چرا و چگونه مراجع جذب درمانگر میشود؟

آیا شما هم فکر میکنید از درمانگرتون خوشتون اومده و عاشقش شدید؟ آیا درمانگرتون همون شخص ایده آلی بوده که دنبالش میگشتید ولی تا الان پیدا نکرده بودینش؟ احساس میکنید جذب درمانگرتون شدین؟ فکر میکنید جدایی و اتمام جلسه درمان بخاطر وابستگی به درمانگر براتون سخت خواهد بود؟ روتون نمیشه با درمانگرتون درباره احساساتتون حرف بزنید؟

اگه پاسختون به این پرسش ها، بله هست با این مقاله از جوونه همراه باشید.

چرا مراجعان جذب درمانگرشان میشوند؟

گاهی ممکنه مراجع جذب درمانگرش بشه و ممکنه شاهد این اتفاق تو اتاق درمان باشیم. مراجعان ممکنه ندونن که چی شد که از درمانگر خوششون اومد یا آیا باید این رو با درمانگر مطرح کنن یا نه؟

اینکه مراجع جذب درمانگر بشه دلایل مختلفی میتونه داشته باشه. مهم ترین دلیل میتونه رخ دادن «انتقال» باشه اما دلایل دیگه ای هم برای این امر وجود داره. در ادامه به توضیح این دلایل میپردازیم:

روابط قبلی مراجع

در بسیاری از موارد، مراجعان به‌طور ناخودآگاه احساساتی که نسبت به افراد مهم در گذشته‌شان (مثل والدین یا شرکای عاطفی) داشتن، به درمانگر منتقل می‌کنن. انگار درمانگر براشون تداغی کننده اون شخصه و اینطوری ممکنه جذب درمانگرشون بشن. درمانگر ممکنه یادآور شخص مهمی از گذشته مراجع باشه و این باعث می‌شه که مراجع احساسات خاصی به او پیدا کنه.

همچنین گاهی اوقات ممکنه که فرد چون با والد یا پارتنرش ارتباط خوبی نداشته و درمانگر رو شبیه اون در نظر میگیره، با جذب درمانگر شدن بخواد روابط ناقص گذشتش رو کامل کنه.

فضای امن و حمایتگر درمان

روان‌درمانگران معمولاً فضایی امن، غیرقضاوتی و همدلانه برای مراجعان فراهم می‌کنند. این محیط می‌تونه باعث بشه که مراجع احساس نزدیکی و اعتماد کنه، که در برخی موارد به شکل جذب  درمانگر شدن بروز پیدا می‌کنه.

وابستگی احساسی

وقتی که مراجعان احساس می‌کنن که درمانگرشان به اونها گوش می‌ده و به اونها اهمیت می‌ده، ممکن هست احساس کنند که درمانگر فردی خاص در زندگی اونهاست و این احساسات می‌تونه به نوعی وابستگی به درمانگر منجر بشه.

نیازهای برآورده نشده

برخی مراجعان ممکن هست نیازهای عاطفی برآورده نشده‌ای داشته باشند که در تعامل با درمانگر برانگیخته می‌شه. درمانگر به عنوان فردی قابل اعتماد و حمایتگر میتونه به شکلی ناخودآگاه این نیازها رو پاسخ بده،  و مراجع از این طریق جذب درمانگر ممکنه بشه.

همدلی و توجه درمانگر

روان‌درمانگران معمولاً در طول جلسات درمانی به مراجعان توجه خاصی دارن و به اونها گوش می‌دن. این نوع توجه و همدلی، که ممکن هست مراجع در روابط دیگش کمتر تجربه کنه، می‌تونه باعث ایجاد وابستگی به درمانگر بشه.

ماهیت جلسات درمانی

جلسات درمانی معمولاً متمرکز بر مراجع هست و درمانگر تمام تلاش خودشو برای درک و کمک به مراجع می‌کنه. این توجه ویژه می‌تونه باعث بشه که مراجع احساس کنه درمانگر شخصی استثنایی هست و جذب درمانگر بشه .

با این حال، انتقال احساسات بخشی طبیعی از فرایند درمان هست و درمانگران آموزش دیده‌اند تا این نوع احساسات رو به خوبی مدیریت کنن و از اون به عنوان یک ابزار برای کمک به مراجع در فهم بهتر خود و روابطش استفاده کنند.

