مقایسه خود با دیگران

سارا بعد از اینکه اشک هاش رو از صورتش پاک میکنه و بابت اینکه با دوستش بحثشون شده ناراحته، میره روی تختش و پتو رو روی خودش میکشه و گوشیش رو باز میکنه. اون وارد اینستا میشه و ریلز ها و پست ها رو همینجوری یکی پس از دیگری پشت هم رد میکنه..

چهره آدما همه خندون، همه بهترین دوست رو دارن که باهاش همه جا رفتن و حالشون خوبه، تو زندگیشون نقص و کمبودی رو تجربه نمیکنن و…. بغضی بیشتر گلو سارا رو فشار میده و در نهایت اشکهاش بیشتر سرازیر میشه. اون فکر میکنه که فقط ساراعه که نمیتونه ارتباط خوبی با دوستش داشته باشه، پس حتما مشکل از خودشه…

تو این مقاله از جوونه ما میخواییم به این موضوع مهم بپردازیم که مقایسه خود با دیگران چه عواقبی میتونه رو ما و زندگیمون به همراه داشته باشه. آیا اصلا مقایسه خوب هم وجود داره یا نه؟ چطور میتونیم مقایسه خود با دیگران رو کمتر کنیم؟ پس اگه پاسخ این سوالها براتون مهمه با ما همراه باشید.

چرا خود را با دیگران مقایسه می‌کنیم؟

1- برای بقا

مغز انسان طوری طراحی شده است که برای بقا، نیاز دارد تا خود را با جامعه‌ای که در آن عضو است و زندگی می‌کند، مقایسه کند تا با آنها متفاوت نباشد. زیرا اگر او متفاوت باشد، جامعه آن را پس می‌زند و طرد خواهد شد و در نتیجه بقای او به خطر خواهد افتاد.

این الگوی مقایسه در ذهن انسان باقی مانده است و یکی از علت های مقایسه سارا با دیگران در عصر کنونی می‌تواند این باشد. زیرا طرد شدن مساوی با تنهایی و تنهایی مساوی با مرگ در ذهن انسان ترسیم شده است؛ و راه فرار از این تنهایی، مقایسه خود با دیگران است.

2- کمال گرایی

کمال گرایی یکی از علت‌های دیگری هست که باعث می‌شود که سارا دست به مقایسه خود با دیگران بزند. سارا فکر می‌کند که باید در همه چیز عالی باشد و همه ابعاد زندگیش هم باید عالی باشد. برای او، حد متوسطی تعریف نشده.

یکی از معیارها و ملاک هایی که سارا می‌تواند بسنجد که آیا دارد عالی عمل می‌کند یا خیر، مقایسه خود و دستاوردهایش با دیگران است. اگه ببیند کسی بیشتر از او دستاورد دارد یا موفق‌تر عمل می‌کند، ممکن است دستاوردهای خودش را نادیده بگیرد و به صورت صفر یا صد نگاه بکند.

3- طرحواره شکست

سارا که طرحواره شکست دارد، فکر می‌کند که در حال حاضر در زندگی فرد شکست خورده‌ای است، در آینده نیز شکستهایی خواهد خورد و در مقایسه با دیگران، هیچ وقت به حد کافی نمی‌رسد. سارا بسیار خودش و دستاوردهایش را با دیگران مقایسه می‌کند و همیشه فکر می‌کند که از آنها عقب است و دوستانش بسیار موفق‌تر از او و در نتیجه دست به سرزنش خود می‌زند عمل می‌کنند. یکی از علت‌های مقایسه خود با دیگران میتواند ناشی از این باشد که عینکی که ما به چشم زده‌ایم و زندگی را با آن می‌بینیم، ریشه در کودکی ما و طرحواره‌های ما دارد
4- اختلال شخصیت خودشیفته

سارا دچار اختلال شخصیت خودشیفته است؛ ولی خودشیفتگی اش از نوع حقارت یا به عبارتی از نوع جبرانی است. (یعنی به دلیل اینکه در کودکی بسیار مورد تحقیر قرار گرفته، در بزرگسالی اینطور عمل می‌کند که خودش را بالاتر و برتر از دیگران میبیند. و این را حق خودش می‌داند)

سارا در ذهنش مدام دست به مقایسه خود با دیگران می‌زند تا احساس اینکه بهترین و کامل‌ترین هست را کسب بکند. و اگر هم ببیند که در مقایسه خود با دیگران، فرد دیگر درشرف پیروزی است، شروع می‌کند به اینکه دستاوردهای او را کوچک جلوه بدهد تا احساس حقارت نکند.

