آشنایی با 7 علت ترس از شکست
نویسنده: جوونه
تاریخ: 6 شهریور 1403
اگه شما هم فردی هستید که از ترس اینکه مبادا شکست بخورید،کاری رو شروع نمی‌کنید و اونو مدام به عقب می تعویق می‌اندازید یا از ترس اینکه مبادا شکست بخورید و آبروتون بره، شرم زیادی رو تجربه می‌کنید، همیشه نیمه خالی لیوانو می‌بینید و نمی‌تونید تمرکزتونو بر روی نقاط مثبت بذارید، احساس می‌کنید که توی سیکل باطل یا دیوار نامرئی گیر افتادید و انگار چیزهایی نامرئی مانع این میشن که شما بخواید موفق بشید، خیلی اهل ریسک نیستید و گاهاً مسئولیت‌هاتون رو بر روی دیگران فرافکنی می‌کنید، بهتره که با این مقاله از جوونه همراه باشید چون می‌خوایم در رابطه با ترس از شکست صحبت بکنیم.
ترس از شکست
همه ما انسان هستیم و انسان به واسطه تجربیاتی که در زندگیش داره و آزمون و خطاهایی که میکنه، به زندگیش ادامه میده. اما بعضی از افراد بعد از اینکه اشتباه می‌کنن، خودشونو خیلی سرزنش می‌کنن یا از ترس اینکه مبادا اشتباه یا خطایی بکنن، دست به اقدام نمی‌زنند و تو منطقه امنشون برای سالیان سال که شده باقی می‌مونن و کوله باری از زندگی نزیسته رو به دوش می‌کشن. ممکنه انقدر حسرت‌هاشون زیاد باشه که دچار افسردگی بشن. وقتی خودشونو با دیگران مقایسه می‌کنن حالشون بدتر میشه. در این افراد ترس از شکست خیلی پررنگه.
در ادامه به این میپردازیم که ترس از شکست ریشه در چی داره ؟ از کجا بفهمیم ترس از شکستمون کاذبه یا منجر به نقص در عملکرد ما شده ؟ اگه این سوالا ذهن شما رو درگیر کرده بهتره که ادامه این مقاله رو بخونید.
ویژگی های افرادی که ترس از شکست دارند چیست؟
افرادی که ترس از شکست دارن، ویژگی‌های زیر رو از خودشون ممکنه نشون بدن:
- همیشه نگران و منفی بینن و نیمه خالی لیوان رو می‌بینن
- اهمال کاری در اونها دیده میشه
- ممکنه که دچار بیماری‌های روان تنی بشن تا از کار و فعالیتی که براشون ترس ایجاد میکنه، اجتناب بکنن مثلاً دچار سردرد بشن یا حالت تهوع داشته باشند و حملات پنیک رو تجربه بکنن تا ناخودآگاه به واسطه تجربه این علائم جسمانی از فعالیتی که براشون ترس از شکست رو به همراه داره، اجتناب بکنند.
- چیزهای جدید و همراه با ریسک کم رو امتحان نمی‌کنن. نمونه خیلی کوچیکیش اینه که دکور خونه رو بخوان عوض بکنن یا یه چیز جدید وقتی بیرون میرن، سفارش بدن.
- احساس اینو دارن که توی چرخه‌ای گیر افتادن یا توی دیوارهای نامرئی زندانی شدن. همه انگار موفق میشن ولی اونها می‌ترسن از اینکه به سمت کاری برن که دوست دارن
- نگرانن که مبادا شکست بخورن
- چیزهای زیادی توی سر دارن ولی از اقدام می‌ترسن
- ترس از انجام کارهای ساده تو محل کار، مدرسه و خونه دارن
- عصبانی و تحریک پذیری بالا در اونها دیده میشه
- افسرده و ناراحت به نظر میرسن
- نگران قضاوت دیگرانن
- ناتوانی در حفظ رابطه‌ها در اونها دیده میشه
- تمایلی به پذیرش انتقاد یا کمک سازنده ندارن
- به تعویق انداختن کارها به ویژه کارهای چالشی در اونها دیده میشه
تفاوت ترس از شکست و محتاط بودن
اگه بخوایم محتاط بودن رو تعریف بکنیم میتونیم اینطور بیان بکنیم که فردی که محتاطه نه صرفاً بر اساس هیجاناتش میره تصمیم می‌گیره و دست به اقدام بزنه و نه اونقدر منطقی و خشک هست که فرصت‌های جدیدو بخواد از دست بده و ریسک‌پذیر نباشه. به عبارتی فرد محتاط ریسک منطقی میکنه یعنی صرفاً بر اساس احساس تصمیم نمی‌گیره یا صرفاً بر اساس اینکه همه دارن یه کاری رو انجام میدن، اونم بره انجام بده، عمل نمی‌کنه.