چند مصداق از جذب درمانگر شدن

برای فهم بهتر علت و انواع شکلهای بروز عشق به درمانگر چند مثال ملموس از شرایطی که مراجع ممکنه جذب درمانگرش بشه یا وابسته به درمانگرش بشه رو باهم بررسی کردیم. این موارد عبارتند از:

انتقال احساسات مربوط به والدین

مراجع ممکن هست در جلسات درمانی احساس کنه که درمانگر شبیه به والدینی هست که در دوران کودکی توجه کافی به او نداشته‌اند. مثلاً اگر مراجع رابطه سردی با پدر خود داشته، اما الان درمانگرش مردی مهربان و همدل هست، ممکن هست این مراجع به طور ناخودآگاه احساس کنه که درمانگر به نوعی جایگزین پدر او شده است و به او احساسات قوی و مثبتی پیدا کند.

حمایت عاطفی قوی‌تر از روابط شخصی

مراجع ممکن هست در زندگی روزمره خود حمایت و همدلی کمی از اطرافیان دریافت کنه. درمانگری که به او گوش می‌ده، به احساساتش توجه می‌کنه و برای او ارزش قائل می‌شه، می‌تونه به عنوان فردی مهم و خاص در زندگی اون جلوه کند. به همین دلیل، مراجع ممکن هست احساسی عمیق نسبت به درمانگر پیدا کنه و جذب درمانگرش بشه.

تعامل با درمانگر هم‌جنس یا جنس مخالف

مراجع ممکن هست با درمانگر جنس مخالف کار کنه و در طول جلسات به دلیل فضایی که ایجاد شده، احساسات عاشقانه یا جذابیت جسمی نسبت به او پیدا کنه و عشق به درمانگرش بورزه. به عنوان مثال، مراجع زنی که در زندگی خود احساس بی‌توجهی از سوی مردها می‌کنه، ممکن هست در تعامل با درمانگر مرد، که به او توجه می‌کنه و به حرف‌هایش گوش می‌ده، احساسات عاشقانه یا جذب عاطفی تجربه کند و وابسته به درمانگرش بشه.

نیاز به تایید و توجه

اگر مراجع به دلیل گذشته‌ای پر از انتقاد یا کمبود تایید از سوی اطرافیان خود، نیاز شدیدی به توجه و تایید داشته باشه، ممکن هست درمانگر رو به عنوان منبعی برای رفع این نیازها ببینه و به مرور جذب درمانگر بشه. برای مثال، مراجع ممکن هست جذب درمانگری بشه که همواره اونو تشویق می‌کنه و به او احساس ارزشمندی می‌ده، به ویژه اگر این تجربه برای مراجع نادر باشه.

انتقال از روابط عاشقانه گذشته

ممکنه مراجع در طول درمان به طور ناخودآگاه احساسات و تجربیات خود شو از یک رابطه عاشقانه گذشته، به درمانگرش انتقال بده. برای مثال، اگر مراجع در گذشته با شخصی رابطه عاطفی عمیقی داشته اما آن رابطه به پایان رسیده باشد، ممکنه درمانگر رو به عنوان جایگزینی برای آن شخص ببینه و احساسات عاشقانه نسبت به او پیدا کنه و وابسته به درمانگرش بشه.

ایده‌آل‌سازی درمانگر

گاهی مراجعان ممکنه درمانگر خودشونو  به طور ناخودآگاه به عنوان فردی بی‌نقص یا ایده‌آل تصور کنند. به عنوان مثال، مراجع ممکنه به دلیل توجه و تمرکز بی‌نظیری که درمانگر به اون داره، احساس کنه که درمانگر کامل و بدون اشتباه هست و اونو  با ویژگی‌های آرمانی ببینه و جذب درمانگرش میشه.

انتقال چیست؟

از اونجایی که این مفهوم در جذب درمانگر شدن از سوی مراجع بیشتر رایج هست، پس اینجا بیشتر بازش میکنیم و توضیح میدیم دربارش.

