رابطه تروما و افسردگی چیست؟
نویسنده: جوونه
تاریخ: 5 بهمن 1402
گاهی اوقات یک حادثه یا تجربه ناخوشایند می‌تواند باعث بروز افسردگی در افراد شود. این حوادث و تجربیات را در روانشناسی به‌عنوان تروما می‌شناسند. گاهی با گذشت زمان تروما درمان می‌شود، اما گاهی منجر به اختلالاتی مثل افسردگی یا اختلال PTSD (استرس پس از سانحه) می‌شود. با ما همراه باشید تا رابطه تروما و افسردگی و علائم و نشانه های افسردگی پس از تروما را بیشتر بررسی کنیم.
آشنایی با تروما و رابطه تروما و افسردگی
تروما در لغت به معنای زخم، ضربه و یا آسیب است. زمانی که ما یک رویداد ناخوشایند را در زندگی خود تجربه می‌کنیم، ممکن است به تروما مبتلا شویم. تروما به تنهایی یک اختلال نیست و همه افراد رویکرد یکسانی در مقابل آن ندارند. گاهی ضربه یا تروما با گذشت مدت کوتاهی درمان می‌شود و افرادی که دچار یک تروما شده‌اند، اختلال خاصی را تجربه نکرده و آن ضربه را فراموش می‌کنند.
بااین‌حال، رابطه تروما و افسردگی را نمی‌توان نادیده گرفت. تروما در بسیاری از مواقع می‌تواند منجر به اختلالات بعدی مانند PTSD یا اختلال افسردگی شود. تروماها انواع مختلفی دارند و افراد در پی حوادث و اتفاقاتی در زندگی خود ممکن است دچار آن شوند. برخی از تروماها از دوران کودکی همراه یک فرد است و متأسفانه در بزرگسالی بر زندگی فرد تأثیر منفی می‌گذارد.
به عنوان مثال، فردی که در کودکی تحت آزار و اذیت فیزیکی و کلامی بوده یا در مدرسه یا در خانواده ضربه‌هایی مانند کتک خوردن، بی‌توجهی و مواردی از این دست را تجربه کرده، به احتمال خیلی زیاد در دوران بزرگسالی دچار مشکلاتی مانند اضطراب و افسردگی می‌شود.
گاهی اوقات تروما در اثر بروز یک اتفاق ناگوار و ناخواسته در زندگی فرد رخ می‌دهد. به عنوان مثال تجاوز جنسی، مرگ یکی از عزیزان، دیدن صحنه‌ها و اتفاقات خشونت‌آمیز، تجربه یک جدایی عاطفی و… می‌توانند در فرد تروما ایجاد کرده و فرد را به دامان مشکلاتی مانند افسردگی و PTSD سوق دهند.
علت‌های بروز افسردگی پس از تروما
تروما می‌تواند باعث بروز مشکلات حادی مانند افسردگی شدید و اختلالات عمده دیگری شود. اختلال اضطراب پس از سانحه، شایع‌ترین مشکلی است که اکثر افراد پس از تجربه یک رویداد ناخوشایند در زندگی خود تجربه می‌کنند. گاهی مشکلات فرد طولانی‌تر شده و باعث بروز افسردگی‌های طولانی‌مدت و حاد می‌شود.
افسردگی همیشه در اثر بروز یک مشکل یا اتفاق ناخوشایند رخ نمی‌دهد، اما خوب است بدانید که درصد بالای افرادی که افسردگی را تجربه می‌کنند در صحبت‌های خود از یک اتفاق یا رویداد ناخوشایند صحبت می‌کنند. این مسئله منجر می‌شود که بیش از پیش به رابطه تروما و افسردگی توجه کنیم. تروما یک آسیب و ضربه است و می‌تواند باعث تغییر در سبک و شرایط زندگی فرد شود. بسیاری از افرادی که یک ترومای عمیق را تجربه کرده‌اند، دیگر نمی‌توانند به زندگی قبل از آسیب خود برگردند.
