اختلال استرس پس از سانحه: علائم و نشانه‌ها، علت‌ها و راهکارهای درمانی

«نمیدونم از کجا شروع کنم… از وقتی صحنه تصادف رو تجربه کردم، مدام اون صحنه تو شب و روز جلو چشمم ظاهر میشه. وحشت و ترس تمام وجودمو فرا میگیره. انگار همین الان دوباره اون اتفاق داره میفته برام با هربار تکرارش.. دیگه کمتر دوست دارم با بقیه ارتباط بگیرم و بیشتر دوست دارم تو لاک خودم باشم… چندماهه که اینجوری شدم، اوایلش فکر کردم این تجربیات عادیه یکم زمان بگذره درست میشه ولی الان فکر میکنم واقعا دچار مشکلی شدم»

اگه شرایط بالا براتون آشنا هست و در مواجهه با حادثه ای این علائم و تجربه کردید، بهتره با این مقاله از جوونه همراه باشید چون میخواییم درباره اختلال استرس پس از سانحه صحبت کنیم. می‌توانید با خواندن این مقاله، درک بهتری از این اختلال کسب کنید و بیشتر بدانید که چگونه می‌توانید خودتان یا افرادی که در اطرافتان با این مقاله مواجهه هستند یاری برسانید.

مشتاقانه منتظر خواندن این مقاله از سوی شما هستیم و امیدواریم که با به اشتراک گذاری اطلاعات و راهکارهای مفید در این زمینه، به افرادی که با اختلال استرس پس از سانحه مواجه هستند، کمک کنیم.

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) چیست؟

اختلال استرس پس از سانحه یک اختلال اضطرابیه که در اثر رویدادهای بسیار استرس زا، ترسناک یا ناراحت کننده ایجاد میشه. فرد مبتلا به PTSD اغلب این رویداد آسیب زا رو از طریق کابوس و برگشت تجربه می کنه و ممکن هست احساس انزوا، تحریک پذیری و گناه رو تجربه کنه.

افراد مبتلا به این اختلال همچنین ممکنه مشکلات خواب داشته باشن مانند بی خوابی و همچنین تمرکز برای آن ها مشکل باشه. این علائم اغلب شدید و به اندازه کافی پایدارن که تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره فرد دارن.

اکثر افرادی که رویدادهای آسیب زا را تجربه می کنن ممکنه به طور موقت در سازگاری و کنار اومدن با مشکل مواجه شن، اما با گذشت زمان و مراقبت از خود، معمولاً بهتر می شن. اما اگر علائم بدتر بشن، ماه ها یا حتی سال ها طول بکشن و در عملکرد روزانه شما اختلال ایجاد کنن، ممکنه دچار PTSD شده باشین. دریافت درمان موثر پس از بروز علائم می تونه برای کاهش علائم و بهبود عملکرد حیاتی باشه.

چه کسانی دچار اختلال استرس پس از سانحه می شوند؟

هر کسی در هر سنی ممکنه به PTSD مبتلا بشه. افراد مبتلا به این اختلال می تونن شامل سربازان جنگی و افرادی باشن که تجاوز فیزیکی یا جنسی، سوء استفاده، تصادف، فاجعه یا سایر رویدادهای آسیب زا رو تجربه کرده یا شاهد اون بودن. افراد مبتلا به PTSD  ممکنه احساس استرس یا ترس کنن، حتی زمانی که در خطر نیستن.

همه افراد مبتلا به این اختلال یک رویداد خطرناک و آسیب زا را تجربه نکردن. گاهی اوقات، این که یک دوست یا یکی از اعضای خانواده دچار تروما شده می تونه باعث PTSD بشه. بر اساس گزارش مرکز ملی PTSD آمریکا، از هر 100 نفر، 6 نفر در مقطعی از زندگی خود دچار اختلال اضطراب پس از سانحه می شن.

زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به استرس پس از رویداد آسیب زا هستن. جنبه های خاصی از رویداد آسیب زا و برخی از عوامل بیولوژیکی (مانند ژن ها) ممکنه برخی افراد رو بیشتر در معرض ابتلا به PTSD قرار بده.

نشانه ها و علائم اختلال استرس پس از سانحه چیست؟

علائم اختلال استرس پس از سانحه معمولاً در عرض ۳ ماه پس از رویداد آسیب زا شروع می شه، اما گاهی اوقات دیرتر ظاهر میشن. برای تشخیص ابتلا به این اختلال، فرد باید علائم رو بیش از ۱ ماه داشته باشه و علائم باید به اندازه‌ای شدید باشه که در جنبه‌های زندگی روزمره، مانند روابط یا کار، تداخل داشته باشه. علائم همچنین باید با دارو، مصرف مواد یا سایر بیماری ها ارتباطی نداشته باشه.