از طرفی هم اونقدر گیر نمی‌کنه تو منطقه امنش که حاضر به پیشرفت نباشه. فرد محتاط برای اینکه ریسک بکنه، ملاکی داره. اون ابتدا جنبه‌های مختلف کاری رو که می‌خواد اقدام بکنه همراه با پیامدش رو در نظر می‌گیره و حتی ممکنه که پلنB داشته باشه( یعنی اگه از فلان راه به اون نتیجه‌ای که مطلوب بود نرسید چه خواهد کرد). اگه میزان ضرری که حاصل از ریسک پذیری متحمل بشه از سود بیشتر باشه، مشخصه که ترس از شکست منطقیه.
فردی که ترس از شکست کاذب داره اونقدر میزان اضطرابش بالائه که اجازه نمیده که راه حل‌های موجود رو ببینه و پیامدشو به طور مثبت بخواد ارزیابی بکنه؛ در نتیجه میزان خطا در انتخاب تصمیم افزایش پیدا میکنه. افرادی که ترس از شکست دارن قبل از اینکه شروع به انجام کار و فعالیت بکنن و سایر جنبه‌ها رو در نظر بگیرن مدام مشغله این رو دارن که نکنه شکست بخورن و حتی گاهاً خودشون رو شکست خورده تصور می‌کنن. ممکنه افرادی که ترس از شکست دارن به علت تجربه‌های قبلیشون به طور ناخودآگاه دست به اقدام‌هایی بزنن که اتفاقاً اونها رو به دام چرخه شکست بندازه یا ممکنه هیجانی تصمیم بگیرن و اوضاع رو بدتر بکنند.
تفاوت کمال گرایی و ترس از شکست
به طور خلاصه اگه بخوایم به این مورد بپردازیم میشه اینطور بگیم که در ترس از شکست تمرکز فرد بر روی شکسته حتی قبل از شروع کار و حینش و احساس وحشت و نگرانی به سراغش میاد از اینکه وقتی شکست بخوره چی میشه؟ در حالی که در کمال گرایی فرد تمرکزش از اول و در حین انجام کار بر روی بی عیب و نقص بودنه و تمرکزش بر روی موفقیته. اما باید به این توجه داشته باشیم که کمالگرایی خیلی زیاد میتونه منجر به ترس از شکست بشه.
حیطه های ترس از شکست
ترس از شکست اگه کاذب باشه و به عنوان یه اختلال تشخیص داده بشه منجر به نقص در عملکرد فرد در همه ابعاد زندگیش میشه؛ یعنی ابعاد شغلی و تحصیلی، رابطه، زندگی شخصی و سایر ابعاد رو تحت تاثیر میذاره. فرد ممکنه که مسئولیت پذیریش کاهش پیدا بکنه و مسئولیت‌هاشو بر روی دیگران فرافکنی بکنه و دستاوردهاش به چشمش نیاد.
