسایش ممکنه پیش رفته باشه. مرزگذاری اگه به طور صحیح باشه، باعث میشه که سوء تفاهم پیش نیاد و افراد از همدیگه انتظارات نامعقول نداشته باشند.
مرزبندی در رابطه نوعی احترام هست؛ احترام به خود، به دیگری و به رابطه و ارزشمند دونستن خود، دیگری و رابطه. تعیین مرز در رابطه کمک میکنه که رابطه بهتر بشه و هر دو طرف لذت ببرند از بودن در کنار هم. ما در مرزگذاری صحیح این پیام رو به مخاطبمون انتقال میدیم که من رو اینطور بشناس و با من این گونه رفتار کن. وقتی فرد مقابل هم به مرزهای ما احترام می‌ذاره، انگار احترام به شخصیت ما گذاشته.
ما نه تنها نیازه که توی ارتباط با همسر و شریک عاطفیمون مرزگذاری بکنیم، بلکه نیازه که با هر انسانی که در تعامل هستیم تعیین مرز کنیم. حتی نیازه که انسان نسبت به خودش هم و با خودش هم مرزهایی ایجاد بکنه. به عنوان مثال فرد نباید هر طور که دلش می‌خواد با خودش صحبت بکنه. ما با خودمون هم باید مرزهای رعایت بکنیم و به خودمون احترام بزاریم.
خیلی وقتا پیش میاد که توی رابطه عاشقانه افراد میگن که ما باید پذیرش بی‌قید و شرط نسبت به همدیگه داشته باشیم. ولی پذیرش بی قید و شرط به این معنی نیستش که هر چیزی که طرف مقابل گفت، ما انجام بدیم. ما هم نیازه که مرزهای خودمونو داشته باشیم و خودمونو به فرد مقابل بشناسونیم و بخواهیم که با ما همینطور رفتار بشه.
چرا تعیین مرز در رابطه گاهی سخت است؟
اینکه نسبت به مرزگذاری چه تصوری داریم، میتونه در توانایی ما برای مرز گذاشتن یا نذاشتن خیلی نقش داشته باشه. بعضی از علت‌هایی که میتونه در مرز نذاشتن نقش داشته باشه عبارتند از:
- ترس از تنهایی وطرد شدن در صورت ابراز نظر، خواسته و نیاز
- تربیت خانوادگی (در خانواده اینطور جا افتاده باشه و تربیت شده باشه فرد و تشویق شده باشه که اگه خودش رو در نظر نگیره یا مدام به دیگری بها داده بشه، بچه خوبیه)
- وجود این تفکر که مرزگذاری مانع صمیمیت میشه
- باور به روانشناسی کنترل بیرونی (یعنی فرد معتقده که من باج میدم و تن به خواسته‌های اون میدم، پس اون هم باید باج بده و تن به خواسته‌های من بده و من می‌تونم با رفتارم، دیگری رو کنترل کنم)
- فرد گرفتن حق رو مساوی با خودخواهی میدونه
- عزت نفس پایین و خود رو پایین‌تر از دیگران در نظر گرفتن
این موارد برخی از عواملی بود که میتونه در اینکه ما نیاز به مرزگذاری روکم اهمیت ببینیم، نقش داشته باشیم.
آیا در مرزبندی در رابطه بر سر هر چیزی باید به توافق برسیم؟
یکی از نکاتی که زوجین خوبه بهش توجه بکنن اینه که آیا واقعاً بر سر هر چیزی باید به توافق برسند؟ چطور میشه که هم با همسرشون مرز بذارن و هم با هم بر سر موضوعاتی که اختلاف نظر دارن به توافق برسند؟ آیا امکان‌پذیر هستش؟
در اوایل ازدواج و به ویژه قبل از ازدواج و در طول مسیر ازدواج بهتره که زوجین با همدیگه بر سر مسائل مختلف صحبت بکنن و اگه دیدگاه‌ها و نظر متفاوتی دارند، با هم بر سرش به جمع‌بندی برسند. منظور از جمع‌بندی این نیستش که همو قانع بکنن که به زور عقاید همدیگه رو بپذیرن؛ بلکه بر سر چیزی که با همدیگه اختلاف دارند بهتره اونقدر در طی جلسات متفاوت صحبت بکنن تا با همدیگه به یک جمع‌بندی برسن و یک قانونی در زندگی مشترکشون براش ایجاد کنند. این قانون رو یادداشت بکنن و هر دو در طول فرایند زندگی مشترک باید بهش پایبند باشند.
گاهی هم طبیعیه که بر سر مسئله‌ای با همدیگه اختلاف نظر داشته باشند و بعد از چند جلسه گفتگو در برهه‌های زمانی متفاوت باز هم به توافق نرسیده باشند. وقتی با همدیگه بر سر موضوع به توافق نمی‌رسند، باید اون مسئله رو بذارن کنار و حواسشون باشه که نباید اون موردی که با همدیگه بر سرش اختلاف دارند رو علیه هم تو دعوا و غیره استفاده بکنند و به حد و مرز همدیگه باید احترام بزارن.
انواع مرزبندی در رابطه
به طور کلی ما میتونیم چهار نوع مرزبندی با افراد مختلف و به ویژه شریک زندگیمون داشته باشیم:
- مرزهای جنسی و فیزیکی
- مرز فکری
- مرز عاطفی
- مرز زمانی
مرز جنسی و فیزیکی
مرز جنسی به این معنا هستش که فرد مقابل نیازه که چه حدودهایی رو رعایت بکنه. علاوه بر اون با شریکش کجا، کی و چه زمانی و چطور دوست داره ارتباطی داشته باشه؟ نیازها و محدودیت‌هاش چی هستش؟ این موارد رو حتماً باید با فرد مقابل مطرح بکنیم. ما نباید انتظار داشته باشیم که فرد مقابل علم غیب داشته باشه و از رفتارمون متوجه بشه که منظور ما چیه.