برخی از افراد ظرف ۶ ماه بهبود پیدا میکنن، در حالی که برخی دیگر علائمی دارن که ۱ سال یا بیشتر طول می کشه. افراد مبتلا به استرس پس از سانحه اغلب به طور همزمان اختلالات روانی مانند افسردگی یا یک یا چند اختلال اضطرابی دارن.

پس از یک تجربه ناگوار، طبیعیه که علائمی داشته باشین. یک متخصص سلامت روان که تجربه کمک به افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه رو داره، مانند روانپزشک و روانشناس، می تونه تعیین کنه که آیا علائم با معیارهای این اختلال مطابقت دارن یا نه.

برای تشخیص، یک فرد بزرگسال باید حداقل به مدت یک ماه تمام موارد زیر رو داشته باشه:

• حداقل یک علامت دوباره تجربه بشه
• حداقل یک علامت اجتنابی
• حداقل دو علامت برانگیختگی و واکنش پذیری
• حداقل دو علامت شناختی و خلقی
• علائم تجربه مجدد اختلال استرس پس از سانحه

علائم تجربه مجدد اختلال استرس پس از سانحه

علائم تجربه مجدد اختلال استرس پس از سانحه عبارتند از:

• تجربه فلاش بک – احیای رویداد آسیب زا، از جمله علائم فیزیکی مانند ضربان قلب یا تعریق
• داشتن خاطرات یا رویاهای مکرر مرتبط با رویداد
• داشتن افکار ناراحت کننده
• تجربه علائم فیزیکی استرس

افکار و احساسات می تونن این علائم رو تحریک کنن، همانطور که کلمات، اشیاء یا موقعیت هایی که یادآور رویداد آسیب زا هستن نیز می تونن علائم رو تحریک کنن.

علائم اجتنابی اختلال استرس پس از سانحه

علائم اجتنابی عبارتند از:

• دور موندن از مکان ها، رویدادها یا اشیایی که یادآور تجربه آسیب زا هستن
• اجتناب از افکار یا احساسات مرتبط با رویداد آسیب زا

علائم اجتناب ممکنه باعث شه افراد روال خود رو تغییر بدن. به عنوان مثال، برخی از افراد ممکنه پس از یک تصادف شدید رانندگی از رانندگی یا سوار شدن در ماشین اجتناب کنن.

علائم برانگیختگی و واکنش پذیری اختلال استرس پس از سانحه

علائم برانگیختگی و واکنش پذیری عبارتند از:

• به راحتی مبهوت شدن
• احساس تنش، گارد داشتن یا در لبه بودن
• داشتن مشکل در تمرکز
• داشتن اختلالات خواب
• احساس تحریک پذیری و طغیان های پرخاشگرانه
• درگیر شدن در رفتار مخاطره آمیز، بی پروا یا مخرب

علائم برانگیختگی اغلب ثابت هست. اونا می تونن منجر به احساس استرس و عصبانیت بشن و ممکنه در بخش هایی از زندگی روزمره مانند خواب، غذا خوردن یا تمرکز اختلال ایجاد کنن.

علائم شناختی و خلقی اختلال استرس پس از سانحه

علائم شناختی و خلقی عبارتند از:

• مشکل در به خاطر سپردن ویژگی های کلیدی رویداد آسیب زا
• داشتن افکار منفی در مورد خود یا دنیا
• داشتن احساس سرزنش اغراق آمیز نسبت به خود یا دیگران
• داشتن احساسات منفی مداوم، مانند ترس، خشم، گناه یا شرم
• از دست دادن علاقه به فعالیت های لذت بخش
• داشتن احساس انزوای اجتماعی
• داشتن مشکل در احساس احساسات مثبت، مانند شادی یا رضایت

علائم شناختی و خلقی می تونه پس از رویداد آسیب زا شروع یا بدتر بشه. اونها می تونن باعث بشن که فرد احساس جدایی از دوستان یا اعضای خانواده کنه.

علت های اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

هر موقعیتی که فرد آسیب زا بدونه یا باعث ایجاد تروما بشه می تونه باعث اختلال استرس پس از سانحه بشه. این موارد می تونه شامل موارد زیر باشه:

• تصادفات جاده ای جدی
• اعمال خشونت آمیز، مانند تجاوز جنسی، دزدی یا سرقت
• مشکلات جدی سلامتی
• تجربیات زایمان

استرس پس از تروما یا تجربه آسیب زا می تونه بلافاصله پس از تجربه یک رویداد ناراحت کننده ایجاد بشه یا ممکنه هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها بعد رخ بده. تخمین زده میشه که PTSD حدود 1 نفر از هر 3 نفر رو تحت تاثیر قرار میده که تجربه آسیب زا دارن، اما دقیقاً مشخص نیست که چرا برخی از افراد به این بیماری مبتلا میشن و برخی دیگر نه.

