5 راه تقویت جرات ورزی
نویسنده: جوونه
تاریخ: 26 مرداد 1403
«از این رفتارم کلافه شدم. واقعاً نمی‌دونم باید چیکار بکنم… بارها شده تو موقعیتی قرار می‌گیرم که عصبانی‌ام ولی تا میام خشمم رو ابراز بکنم، یه بغضی میاد توی گلوم و اشکهام جاری میشه؛ بقیه فکر می‌کنن که چقدر بی‌عرضم. احساس بی‌ارزشی می‌کنم، نمی‌تونم هیچ وقت مخالفت کنم یا نظرمو بگم.
گاهی وقتا واقعاً دیگه صبرم لبریز میشه و شروع می‌کنم به داد و بیداد کردن و پرخاشگری و می‌دونم که این نحوه مواجهه درست با مسئله نیستش. در نتیجه روز به روز خود سرزنش گریم داره افزایش پیدا میکنه؛ نمی‌تونم جرأت ورزی داشته باشم و رفتار قاطع از خودم نشون بدم. به خاطر همین بود که به تراپیست مراجعه کردم»
اگه این دیالوگ‌ها برای شما آشناعه به معنی این هست که نیاز دارید با مقاله امروز از جوونه همراه باشید؛ چون قراره در رابطه با جرات ورزی و رفتار جرات مندانه صحبت بشه.
توی دنیای امروز جرات ورزی و قاطع بودن یکی از مهارت‌های مهمیه که نیازه همه افراد در رابطه با اون اطلاعات داشته باشند تا به کمک اون بتونن زندگی بهتری رو برای خودشون و اطرافیانشون به ارمغان بیارن و کیفیت رابطه‌هاشون رو افزایش بدن.
جرات ورزی چیست؟
ممکنه شما جرات ورزی رو با اسامی و نام‌های گوناگون دیگه‌ای مثل قاطعیت، شهامت، جسارت، شجاعت و و موارد مشابه بشناسید. همه این‌ها حکایت از رفتار جرات مندانه دارن. وقتی میگیم کسی جرات ورزی داره به چه معناعه؟
خیلی از افراد ممکنه که جرات ورزی رو با پرخاشگری اشتباه بگیرن در حالی که این دوتا کاملاً با همدیگه فرق دارن. فردی که پرخاشگری میکنه یا دست به داد و بیداد می‌زنه، ممکنه که خشمگین باشه و احساس خشم داشته باشه ولی به دلیل اینکه مهارت کافی نداره، بلد نیستش که خشمش رو چطور ابراز بکنه و همه ما آگاهیم و می‌دونیم که ابراز خشم در قالب پرخاشگری اشتباهه.
ما در رفتار جرات مندانه این رو یاد می‌گیریم که چطور بتونیم به خواسته‌ها، نیازها و احساساتمون بها بدیم و حقمون رو دریافت بکنیم بدون اینکه حق کسی رو زیر پا بزاریم یا آسیبی به دیگران برسونیم و یا بخواهیم احترامشون رو رعایت نکنیم.
در واقع در جرات ورزی شاهد این هستیم که فرد به اندازه شخص مقابل، برای خودش اهمیت و احترام قائله؛ یعنی شخص با دیگری خودش رو برابر می‌دونه در حالی که وقتی افراد دست به پرخاشگری می‌زنند یا خودخواهی پیشه می‌کنن، شاهد این هستیم که دیگری، ارزشش در نزد اونها کمتر از خودشونه یا به عبارتی خودشون بالاتر و مهم‌تر از دیگران هستن.
همچنین عکس این مورد هم وجود داره؛ به عنوان مثال افرادی که طرحواره اطاعت یا ایثار دارن، دیگری رو ارزشمندتر از خودشون در نظر می‌گیرن. در حالی که رابطه ایده‌آل و عادلانه این هستش که دیگری و خود، هر دو در یک سطح و تراز قرار بگیرن و هیچ برتری میونشون وجود نداشته باشه و ما شاهد این مصداق در جرأت ورزی هستیم.
در نتیجه فرد جرات ورز و قاطع وقتی در راستای تحقق نیاز، خواسته و ارزشش می‌خواد گام برداره، دست به پرخاش نمی‌زنه چون می‌دونه که از طریق پرخاشگری ممکنه که آسیب به دیگران یا خودش وارد بشه و حقوق اونها رو خدشه‌دار کنه. پس از این نظر رفتار جرات مندانه با پرخاشگری می‌تونه تفاوت داشته باشه.