مرز فیزیکی مربوط به خواسته‌ها، تمایلات، نیازهای فیزیکی و فیزیولوژیکی و نحوه برآورده کردن اون هستش. به عنوان مثال وقتی ما رژیم هستیم، خیلی قاطعانه این درخواست رو داشته باشیم که دیگران بهمون اصرار نکنند که بخواهیم رژیممونو زیر پا بذاریم و حتماً غذایی که برای خودمون نامناسب هستش رو بخوریم تا مبادا آبرومون بره یا دوستامون ما رو مسخره کنن و طرد بکنن.
وقتی بعد از مدت طولانی راه میریم و خسته میشیم، اینو ابراز بکنیم که الان خسته شدیم و نیاز داریم که کمی یک جایی بشینیم و استراحت بکنیم اگه برای فرد مقابل مقدوره.
مرز فکری
مرز فکری به این معنا هستش که هر کس اجازه داره که فکر و باور خودشو داشته باشه و قرار نیست که سر هر چیزی با همدیگه موافقت بکنیم یا بخوایم همو قانع بکنیم.
مرز عاطفی و احساسی
مرز عاطفی و احساسی یعنی اینکه ما چه احساسیو تا چه حدی و چه اتفاق‌هایی رو تا چه حدی و با چه کسی میتونیم در میون بذاریم با بقیه و بقیه چقدر حق دارند که در رابطه با اون، اطلاع داشته باشند و وارد حریم خصوصی‌مون نشن؟. چون این‌ها جزو اطلاعات شخصی ما هست و ممکنه که دوست نداشته باشیم به هر کسی بگیم.
علاوه بر اون، این مرز رو هم باید قائل بشید که دیگران تا چه اندازه می‌تونند درباره خودشون بهتون اطلاعات بدن و آیا مایل به شنیدن اون اطلاعات و احساسات هستید یا خیر.
مرز زمانی
یعنی اینکه من کی و کجا می‌تونم در دسترس و پاسخگو باشم برای فرد مقابلم و با همدیگه بتونیم زمان‌های مشترک کمی و کیفی داشته باشیم؟ چه زمان‌هایی فرد مقابل از من انتظار اینو بهتره نداشته باشه که در دسترس باشم و به کارهای دیگه برسم؟ این مرز ها متقابله و فرد مقابلتون هم مرزهای خودش رو باید بهتون اطلاع بده. علاوه بر اون مرز تکنولوژی هم یکی از مرزهایی هستش که تو این دوره نیازه. یعنی چه زمان‌هایی من به سراغ تکنولوژی و رسانه‌های اجتماعی میرم و هر زمانی که فرد بخواد انتظار اینو نباید داشته باشه که در دسترس باشم.
چطور مرزبندی در رابطه ایجاد بکنیم؟
برای تعیین مرز در رابطه اول از همه نیاز هستش که خودتونو بشناسید. بفهمید که چی براتون مهمه؟ چی براتون ارزش تلقی میشه؟ رو چه چیزهایی خیلی حساسید و اگر فرد اون‌ها رو رعایت نکنه خیلی به هم می‌ریزید؟
مورد بعدی که باید روش کار بکنید عزت نفستون هستش. اینکه خودتون رو هم عرض با دیگران بدونید و خودتون رو ارزشمند بدونید. شما باید بلد باشید که رفتار قاطعانه از خودتون نشون بدید و مهارت خود مراقبتی داشته باشید.
در مرحله بعد ممکنه حالا شما بیاید این حد و مرزاتونو با دیگری اشتراک بزارید اما اونا شوخی بکنن، دست بندازنتون یا حتی طردتون بکنن. باید بدونید که این، بخشی از فرایند هستش و این سختی رو باید به جون بخرید و قاطعانه رفتار بکنید.
نیاز هستش که اینجا پلنB برای خودتون داشته باشید؛ یعنی اینکه اگه مرزتون رو به کسی گفتید و فرد مقابل، بهش احترام نذاشت چی می‌کنید؟ چطور باهاش برخورد خواهید کرد؟ شما نباید انتظار داشته باشید که فرد مقابل به زور مرزتون رو قبول بکنه بلکه نیازه که روی رفتارهای خودتون تسلط داشته باشید.
در آخر خوش آمد به زندگی جدید، قطع ارتباطات سمی و باج دهی و ورود آدم‌های جدید و مناسب به زندگی رو شاهد هستید. نکته مهمه اینه که شما نیاز و خواسته‌تون رو شفاف بیان بکنید و لحنی مناسب داشته باشید. تو این فرایند ممکنه که خیلی از افراد بهتون احساس گناه کاذب بدن اما همونطور که از اسمش مشخصه این احساس گناه، کاذب هستش. شما حقتونو دارید می‌گیرید و نباید از اون بابت احساس عذاب وجدان داشته باشید.
کلام آخر
ما در این مقاله از جوونه در رابطه با مرزبندی در رابطه صحبت کردیم. اینکه چه عواملی موجب میشه که ما نتونیم مرزبندی داشته باشیم، انواع مرزبندی چه هستش و چطور میتونیم در رابطه با دیگران مرزبندی داشته باشیم.
برای مطالعه بیشتر در این حوزه میتونید به منابع زیر مراجعه کنید:
سوالات متداول