عوامل افزایش ریسک خطر ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه

همه کسانی که تروما یا یک رویداد آسیب زا رو تجربه می کنن به PTSD مبتلا نمیشن. عوامل زیادی در این امر نقش دارن. برخی از این عوامل قبل از تروما وجود دارن و برخی دیگر در طول و بعد از یک رویداد آسیب زا مهم میشن. عوامل که ممکنه احتمال ابتلا به این اختلال رو افزایش بدن عبارتند از:

• قرار گرفتن در معرض تجربیات آسیب زا قبلی، به ویژه در دوران کودکی
• صدمه دیدن یا دیدن افراد زخمی یا کشته شده
• احساس وحشت، درماندگی یا ترس شدید
• داشتن حمایت اجتماعی اندک یا بدون حمایت اجتماعی پس از رویداد
• مقابله با استرس اضافی بعد از رویداد، مانند از دست دادن یکی از عزیزان، درد و آسیب، یا از دست دادن شغل یا خانه
• داشتن سابقه شخصی یا خانوادگی بیماری روانی یا مصرف مواد

عوامل تاب آوری که ممکنه احتمال ابتلا به این اختلال رو کاهش بدن عبارتند از:

• به دنبال حمایت از دوستان، خانواده یا گروه های حمایتی هستین
• یاد بگیرین که با اعمال خود در پاسخ به یک رویداد آسیب زا احساس خوبی داشته باشین
• داشتن یک استراتژی مقابله ای برای عبور و یادگیری از رویداد آسیب زا
• آمادگی و توانایی برای پاسخگویی به رویدادهای ناراحت کننده در زمان وقوع، علیرغم احساس ترس

آیا کودکان و نوجوانان نیز به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا می شوند؟

PTSD می تونه در هر سنی ایجاد بشه. کودکان و نوجوانان ممکنه واکنش‌های شدیدی به تروما داشته باشن، اما برخی از علائم آن‌ها ممکنه مشابه علائم بزرگسالان نباشه. در کودکان کمتر از 6 سال، این علائم می تونه شامل موارد زیر باشه:

• خیس کردن تخت بعد از یادگیری استفاده از توالت
• فراموش کردن نحوه صحبت کردن یا ناتوانی در صحبت کردن
• اجرای این رویداد آسیب زادر طول زمان بازی
• دلبستگی غیرمعمول با والدین یا بزرگسالان دیگر

کودکان بزرگتر و نوجوانان معمولا علائمی را بیشتر شبیه علائمی که در بزرگسالان مشاهده میشه نشون میدن. اونا همچنین ممکنه رفتارهای مخرب ایجاد کنن. کودکان بزرگتر و نوجوانان ممکنه به دلیل جلوگیری نکردن از آسیب یا مرگ احساس گناه کنن. اونا همچنین ممکنه افکار انتقام جویی نیز داشته باشن.

راه های درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

برای هر کسی که علائم PTSD را دارد مهمه که با یک متخصص سلامت روان که تجربه درمان این اختلال رو داره کار کنه. درمان های اصلی اختلال اضطراب پس از سانحه عبارتند از روان درمانی، دارودرمانی یا ترکیبی از روان درمانی و داروها. یک متخصص سلامت روان می تونه به افراد کمک کنه تا بهترین برنامه درمانی رو برای علائم و نیازهای خود پیدا کنن.

برخی از افراد مبتلا به این اختلال، مانند کسایی که در روابط آزاردهنده هستن، ممکنه در ترومای مداوم و جاری زندگی کنن. در این موارد، درمان معمولاً زمانی مؤثرتره که هم وضعیت آسیب زا و هم علائم PTSD رو مورد توجه قرار بدن.

افرادی که حوادث آسیب زا رو تجربه می کنن نیز ممکنه اختلال پانیک، افسردگی، مصرف مواد یا افکار خودکشی رو تجربه کنن. درمان این شرایط می تونه به بهبودی پس از تروما کمک کنه. تحقیقات نشون میده که حمایت خانواده و دوستان نیز می تونه بخش مهمی از بهبودی رو اجرا کنه.

رواندرمانی اختلال استرس پس از سانحه

روان درمانی شامل انواع تکنیک های درمانیه که متخصصان سلامت روان برای کمک به افراد در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای نگران کننده استفاده می کنن. روان درمانی می تونه برای افراد مبتلا به PTSD و خانواده های آن ها حمایت، آموزش و راهنمایی ارائه بده. درمان می تونه یک به یک یا به صورت گروهی انجام بشه و معمولاً 6 تا 12 هفته طول می کشه اما می تونه بیشتر نیز طول بکشه.