آیا مقایسه خود با دیگران همیشه تاثیر منفی بر روی ما و زندگی مان میگذارد؟

سارا در یک گروه درمانی شرکت کرده است. از وقتی که سارا در این گروه درمانی شرکت کرده، هنگامی که نظرات افراد متفاوت را درباره آن موضوع می‌شنود و راهکارهای آنها را گوش می‌کند، بهتر توانسته که از آنها الگو بگیرد و بتواند در زندگی خودش، این مثال‌ها و راهکارها را شخصی‌سازی کند و پیاده کند. در نتیجه این به روند رشدش سرعت بخشیده و بهتر توانسته به یک موضوع، از ابعاد دیگه نگاه بکنه.

اما سارا در عین حال این موضوع را میداند که نباید نتیجه را با مسیر اشتباه بگیرد. یعنی ظاهر زندگی دیگران را با باطن زندگی خودش مقایسه نکند و بداند که فقط دارد نتیجه و دستاوردهای آن افراد را می‌بیند و مسیری که آنها طی کردند را، سارا از آن اطلاع چندانی ندارد و اگر قرار باشد که سارا از دیگران الگو بگیرد، نیاز است که فقط از مسیر الگو بگیرد و آن را شخصی سازی کند و متناسب با زندگی خودش اجرا کند.

در اینجا یک مثال از این آورده شده است که مقایسه خود با دیگران اگر در جهت الگوبرداری در مسیر رشد و توسعه در ابعاد مختلف زندگی باشد، می‌تواند منجر به نتایج مثبت بشود.

مقایسه کجا می‌تواند اثر مخربی بر روی ما، اعتماد به نفسمان و زندگیمان داشته باشد؟

1- اشتباه مقایسه کردن (مقایسه ظاهر زندگی دیگران با باطن زندگی خود)

همانطور که در موقعیت سارا در بالاتر بیان شد، وقتی که سارا بیاد نتیجه رو با مسیر اشتباه بگیره و ظاهر زندگی دیگران رو با باطن زندگی خودش مقایسه بکنه، حالش ممکنه بد بشه و زندگی خودش رو بی‌ارزش بدونه و اعتماد به نفسش و روحیه‌اش کاهش پیدا بکنه؛ حتی داشته‌های خودش رو نبینه.

سارا وقتی که وارد شبکه های اجتماعی میشه و اینستا رو باز می‌کنه، زندگی‌های بسیار پویا، خوشحال و شاد که همه چیزش درسته رو می‌بینه و با باطن زندگی خودش که این همه سختی می‌کشه و با مشکلاتی درگیره، مقایسه می‌کنه. در نتیجه حالش بجای اینکه بهتر بشه، بدتر میشه و دستاوردهاش رو هم نمیتونه ببینه.

2- در نظر نگرفتن منابع و شرایط افراد

سارا اگه توی مقایسه خود با دیگران، اینو در نظر نگیره که منابع هر فردی ممکنه که توی جهان فرق بکنه و هرکسی توانایی، انرژی و حتی وضعیت اجتماعی، مالی و فرهنگی و خانوادگی منحصر به فردی داره و اینطور نیستش که شرایط همه افراد با هم یکسان باشه، حالش بد میشه و عزت نفسش کاهش پیدا میکنه.

حتی ممکنه دو نفر یک مسیر رو شروع بکنند و یک هدف داشته باشند، اما چون منابع هر دو فرد با همدیگه یکی نیست، روند رسیدن به نتیجه متفاوت باشه. و این نباید منجر به خودسرزنشگری بشه. سارا این رو بهتره بپذیره که دنیا عادلانه نیست و عادلانه منابعش تقسیم نشده و فقط خودشه که میتونه زندگیشو بهتر بکنه و اگه انتظاراتش رو از دیگران پایین بیاره، زندگیش متفاوت میشه.