انتقال (Transference) یکی از مفاهیم کلیدی در روان‌درمانی هست که برای اولین بار توسط زیگموند فروید مطرح شد. این پدیده به حالتی اشاره داره که در اون مراجع احساسات، نگرش‌ها، و رفتارهایی رو که در روابط گذشته با افراد مهم زندگی خود داشته، به طور ناخودآگاه به درمانگر منتقل می‌کنه. این احساسات ممکن هست مثبت (مانند عشق و احترام) یا منفی (مانند خشم یا نفرت) باشن و اغلب مربوط به روابط اولیه فرد با والدین، شرکای عاطفی یا افراد مهم دیگه در زندگی اون هستن.

ویژگی‌های انتقال

ناخودآگاه بودن

یکی از ویژگی‌های مهم انتقال این هست که مراجع اغلب از اینکه احساسات گذشته‌اش رو به درمانگر منتقل می‌کنه، آگاه نیست. اون ممکنه احساس کنه که واکنش‌ها یا احساساتی که به درمانگر داره، کاملاً واقعی و مرتبط با وضعیت فعلی هست، در حالی که در واقع این احساسات از گذشته سرچشمه می‌گیرن.

تکرار الگوهای گذشته

مراجع در انتقال، تمایل داره الگوهای روابط گذشته‌اش رو با درمانگر تکرار کنه. به عنوان مثال، اگر فرد در کودکی با والدینی سختگیر یا غیرقابل پیش‌بینی روبرو بوده، ممکن هست به طور ناخودآگاه درمانگر رو به همان شکل ببینه و احساساتی مثل ترس، نارضایتی یا حتی سرزنش به اون منتقل کنه.

تأثیر انتقال بر فرایند درمان

انتقال می‌تواند نقش مهمی در پیشرفت درمان داشته باشه. وقتی درمانگر به کمک مراجع متوجه این احساسات و انتقالات میشه، می‌تونه به اون کمک کند تا الگوهای ارتباطی ناسالم گذشته خودشو بشناسه و با آنها روبرو بشه. به این ترتیب، انتقال می‌تونه فرصتی برای یادگیری و رشد فردی باشه.

مدیریت انتقال توسط درمانگر

درمانگران آموزش دیده‌ان که با پدیده انتقال به صورت حرفه‌ای و آگاهانه برخورد کنن. اونها تلاش می‌کنن تا احساسات انتقالی رو به‌عنوان بخشی از فرایند درمان در نظر بگیرن و به مراجع کمک کنن که منشأ این احساسات رو شناسایی کنن. درمانگر نباید احساسات مراجع رو شخصی‌سازی کنه، بلکه باید با رویکردی حرفه‌ای این احساسات رو مورد بررسی و تحلیل قرار بده.

راه هایی برای مدیریت و کاهش وابستگی به درمانگر

تعیین مرزهای حرفه‌ای و واضح

راهکار: از همان ابتدا مرزهای واضحی بین مراجع و درمانگر بهتره تعیین بشه. این شامل تنظیم قوانین در مورد تعاملات خارج از جلسات، عدم پذیرش هدایای شخصی، عدم ورود به روابط اجتماعی یا عاطفی خارج از چارچوب درمان، و پایبندی به زمان و مکان مشخص برای جلسات هست. با این روش هم مراجع و هم درمانگر باهم کمک میکنن که وابستگی به درمانگر کاهش پیدا کنه.

هدف: تعیین مرزها به مراجع کمک می‌کنه که رابطه رو به عنوان یک رابطه حرفه‌ای درک کنه و مانع از ایجاد احساسات وابستگی و جذب درمانگر میشه.

آگاهی‌بخشی به مراجع درباره پدیده انتقال و جذب درمانگرشدن

راهکار: یکی از راه‌های موثر برای مدیریت انتقال و جذب درمانگرشدن، این هست که درمانگر به مراجع درباره مفهوم انتقال توضیح بده. آموزش به مراجع درباره اینکه احساساتی که به درمانگر داره، ممکنه از روابط گذشته‌اش سرچشمه بگیرن، به اون کمک می‌کنه تا این احساسات رو بهتر درک و مدیریت کنه و کمتر وابستگی به درمانگرش رو تجربه کنه.

هدف: با این کار، مراجع می‌تونه درک بهتری از احساساتش داشته باشه و اونها رو بهتر کنترل کنه، به جای اینکه اونها رو به شکل نادرستی به درمانگر بروز بده.