برخی از انواع روان درمانی نشانه های این اختلال را هدف قرار میدن، در حالی که برخی دیگر بر مشکلات اجتماعی، خانوادگی یا شغلی تمرکز می کنن. روان‌درمانی‌های مؤثر اغلب بر چند مؤلفه کلیدی، از جمله مهارت‌های یادگیری برای کمک به شناسایی محرک‌ها و مدیریت علائم تأکید دارن.

یکی از انواع رایج روان درمانی، به نام درمان شناختی رفتاری یا CBT، می تونه شامل مواجهه درمانی و بازسازی شناختی باشه:

مواجهه درمانی به افراد کمک می کنه تا یاد بگیرن که ترس خود رو با قرار دادن تدریجی و به روشی ایمن در معرض آسیبی که تجربه کردن مدیریت کنن. به عنوان بخشی از مواجهه درمانی، افراد ممکنه درباره تروما فکر کنن یا بنویسن یا از مکانی که در اون اتفاق افتاده بازدید کنن. این درمان می تونه به افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه کمک کنه تا علائمی رو که باعث ناراحتی اونا میشه کاهش بدن.

بازسازی شناختی به افراد کمک می کنه تا رویداد آسیب زا رو درک کنن. گاهی اوقات مردم این رویداد رو متفاوت از نحوه وقوع اون به یاد میارن. اونا ممکنه در مورد چیزی که تقصیر اونا نیست احساس گناه یا شرم کنن. بازسازی شناختی می تونه به افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه کمک کنه تا به روشی واقع بینانه در مورد اونچه اتفاق افتاده فکر کنن.

دارو درمانی اختلال استرس پس از سانحه

سازمان غذا و داروی ایالات متحده دو مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونی (SSRIs)، نوعی داروی ضد افسردگی را برای درمان تأیید کرده. SSRI اونا ممکنه به مدیریت علائم PTSD مانند غم و اندوه، نگرانی، عصبانیت و احساس بی حسی عاطفی کمک کنن. روانپزشکان ممکنه SSRI و سایر داروها رو همراه با روان درمانی تجویز کنن. برخی از داروها ممکنه به درمان علائم خاص مانند مشکلات خواب و کابوس‌ها کمک کنن.

افراد باید با روانپزشک خود برای یافتن بهترین دارو یا ترکیبی از داروها و دوز مناسب کار کنن. برای یافتن آخرین اطلاعات در مورد داروها، با یک متخصص سلامت روان صحبت کنین.

توجه: از مصرف هر گونه دارو بدون نظارت روانپزشک حتما و حتما خودداری کنین. این کار می تونه عواقب جبران ناپذیری رو برای شما در پی داشته باشه.

توجه: از مصرف هر گونه دارو بدون نظارت روانپزشک حتما و حتما خودداری کنید. این کار می تواند عواقب جبران ناپذیری را برای شما در پی داشته باشد.

جمع بندی و نتیجه گیری

با توجه به تحقیقات، اختلال استرس پس از سانحه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های روانیه که ممکنه باعث مشکلات جسمی و روحی بشه و کیفیت زندگی فرد رو کاهش بده. راهکارهایی مانند مشاوره و درمان‌های گفتمانی و دارودرمانی می‌تونه بهبود وضعیت فرد رو تسهیل کنه. همچنین، حضور و حمایت خانواده و دوستان می‌تونه به فرد کمک کنه تا با احساس تنهایی و انزوا مبارزه کنه.

برای جلوگیری از ایجاد اختلال استرس پس از حادثه، مهمه که در مواجهه با حوادث ناگوار، فرد در معرض مشاهده حادثه نباشه. در نتیجه، بهترین راه برای درمان اختلال استرس پس از سانحه، پیگیری درمان مناسب و حمایت از فرد مبتلا ست.

درگیر شدن با یک حادثه و تجربه ترومای، می‌تونه برای شخصیت و روحیه فرد تاثیرات قابل‌توجهی داشته باشه. اختلال استرس پس از سانحه، از جمله مشکلاتی هست که در اثر تجربه یک یا چند حادثه ناگوار، شخص می‌تونه با آن مواجه بشه. این اختلال می‌تونه علائمی شامل اضطراب، افزایش واکنش به محرک‌های خطرناک، افزایش خطرپذیری و تغییرات ناراحت‌کننده در روحیه فرد رو ایجاد کنه.

برای مطالعه بیشتر می توانید به منابع زیر (انگلیسی زبان) مراجعه کنید:

1- منبع اول

2- منبع دوم