ویژگی شخصیتی افراد جرات ورز چیست؟
در اینجا به اختصار به برخی از ویژگی های افرادی که جرات ورزی رو بلدن اشاره میکنیم:
- فردی که جرات ورزی داره می‌تونه نظرش رو بیان بکنه
- اگه در حیطه‌ای مخالفتی داره، اون رو بیان میکنه
- می‌تونه خیلی راحت نه بگه
- خود سرزنشگری کمتری داره
- حال فرد با خودش خوبه
- روش ارضای تمایلاتش به شکل محترمانه، قاطعانه و منصفانه هست
- بر اساس خط‌کش رفتاری تصمیماتی می‌گیره و رفتارهایی رو ترتیب میده
- حل مسئله بلده
- پرخاشگری نمیکنه
- زبان بدن خوبی داره
- در موقعیتهای انجام شده در سبک‌های اجتناب و حمله رفتار نمیکنه
جرات ورزی= رفتار محترمانه، قاطعانه، منصفانه
شاید برای شما این سوال پیش اومده باشه که رفتار شخص جرات ورز به چه صورت هست؟
بیاید با یه مثال این قضیه رو بیشتر بازش بکنیم:
فرض کنید شما تو صف نونوایی واستادید و عجله دارید. یه شخصی میاد جلو در همین حین، و بدون نوبت خیلی راحت نون می‌گیره و توی صف هم اصلاً وانمیسته…
تو این موقعیت معمولاً ممکنه افراد به سه طریق واکنش نشون میدن:
حمله: فرد شروع بکنه به حالت پرخاش به شخص مقابل و توهین‌هایی بکنه به دلیل اینکه صف را رعایت نکرده
اجتناب: فرد هیچ حرفی نمی‌زنه و سکوت پیشه میکنه یا حتی فریز میشه و ممکنه جمله‌ای به ذهنش نرسه و وقتی که خونه بره تازه بفهمه که بهتر بود چطور حرف می‌زد یا چه جوابی می‌داد
رفتار محترمانه، قاطعانه، منصفانه یا رفتار جرأت مندانه: شخص بدون بی‌احترامی تلاش میکنه که حرفش رو بزنه و از حقش دفاع بکنه.
در رفتار جرات مندانه شخص علاوه بر اینکه مدیریت احساسات بلده، روی خودشم کنترل داره و می‌دونه که چطور هر حرفی رو در کجا باید بزنه و حواسش به لحن صحبت هم هست.
تفاوت جرات ورزی با شرم و حیا
در خیلی از موارد ممکنه که رفتار جرات مندانه نداشتن با شرم و حیا اشتباه گرفته بشه؛ در حالی که تفاوت بین این دو تا از زمین تا آسمونه و نباید بی مهارتی و عدم جرات ورزی رو با لیبل شرم و حیا پوشوند تا از خود محافظت بشه. فردی که جرات ورزه بلده اتفاقاً حقشو بگیره.
اینکه شخصی بخواد حقش رو محترمانه و قاطعانه دریافت بکنه دلیل بر این نمی‌شه که لیبل این بهش بخوره که بی‌شرم و حیا هست. فردی که جرات ورزی بلده توسری خور نیست؛ همچنین لزوماً اینطور نیستش که شخصی که درونگرا باشه حتماً جرات ورزی نداره. پس نباید عدم مهارت رو با لیبل شرم و حیا و کمرویی و خجالت پوشوند و اونو چیز مثبتی تلقی کرد.
پیامد عدم جرأت ورزی
برخی از پیامدهای رفتار جرات مندانه نداشتن عبارتنداز:
- کاهش عزت نفس و اعتماد به نفس
- افزایش اضطراب
- افسردگی
- احساس منفی به خود و…
همچنین در پیامدهای جرأت ورزی میتونیم به عکس موارد بالا اشاره بکنیم. یعنی:
- افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس
- کاهش اضطراب و افسردگی
- افزایش احساس مثبت به خود
- تقویت احساس درک شدن
- افزایش احساس اختیار وآزادی
- بهبود کیفیت ارتباط
خشم منفعلانه در مقابل رفتار جرات مندانه
ممکنه که ما به دلیل اینکه مهارت رفتار جرات مندانه و قاطعانه رو یاد نگرفتیم بیایم خشم خودمون یا ابراز حقمون رو به روش منفعلانه نشون بدیم. به عبارتی شخص ممکنه به دلیل اینکه نتونسته به خواسته شخص دیگه‌ای نه بگه و مهارت نه گفتن رو بلد نبوده، بیاد با روش غیر مستقیم به شخص مقابل خشمش رو نشون بده.
مثلا کاری رو بهش محول کردن و نه نتونسته بگه؛ ممکنه بیاد اونو پشت گوش بندازه یا الکی بگه که یادم رفت و هی به تعویق بندازه کار سپرده شده رو تا مهلت زمانی تحویلش تموم بشه. یا مثلا وقتی می‌تونه کاری رو انجام بده، انجام نده و شخص رو معطل بکنه.. نمونه‌ای از این کارها نشانگر خشم منفعلانه هست.
چه بهتر که فرد رفتار قاطعانه رو یاد بگیره و بتونه خوب نه بگه و اینطوری کیفیت رابطش رو بهتر بکنه. وقتی ما رفتار قاطعانه داشته باشیم تکلیف دیگران در ارتباط با ما مشخصه؛ یعنی اونا می‌دونن که چطور بهتره باهامون رفتار بکنن و ما هم خودمونو به اونها شناسوندیم که چه ویژگی‌هایی داریم و بهتره چطور باهامون رفتار بشه و به اونها هم این اجازه رو دادیم که خودشونو به ما بشناسونن تا تلاش کنیم مطابق چیزایی که براشون مهمه رفتار بکنیم و دست رو خط قرمزاشون نذاریم.