پیامدهای ترس از شکست
افرادی که ترس از شکست رو تجربه می‌کنن، ممکنه که در صورت اقدام نکردن برای درمان پیامدهای زیر رو متحمل بشن. این موارد عبارتند از:
- افزایش کوله بار زندگی نزیسته داشتن
- اختلال های خوردن مثل پرخوری یا کم خوری عصبی
- مشکل در خواب به خاطر اضطرابی که دارن
- وسواس
- ابتلا به بیماری‌های روان تنی
- از دست دادن ارتباط و حتی ناتوانی در حفظ ارتباطات به خاطر اینکه این افراد مسئولیت پذیر نیستن و مسئولیتشون رو بر روی دیگران فرافکنی می‌کنن
- تجربه احساس شرم، بی‌ارزشی و کافی نبودن
- خود سرزنشگری زیاد
- کاهش عزت نفس
- افزایش نشخوار فکری
- اهمال کاری
- اختلال مصرف مواد
- اضطراب
- از دست دادن فرصت‌ها
- افسردگی
- کاهش ریسک پذیری
- تجربه کردن حملات پنیک که در اون فرد سرگیجه، لرز، عرق، حالت تهوع، تپش قلب رو تجربه میکنه و احساس میکنه که الان ممکنه بمیره یا کنترلشو از دست بده
- PTSD
ریشه های ترس از شکست
ترس از شکست و عزت نفس
افراد ممکنه که عزت نفس پایینی داشته باشن و تلاش بکنن که با دستاورد کسب کردن بتونن اون نقص و صدای والد درونشونو خاموش بکنن یا کمتر بکنن. به عبارتی این افراد وقتی خودشونو ارزشمند می‌دونن که بتونن دستاوردی داشته باشن. از طرفی اونقدر دستاورده و موفقیته ممکنه براشون مهم تلقی بشه که از شروع به حرکت کردن در اون مسیر بترسن. یعنی وقتی هنوزکار رو شروع نکردن ترس از این داشته باشن که مبادا شکست بخورند و عزت نفسشون بیشتر کاهش پیدا بکنه و حالشون با خودشون بدتر بشه.
همچنین اگه این افراد کاری رو شروع بکنن و دستاوردی کسب بکنن، ممکنه مدام نگران این باشن که نکنه یه روزی این دستاورده رو از دست بدن و حالشون با خودشون دوباره بد بشه. انگار این افراد که ترس از شکست دارن، نمی‌تونن خودشون رو همونطور که هست قبول بکنن. در نتیجه ممکنه شاهد این باشیم که در این افراد کمالگرایی و اهمال کاری بیشتر از سایر افراد وجود داره.
این افراد به دلیل اینکه خودشون رو ارزشمند نمی‌دونن، اگه به موفقیتی هم برسن یا دستاوردی کسب بکنن چون الگوی توی ذهنشون این مدلی هستش که ترس از شکست دارن و به اندازه کافی خوب نیستن، ممکنه منجر به این بشه که شکست بخورن و مهری بر ترس از شکستشون بزنن و اجازه اقدام‌های بعدی رو ازخودشون بگیرن.
کمال گرایی
افرادی که کمالگرایی دارن به شدت ترس از شکست ممکنه که در اونها پررنگ باشه. این افراد چون دیدگاه صفر یا صدی دارن اگه چیزی کمتر از ۱۰۰ باشه به منزله شکست براشون تلقی میشه. در نتیجه ترس از شکست براشون بیشتر بولده؛ یعنی یا سمت کاری نمیرن یا اگه برن واقعاً باید پرفکت و عالی باشه.
این افراد اجازه اشتباه کردن و تجربه کردن رو از خودشون می‌گیرن. این کار مثل این میمونه که همزمان سوار ماشین شده باشی و پدال گاز و ترمز رو با هم فشار بدی؛ یعنی همزمان مایلند که رشد بکنن و دست به اقدام بزنن ولی همزمان به خاطر ترس از شکستشون و ترس از اینکه مبادا اشتباه بکنن( چون منجر به این میشه که خود سرزنشگریشون شروع بشه) دست به اقدام نمی‌زنن.
ممکنه که افرادی که کمالگرایی دارن و همزمان ترس از شکست هم در اونها پررنگه برای خودشون یک سری آدابی بچینن و خودشونو اینطور گول بزنند تا بخوان سمت کاری برن. مثلاً اگه قرار باشه که ویسی رو ضبط بکنن انقدر به تعویق میندازن و مراحل پیش مقدماتی براش می‌چینن تا سمت انجام اون کار نرن، مبادا ویسه به اندازه کافی خوب نشه و شکست بخورن. مثلاً حتماً باید محیط ساکت باشه، صداشون خوب باشه، موودشون مناسب باشه، دیگران حضور نداشته باشن که سر صدا نکنند و… تا بخواد یه ویسی که شاید اهمیت آنچنانی نداره رو بگیره.