مقایسه خود با دیگران در بلند مدت چه عواقبی برای ما به همراه دارد؟

دراینجا بطور تیتر وار به برخی از عواقب منفی مقایسه خود با دیگران اشاره شده است:

• اضطراب
• نبودن در لحظه حال و لذت نبردن
• افسردگی
• حسادت
• کاهش اعتماد به نفس
• افزایش خصومت با دیگران
• افزایش خشم
• کاهش شادی
• افزایش نشخوار فکری و ذهنی
• افزایش خود سرزنشگری و دچار طرحواره معیارهای سختگیرانه و نقص و شرم شدن
• افتادن در سیکل جنگ بی‌پایان بهترین شدن
• فومو (Fear Of Missing Out)
• خودکم بینی
• روی آوردن به خرید درمانی و تاثیر منفی بر روی پس انداز گذاشتن

راهکار هایی برای کاهش مقایسه خود با دیگران

1- مقایسه کردن خود با خود؛ نه مقایسه خود با دیگران

سارا نه تنها خودش رو، بلکه حتی نباید دستاوردهاش رو با دیگران مقایسه بکنه. علت اینکه نباید نه خودش و نه دستاوردهاش رو با دیگران مقایسه بکنه، علاوه بر اینکه تو توضیحات بالا بهش اشاره شد، این می‌تونه باشه که مسیر زندگی و رسالت و منابع هر فرد متفاوت هستش. و قرار هم نیست کسی جای فرد دیگه‌ای رو بگیره.

2- کاهش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، غربالگری دوستان

سارا تلاش می‌کنه تا جای ممکن بتونه میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مثل اینستا رو پایین بیاره. برای این کار، اون از آلارم استفاده می‌کنه. علاوه بر اون، سارا اگه تو شبکه‌های اجتماعی در حال تماشای ویدیویی هست، این نکته را مدام به خودش یادآوری می‌کنه که این‌ها فقط یه تیکه از زندگی افراد هستند و من نباید کل زندگیم رو با این یه تیکه بسنجم و زیر سوال ببرم و حس منفی نسبت به خودم داشته باشم.

در همین حین سارا تلاش می‌کنه افرادی رو توی اینستا دنبال بکنه و دوستایی رو اطرافش قرار بده که حسود نیستن، اهل رقابت نیستن و اهل رشدند و دوست دارن به همدیگه کمک بکنن تا با هم در مسیر رشد و پیشرفت گام بردارند و روند رشد همدیگه رو تسهیل بکنن.

سارا وقت خودش رو ارزشمند می‌دونه و وقتایی که حالش خوب نیست و احساس‌های منفی رو داره تجربه میکنه، به جای اینکه بره توی اینستا و بخواد خودش رو سرگرم بکنه، تلاش می‌کنه که این احساس‌ها رو تجربه کنه و ازشون فرار نکنه.

3- تمرکز بر روی ارزشها و اهداف

سارا اول از همه تلاش می‌کنه که بیشتر خودش رو بشناسه و خودکاوی بکنه تا به خودشناسی برسه و بتونه بهتر در مسیر توسعه فردی گام برداره. بعد از اینکه اون خودش رو شناخت و ارزش‌هاش رو شناخت، تلاش می‌کنه اهدافی رو در راستای ارزش‌هاش ترتیب بده و زمانش رو به این‌ها اختصاص بده. اون می‌دونه که ارزش‌ها و رسالت هر فردی می‌تونه با همدیگه متفاوت باشه و در نتیجه مقایسه دستاوردها و مقایسه خود با دیگران، کار نابجاییه و هرچه بیشتر اون روی ارزش‌ها و اهدافش تمرکز بکنه، وقت کمتری هم داره تا بخواد خودش رو با دیگران مقایسه کنه.

4- پذیرش بی قید و شرط خود

سارا با تمام نقاط قوت و ضعف و دستاوردها و شکست‌هایی که خورده، خودش رو قبول می‌کنه و دوست داره خودش رو و به خودش مهربونی می‌ورزه. اون هیچ وقت خودش رو بابت چیزهایی که نتونسته به دست بیاره، سرزنش نمی‌کنه. به جای سرزنش کردن، اون می‌گرده موانع رو پیدا بکنه و علت شکست رو در بیاره و ببینه آیا می‌تونه کاری انجام بده تو این راه تا بتونه سربلند بیرون بیاد یا نه. سارا حالش با خودش خوبه. اون می‌دونه که هر انسانی منحصر به فرد هست و هرکسی مسیر زندگی خودشو داره.