حقوق متقابل در جرات ورزی
ذکر این نکته در تقویت رفتار جرات مندانه لازمه که اشخاصی که جرات ورزی دارند و رفتار قاطعانه رو تمرین می‌کنن، علاوه بر اینکه برای خودشون حقی قائل میشن، به دیگران هم همین فرصت رو میدن که بتونن آزادانه، محترمانه، قاطعانه و منصفانه در راستای تحقق خواسته‌ها و عقاید، ارزش‌ها و نیازهاشون قدم بردارن بدون اینکه به دیگران آسیب برسونن.
وقتی فقط شخص برای خودش حقی قائل بشه و خواستار این نباشه و این اجازه رو به دیگران نده که اونها هم بخوان رفتار مشابه خودش داشته باشند، خودخواهی تلقی میشه و بر خلاف ارزش‌های اصول بشر هستش.
راهکارهایی برای تقویت جرأت ورزی
در اینجا می‌خواهیم به طور خلاصه به بعضی از این راهکارها اشاره بکنیم که می‌تونه منجر به تقویت رفتار جرأت مندانه در ما بشه:
آگاهی نسبت به حیطه‌های عدم جرات ورزی
یکی از مواردی که در تقویت رفتار جرات ورزی می‌تونه بهمون کمک بکنه اینه که آگاه باشیم که چقدر جرأت ورزی داریم؟ تو کدوم زمینه‌ها جرأت ورزی داریم؟ تو کدوم زمینه‌ها نیازه جرأت ورزیمون تقویت بشه؟
می‌دونیم که فرهنگ جامعه و سبک تربیتی توی خانواده یکی از عوامل تاثیرگذاره که می‌تونه در دامن زدن به رفتار عدم جرات ورزی نقش داشته باشه و فرد طوری تربیت بشه که انگار قاطع نبودن امری عادی تلقی بشه در حالی که گام اول برای تغییر اینه که ما آگاه بشیم تو کدوم زمینه‌ها ضعف داریم و ضعفمونو با لیبل حیا و… نپوشونیم.
خودشناسی
نکته بعدی که می‌تونه در تقویت رفتار جرات مندانه به ما کمک بکنه اینه که ما خودمونو بشناسیم، اینکه ارزش‌هامون چیاان، عقایدمون چیه، چه نیازهایی داریم، چه احساساتی داریم و خودمون تلاش بکنیم در وهله اول بهش بها بدیم. اگه ما خودمونو نشناسیم نمی‌تونیم مرزهای خوبی با دیگران بزاریم و بخواهیم ازشون که به مرزامون احترام بزارن. در نتیجه اینطوری رابطمون با خودمون و دیگران مخدوش میشه.
پس شناسایی بهتر خود می‌تونه هم تقویت رفتار جرات مندانه و هم در مرزگذاری کمک بکنه.
مراجعه به تراپیست
تراپیست به ما کمک میکنه که علت رو به خوبی شناسایی بکنیم و مهارت‌هایی که نیاز به جرات ورزی داره رو در خودمون تقویت بکنیم. ما به کمک مشاور میتونیم خودمون رو ارتقا بدیم. و در راه کسب جرات ورزی و رفتار قاطعانه بهتر عمل بکنیم.
یادگیری مهارت‌های جانبی
یادگیری این مهارتها:
- یاد گرفتن بعضی از مهارتها مثل مهارت نه گفتن
- ابراز نظر
- زمان خریدن
- آشنایی با دایره کنترل و پذیرش اون
می‌تونه به افراد در تقویت رفتار جرات مندانه کمک بکنه.
تمرین کردن مواجهه با موقعیتهای ناآشنا
برای بسیاری از ما ممکنه پیش اومده باشه که آموزش دیده باشیم ولی وقتی تو موقعیت انجام شده قرار می‌گیریم یادمون بره که چه رفتاری رو باید انجام می‌دادیم. مثلاً وقتی چند دقیقه یا چند ساعت از اون موقعیت می‌گذره یادمون بیاد که بهتر می‌بود که اینطور رفتار می‌کردیم. در چنین شرایطی توصیه میشه که شما به صورت پیش فرض برای خودتون موقعیت‌هایی تعریف بکنید و توی ذهنتون و به طور عملی شروع بکنید مواجهه خیالی با موقعیت داشته باشید.
کلام آخر
ما در این مقاله از جوونه در رابطه با این صحبت کردیم که رفتار جرات مندانه چطور هست؟ چیه ؟با پرخاشگری چه تفاوتی داره و بهتره برای اینکه این رفتار در خودمون تقویت بکنیم، چه کارهایی انجام بدیم.
شما میتونید برای اطلاعات بیشتر در این حوزه به منابع زیر مراجعه کنید:
بلوار میرداماد، خیابان شاه نظری، کوچه ابن سینا، پلاک ۲، فضای کار اشتراکی ماجرا