این ضربه، علاوه بر تغییر در ساختار فکری و مغز فرد ممکن است شکل زندگی فرد را نیز تغییر داده و فرد را مجبور به ادامه زندگی کند که به آن علاقه‌ای ندارد. به عنوان مثال، فردی که همسر خود را در یک سانحه از دست داده است، مجبور به ادامه زندگی به تنهایی است. شیوه زندگی این فرد به گونه‌ای تغییر کرده که برای آن آمادگی یا برنامه‌ریزی قبلی نداشته است. به خاطر این دلایل و ضربه‌ای که این حوادث و اتفاقات تروماتیک به فرد می‌زنند، او ممکن است کم‌کم علائم افسردگی را تجربه کند.
علائم و نشانه‌های افسردگی پس از تروما
بسیاری از درمانگرانی که بر روی تروما، عوارض ناشی از آن و رابطه تروما و افسردگی تحقیق کرده‌اند متوجه شده‌اند علائم و نشانه‌های اضطراب و افسردگی پس از تروما که پس از تجربه یک سانحه ناگوار رخ می‌دهد، بسیار به هم شبیه هستند. می‌توان گفت بیشتر افرادی که افسردگی پس از تروما را تجربه می‌کنند، دچار نوعی اختلال PTSD هم هستند. در ادامه می‌خواهیم نشانه‌هایی که به شما هشدار می‌دهد، متأسفانه به افسردگی پس از تروما دچار شده‌اید را معرفی می‌کنیم.
داشتن احساسات منفی
افکار و احساسات منفی نسبت به خود یکی از این نشانه‌ها است. ممکن است فرد مبتلا، خود را به خاطر چیزی که تجربه شده سرزنش کند. همچنین ممکن است نسبت به چیزهایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌برده، احساس بی‌علاقگی پیدا کند. افراد مبتلا به افسردگی همچنین بیشتر روز را در حالت غمگینی به سر می‌برند و کمتر نسبت به یک رویداد یا اتفاق هیجان یا علاقه از خود نشان می‌دهند.
کابوس‌های شبانه
کسانی که در حال تجربه افسردگی هستند، در بیشتر شب‌ها کابوس می‌بینند. این کابوس‌ها به خاطر تنش‌های ذهنی بالا و افکار فوق‌العاده منفی‌شان است. ممکن است کابوس‌های آن‌ها مرتبط با موضوع تروما یا بی‌ربط به آن باشد اما درهرصورت بسیار آزاردهنده و وحشتناک است. این کابوس‌ها می‌توانند علائم وحشت‌زدگی یا استرس پس از تروما را افزایش دهند.
سوءمصرف مواد مخدر
سوءمصرف مواد یا الکل یکی دیگر از نشانه‌های این اختلال است. بسیاری از افرادی که به افسردگی دچار می‌شوند، تلاش می‌کنند تا با روی آوردن به مصرف مخدر، ناراحتی‌های خود را فراموش کنند. اگرچه این افراد تصور می‌کنند که با مصرف بیش از حد الکل و مواد می‌توانند خود را بهبود دهند، اما باید گفت این مسئله در دراز مدت تأثیرات بسیار منفی و خطرناکی بر ساختار مغز ایشان گذاشته و افسردگی و اختلالات آن‌ها را حادتر می‌کند.
گوشه‌گیری و عدم تماس با اجتماع
یکی دیگر از نشانه‌های رابطه تروما و افسردگی، اجتناب از تماس با جامعه و افراد است. افراد جامعه گریز بیشتر روز را در خانه و در اتاق شخصی خود گذرانده و حتی در جمع‌های خانوادگی هم به ندرت حضور پیدا می‌کنند. افراد مبتلا به افسردگی به هیچ وجه در فعالیت‌های اجتماعی شرکت نکرده یا اگر هم شرکت کنند می‌خواهند خیلی زود به خانه و گوشه خلوت و تنهایی خود بازگردند.