طرحواره‌ها
بعضی از طرحواره‌ها ممکنه که با ترس از شکست همپوشانی داشته باشن. به عنوان مثال افرادی که طرحواره نقص و شرم دارن چون عزت نفس کافی هم ندارن اینطور فکر می‌کنن که چون نقص دارن، کافی و خوب نیستن که بخوان تو اون زمینه موفق بشن یا به عبارتی به خودشون اعتماد کافی رو ندارن و در نتیجه ممکنه که ترس از شکست در اونها زیاد باشه.
ممکنه افرادی که طرحواره شکست دارن اینطور فکر بکنن که شایسته این نیستن که خودشون به دستاوردی برسن. انگار خودشون تو یه جایی از زندگی متوقف شدن درحالی که دیگران دارن به موفقیت میرسن. این افراد از همون ابتدا خودشون رو شکست خورده تصور می‌کنن یا وقتی که نزدیک موفق شدن میرسن، می‌ترسند از اینکه شکست بخورن و ممکنه حتی در یک قدمی موفقیت همه چیز رو رها بکنن و اون پیش فرض ترس از شکستشون دوباره تایید میشه.
به عبارتی انگار بودن در شرایط موفقیت آمیز براشون غریبه هست. انگار خودشونو لایق موفقیت نمی‌دونن. این افراد به خاطر طرحواره شکستشون ممکنه که ترس از شکست زیادی داشته باشن.
سبک تربیتی
بعضی وقت‌ها ممکنه که فرد در شرایطی بزرگ شده باشه که مثلاً ورشکسته شدن پدرش رو دیده یا شکست خوردن اعضای خانواده رو زیاد مشاهده کرده و در نتیجه این تجربه‌ها، احساس ترس و ناامنی رو تجربه کرده باشه. به همین دلیل وقتی که بزرگتر شد و وارد اجتماع شد ممکنه که ترس‌ها زنده بشه و مانع از این بشه که بخواد آزادانه کاری که می‌خواد رو انجام بده. همچنین سابقه وجود فوبیا، اضطراب، افسردگی و غیره در خانواده ممکنه که احتمال ابتلا به ترس از شکست رو افزایش بده.
تجارب آسیب‌زا
اگه فرد در زندگیش اینطور بوده که یه بار شکست خورده و در نتیجه شکستش متحمل آزار یا تنبیهی شده، ممکنه که بخواد د تو منطقه امنش بمونه و ترس از شکستش افزایش پیدا میکنه به طوری که اگه بخواد کار جدیدی رو شروع کنه یا تجربه دوباره اون اتفاق‌ها رو داشته باشه از عاقبت نهاییش بترسه.
رفتار شرطی شده و آموخته شده
ممکنه که افراد به واسطه سبک تربیتی که توسط والدینشون در پیش گرفته شده، تو محیطی بزرگ شده باشن که انگار براشون اینطور تداعی شده که شکست غیر قابل قبوله و کمتر از ۱۰۰ یا کمتر از کامل بودن مساوی با شکسته. در نتیجه ترس از شکست در این افراد فعال میشه.
همپوشانی ترس از شکست با سایر موارد
ممکنه که ترس از شکست با بعضی از اتفاق‌ها یا بعضی از اختلال‌ها و موارد دیگه همپوشانی داشته باشه. مثلاً ترس از مدرسه میتونه منجر به ترس از شکست بشه یا ترس از میکروب میتونه منجر به ترس از شکست بشه.( به این صورت که فرد هر چقدر تلاش میکنه که میکروب‌ها و آلودگی رو از بین ببره ممکنه این ترس بالا بیاد که نتونه موفق بشه که تو محیط بدون میکروب و آلودگی باشه و این اضطراب رو براش بالا میاره و در نتیجه این‌ها ممکنه که وسواس رخ بده).