تمرکز بر اهداف درمانی

راهکار: در طول جلسات، درمانگر باید همواره تمرکزش رو بر مسائل مراجع و اهداف درمانی حفظ کنه. هرگاه مراجع از مسیر درمان خارج شد و به درمانگر احساسات یا موضوعات شخصی خودشو منتقل کرد، درمانگر می‌تونه با برگرداندن توجه مراجع به مشکلات و چالش‌های اصلیش، از وابستگی بیشتر به اون جلوگیری کنه.

هدف: تمرکز بر اهداف درمانی کمک می‌کنه که مراجع احساسات خودشو بهتر مدیریت کنه و درمان در مسیر درست پیش بره.

بررسی و تحلیل انتقال به‌صورت همدلانه

راهکار: درمانگر می‌تونه از پدیده انتقال یا جذب درمانگر شدن توسط مراجع به عنوان فرصتی برای بررسی عمیق‌تر مشکلات و الگوهای مراجع استفاده کنه. به جای نادیده گرفتن احساسات مراجع، درمانگر می‌تونه با همدلی و تحلیل به مراجع کمک کنه تا ریشه‌های این احساسات رو کشف کنه.

هدف: این رویکرد به مراجع کمک می‌کنه تا مشکلات عاطفی و رفتاری خودشو بهتر درک کنه و در عین حال از دامن زدن به وابستگی به درمانگر و جذب درمانگر شدن جلوگیری می‌کند.

محدود کردن خودافشاگری درمانگر

راهکار: درمانگر باید خودافشاگری‌های شخصیش رو به حداقل برسونه. هرچه درمانگر اطلاعات کمتری از زندگی شخصی خود به مراجع بده، احتمال اینکه مراجع به درمانگر به عنوان فردی فراتر از نقش حرفه‌ای نگاه کنه و جذب درمانگرش بشه، کمتر میشه.

هدف: محدود کردن خودافشاگری به مراجع کمک می‌کنه که تمرکز خود رو بر فرایند درمان و حل مشکلاتش نگه داره، نه روی زندگی و شخصیت درمانگر.

استفاده از سوپرویژن و بازبینی موارد درمانی

راهکار: درمانگرانی که با موارد پیچیده‌ای از انتقال و وابستگی مراجع به درمانگر روبرو هستند، می‌تونن از جلسات سوپرویژن یا مشاوره حرفه‌ای با همکاران استفاده کنند. این جلسات فرصتی رو برای بازبینی و تحلیل دقیق‌تر وضعیت انتقال در جلسات فراهم میاره.

هدف: این کار به درمانگر کمک می‌کنه تا دیدگاهی بی‌طرفانه و دقیق‌تر نسبت به احساسات مراجع و نحوه مدیریت اوها به دست بیاره.

تشویق مراجع به خودآگاهی و مدیریت احساسات

راهکار: مراجع بهتره که به احساساتش نسبت به درمانگر آگاه باشه و اونها رو مدیریت کنه. مراجع می‌تونه از طریق تکنیک‌هایی مانند خودبازبینی، نوشتن احساسات یا صحبت کردن صریح درباره احساساتش در جلسات، این احساسات رو بهتر بفهمه و کنترل کنه.

هدف: این کارها به مراجع کمک می‌کنه تا به جای اینکه به طور ناخودآگاه واکنش نشون بدن، احساسات خودشو بهتر تحلیل و مدیریت کنه.

تقویت استقلال مراجع

راهکار: یکی از روش‌های مهم برای کاهش انتقال و جذب درمانگر شدن، تقویت استقلال عاطفی و روانی مراجع هست.  مراجع بهتره تلاش کنه تا توانایی‌هاش رو برای مقابله با مشکلات و اتخاذ تصمیمات مستقل افزایش بده.

هدف: هرچه مراجع مستقل‌تر بشه، احتمال اینکه وابستگی ناسالم یا انتقال قوی به درمانگر داشته باشه، کمتر میشه.

کلام آخر

دراین مقاله از جوونه درباره این صحبت کردیم که چرا ممکنه مراجعات جذب درمانگرشون بشن یا وابستگی به درمانگر پیداکنن و چندتا از مصادیقش رو باهم بررسی کردیم. سپس چندتا راهکار برای درمانگران و مراجعان برای کنترل انتقال و مدیریت بهتر جلسات بیان شد.

برای اطلاعات بیشتر درباره این موضوع میتونید منبع زیر رو مطالعه کنید:

How to Handle Feelings for Your Therapist