علائم و اختلالات فیزیکی
از علائم فیزیکی این اختلال می‌توان به مشکلاتی مانند عدم تمرکز، پر خوابی یا کم خوابی، پرخوری یا کم خوری همراه با تغییر وزن و اشتها اشاره کرد. اکثر افراد مبتلا به اختلال افسردگی تغییرات عمده‌ای در ظاهر و وزن خود پیدا می‌کنند و معمولاً نمی‌توانند به خوبی تمرکز کرده و اکثر چیزها را فراموش می‌کنند. ضربان قلب شدید یا تپش قلب و مشکل در فعالیت‌های جنسی دو مورد شایع دیگر از نشانه‌های فیزیکی اختلال افسردگی و اضطراب پس از سانحه هستند.
تحریک‌پذیری و مشکلات خلقی
خلق و خوی متغیر یا تحریک شده یکی دیگر از نشانه‌های این اختلال است. فرد ممکن است واکنش‌های هیجانی و غیرعادی داشته باشد یا دچار اختلالات خلقی شود. یکی از نشانه‌های تغییرات خلقی این افراد، کم‌حرف شدن است. همچنین ممکن است خیلی سریع در برابر موقعیت‌های معمولی، عصبانی شده و واکنش‌های افراطی از خود نشان دهند.
افکار خودکشی
یکی از پر خطرترین نشانه‌های افسردگی که در نمونه‌های بسیار حاد وجود دارد، تمایل افراد به خودکشی است. بسیاری از افرادی که یک ترومای جدی مانند تجاوز یا مرگ فرزند یا عزیزان را تجربه می‌کنند، متأسفانه بسیار شوکه شده و ممکن است به فکر از بین بردن خود بیفتند. این افراد باید به سرعت تحت درمان یا مشاوره افسردگی قرار بگیرند تا بتوانند بهتر با این مسئله کنار بیایند.
نحوه درمان افسردگی پس از تجربه یک تروما
استفاده از خدمات روانشناسی اولین راه‌حل درمان این اختلال است. درمانگران و روان‌پزشکان برای درمان اختلالات افسردگی پس از تروما روش‌های مختلفی را استفاده می‌کنند. در درجه اول، پزشک شما بررسی می‌کند که افسردگی شما در چه مرحله‌ای است. پس از آن بررسی می‌کند که افسردگی شما به چه علتی رخ داده است.
در صورتی که همراه با علائم افسردگی نشانه‌های PTSD را هم بروز دهید، متوجه رابطه تروما و افسردگی شما می‌شود. معمولاً روش‌ها و داروهای درمان این نوع افسردگی با روش‌های درمانی PTSD یکسان یا شبیه به هم است. روش‌های معمول درمان این اختلال را در ادامه توضیح می‌دهیم.
درمان گفتاری یا CBT
اگر افسردگی شما خیلی حاد نباشد پزشکان معمولاً از دارو درمانی استفاده نکرده و از روش‌های مبتنی بر صحبت یا روش CBT برای درمان بهره می‌برند. درمان CBT یک روش درمانی، مبتنی بر گفتگو است که در این روش درمانگر تلاش می‌کند به بیمار کمک کند که ذهنیت و تفکر خود را نسبت به یک رویداد یا مشکل تغییر دهد. در این رویکرد الگوهای رفتاری آسیب‌زا با الگوهای سازنده جایگزین شده و تاب‌آوری فرد افزایش پیدا می‌کند. هم به شکل حضوری و هم با مشاوره آنلاین می‌توانید با درمانگر خود صحبت کنید.
دارو درمانی
پس از بررسی رابطه تروما و افسردگی توسط پزشک، در صورتی که افسردگی حاد برای بیمار تشخیص داده شود، احتمالاً از روش‌های دارو درمانی استفاده می‌کنند. مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین یا (SSRIs) مهم‌ترین داروهایی هستند که از آن‌ها برای درمان افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه استفاده می‌شود. پاروکسیتین و سرترالین برخی از داروهای تجویزی برای این بیماران هستند.