درمان ترس از شکست
مراجعه به تراپیست
بهترین و موثرترین راه برای درمان، مراجعه به تراپیسته. وقتی که افراد به تراپیست مراجعه می‌کنن ممکنه که طرحواره‌هایی داشته باشن، عزت نفسشون پایین باشه، درگیر کمالگرایی باشن یا تجربه‌های ناخوشایندی توی زندگیشون وجود داشته باشه. تراپیست بهشون کمک میکنه که ریشه ترس از شکستشون رو پیدا بکنن و با کمک هم اقدام‌هایی برای درمان صورت بگیره. درمان شناختی رفتاری، انجام مدیتیشن، استفاده از دارو و درمان از طریق مواجهه میتونه روش‌های سودمندی در این حیطه باشه.
شروع تغییرهای کوچولو و ریسک کردن‌های کوچیک
تغییرهای کوچولو و ریسک کردن‌های کوچولو میتونه به فرد کمک بکنه که کم کم از منطقه امنش بیرون بیاد و با شکست‌های کوچیک و موفقیت‌های کوچیک روبرو بشه. مثلاً اینکه غذای جدیدو امتحان بکنه، جاهای جدیدو امتحان بکنه و از راه‌های تکراری و همیشگی و الگوهای پیشینش استفاده نکنه، نمونه‌ای از تغییر کوچیکه.
جشن گرفتن دستاوردهای کوچک
افرادی که ترس از شکست دارند معمولاً اگه تو یه کاری هم موفق بشن، اونو به شانس و عوامل بیرونی نسبت میدن و انگار موفقیت‌ها رو برای خودشون نمی‌دونن. در نتیجه اگه بتونن موفقیت‌هاشونو ببینن و جشن بگیرن و به خودشون پاداش بدنف میتونه رو روحیه‌شون اثر داشته باشه.
شکرگزاری و قدردانی
یادآوری خاطرات خوب و شکرگزاری و قدردانی از چیزهایی که دارن، میتونه تا حدی به افرادی که ترس از شکست دارن، کمک بکنه که بر روی چیزهای مثبت تمرکز بکنن و بتونن از اونها بیشترین بهره رو ببرن.
خرد کردن کارها
اگه فردی ترس از شکست داره و فکر میکنه که اون کار خیلی براش بزرگه و می‌ترسه از اینکه کل اون کارو انجام بده، بهتره اون رو به بخش‌های کوچکی تقسیم بکنه و روی هر بخش کار بکنه. بعد از اینکه موفق شد، به بخش بعدی بره تا در نهایت کل کار رو انجام بده.
جدول مقایسه
افرادی که ترس از شکست دارن، بهتره که قبل از اینکه بخوان دست به اقدامی بزنن، افکارشون درباره ترس از شکست رو بنویسن. سپس بیان اقدام‌های کوچولو بکنن و اون چیزی که در نهایت اتفاق افتاده رو با افکارشون مقایسه بکنن.
اصلاح سبک زندگی
بهتره که این افراد سبک زندگیشونو اصلاح بکنن. مثلاً کافئین زیاد مصرف نکنن، سبک زندگی سالم داشته باشن، تحرک به اندازه کافی داشته باشند، خوابشون کافی باشه و رژیم غذایی مناسبی داشته باشن.
مشورت کردن و بهره مندی از سیستم حمایت اجتماعی قوی
گاهی اوقات مشورت کردن با دیگران و بهره مندی از حمایت اجتماعی میتونه جلوی خیلی از ضررها و آسیب‌ها رو بگیره و منجر به این بشه که تصمیم درستی گرفته بشه. همچنین مسئولیت پذیری فرد در قبال تصمیماتش در اینجا بسیار حائز اهمیته.
درس گرفتن از تجربه‌ها
بهتره که این افراد به جای اینکه در مقابل هر اشتباه خودشون رو سرزنش بکنن، این طرز تفکر رو داشته باشن که همه ما انسانیم و اشتباه می‌کنیم؛ بهتره که از تجربه درس بگیریم و ادامه زندگیمونو بکنیم. هیچ انسانی بدون اشتباه نیست.
کلام آخر
ما در این مقاله از جوونه در رابطه با این صحبت کردیم که ویژگی افرادی که ترس از شکست دارن، چیه؟ علت ترس از شکست چیه؟ و برای درمانش بهتره که چه کارهایی بکنیم.
بلوار میرداماد، خیابان شاه نظری، کوچه ابن سینا، پلاک ۲، فضای کار اشتراکی ماجرا