5- نوشتن خوبی ها و ویژگی های مثبت خود

سارا هر روز شروع می‌کنه یک ویژگی مثبت از خودش می‌نویسه و از خودش تعریف می‌کنه. این کار به سارا احساس خوبی میده و باعث میشه استعدادها، توانمندی‌ها و دارایی‌ها و دستاوردهاش رو ببینه و بهش بها بده و اون‌ها را ارزشمند بشماره.

6- لذت بردن از شادی دیگران

سارا تلاش میکنه که موفقیت دیگران و تلاش اون‌ها، رو به جای اینکه اون‌ها رو شخصی سازی بکنه و فکر کنه در حال رقابت با اون هستند، تحسین بکنه و از گام برداشتن و موفقیت اون‌ها بتونه خوشحال بشه و لذت ببره؛ چون که اون‌ها قرار نیست جای سارا رو بگیرن یا مانع در راه رشد اون به حساب بیان. سارا خوب می‌دونه که وقتی همش در حال مقایسه خود با دیگران باشه، دیگه نمی‌تونه از شادی اون‌ها، خوشحال بشه و لذت ببره و بیشتر دچار احساس ترس و ناامنی میشه برای اینکه احساس کمبود نکنه.

7- جشن گرفتن موفقیت‌های خود

سارا هر موقع که به دستاوردی می‌رسه و در راه هدفش داره گام برمی‌داره، از خودش قدردانی می‌کنه و بعد از هر موفقیت کوچولویی برای خودش جشن می‌گیره. این کار به سارا انگیزه بیشتری میده برای اینکه بتونه با قدرت بیشتری در مسیر رسالت و اهدافش گام برداره و دستاوردهای بیشتری کسب بکنه و ظرفیت انرژی روانیش رو پر کنه. اون می‌دونه وقتی که بیش از حد بخواد کار بکنه و استراحت نده به خودش، بعد از مدتی ممکنه که نتیجه عکس بگیره و دچار فرسودگی بشه.

8- مراجعه به تراپیست
سارا می‌دونه که علت بعضی از این مقایسه‌ها همونطور که تو بالاتر بهش اشاره شد، می‌تونه ناشی از کمال گرایی یا اختلال شخصیت خودشیفته یا طرحواره‌های مختلف داشتن، باشه. در نتیجه برای درمان و کاهش مقایسه خود با دیگران و احساس رضایت بیشتر از زندگی از درمانگر می‌تونه کمک بگیره.

9- شکرگزاری

یکی از مواردی که سارا هر روز در برنامه خودش قرار میده، اینه که شکرگزاری کنه و قدردان داشته‌هاش در زندگی باشه. سارا بابت چیزایی که امروز داره و اگه اون‌ها را نداشت، نمی‌تونست رشد بکنه، هر روز سه مورد از داشته هاش رو در دفترش یادداشت می‌کنه.

این کار به سارا این امکان رو میده که به طور کلی تمرکزش بر روی داشته‌ها باشه تا نداشته‌هاش. اگه تمرکز سارا بر روی نداشته‌ها باشه، داشته‌هاش رو کمرنگ‌تر می‌بینه و از اهمیتشون می‌کاهه و در نتیجه نمی‌تونه از فرصت‌ها به نحو احسن استفاده بکنه.

کلام آخر

ما تو این مقاله از جوونه به موضوع مقایسه خود با دیگران پرداختیم. به اینکه چرا دست به مقایسه میزنیم و کجا مقایسه میتونه خوب باشه، در بلند مدت مقایسه منفی چه اثراتی میتونه داشته باشه و راهکارهایی برای کاهش مقایسه بیان کردیم. اگر پاسخ سوالات خودتون رو در مورد مقایسه خود با دیگران توی این مقاله پیدا نکردید، میتونید سوالتون رو برای جوونه کامنت کنید تا متخصصان جوونه جواب سوال شما رو بدن.

همچنین برای مطالعه بیشتر در مورد مقایسه خود با دیگران می توانید به منابع زیر (انگلیسی زبان) مراجعه کنید:

Why It’s Harmful to Compare Yourself to Others