روش‌های درمانی تکمیلی برای بهبود
به جز مراجعه به درمانگر و روان‌پزشک، خود بیمار هم می‌تواند با پیگیری یک زندگی سالم به بهبود و درمان خود کمک کند. درصورتی‌که اختلال فرد خیلی جدی نباشد، می‌تواند بدون اینکه نیاز به درمانگر داشته باشد، سلامت خود را به دست آورد. در ادامه برخی از این روش‌ها را معرفی کرده و توضیح می‌دهیم.
مدیتیشن
مدیتیشن یک روش بسیار مناسب برای تمرکز حواس و کنترل افکار است. مدیتیشن کمک می‌کند، شما فقط به لحظه کنونی فکر کرده و از فلش‌بک به گذشته و افکار منفی حول اتفاقات ناخوشایند پرهیز کنید. مدیتیشن همچنین کمک می‌کند که اضطراب شما کاهش پیدا کرده و بدنتان آرام شود. برای شروع می‌توانید به یک مکان آرام رفته و نفس عمیق بکشید. استشمام یک بوی خوشایند مانند بوی عود هم می‌تواند کمک‌کننده باشد.
صحبت با دوستان و اطرافیان
روان‌شناسان پس از بررسی رابطه تروما و افسردگی دریافتند که برای جلوگیری از علائم افسردگی پس از تروما، صحبت و گفتگو با کسانی که شما را درک می‌کنند، روش درمانی بسیار مؤثری است. سعی کنید درباره اتفاق رخ‌داده با دیگران صحبت کنید و نظرات و پیشنهادهای آن‌ها را گوش کنید. حتی اگر صحبت با اطرافیان، منجر به پیدا کردن یک راهکار نشود، در ایجاد احساس آرامش و سبکی بسیار مؤثر بوده و تاب‌آوری را افزایش می‌دهد.
ورزش‌کردن
یکی دیگر از بهترین روش‌های تکمیلی برای درمان مشکلات اضطراب و افسردگی پس از تروما ورزش منظم است. فعالیت بدنی بر سلامت روان افراد بسیار تاثیرگزار است. افراد هنگام ورزش‌کردن تمرکز خود را بر روی ورزش و حرکات ورزشی گذاشته و به مشکلات خود فکر نمی‌کنند. علاوه بر آن، ورزش اعتماد به نفس و حس ارزشمندی را در فرد افزایش داده و همین می‌تواند باعث بهبودی در وی شود.
شروع کارهایی که قبلاً به آن‌ها علاقه داشتید
شروع کارهایی که قبل از افسردگی آن‌ها را دوست داشتید، می‌تواند روند درمان شما را ساده‌تر و سریع‌تر کند. اگرچه ممکن است سخت به نظر برسد، اما سعی کنید کم‌کم فعالیت‌های قبلی‌تان را از سر گرفته و خود را مشغول انجام آن‌ها کنید، حتی درصورتی‌که هیچ تمایل و انرژی برای انجام این کارها ندارید. انجام این فعالیت‌ها به شما کمک می‌کند تا به مرور زمان به روتین زندگی خود بازگشته و افسردگی را شکست دهید.
نقش ژنتیک در اختلالات پس از تروما
با بررسی رابطه تروما و افسردگی دریافتیم که مشکلاتی که افراد پس از یک تروما تجربه می‌کنند، باعث بروز افسردگی پس از تروما در آن‌ها می‌شود. به جز عواملی که به طور مستقیم در این اختلال نقش دارند، عامل ژنتیک هم می‌تواند در بروز یا افزایش شدت افسردگی و PTSD نقش داشته باشد. اگر چه برخی از افراد پس از یک تجربه تلخ و ناامیدکننده خیلی زود به زندگی برگشته و اختلالی در زندگی‌شان پیدا نمی‌شود، اما برخی افراد دچار مشکلات بسیار حاد از جمله اضطراب و افسردگی می‌شوند.
ممکن است سؤال کنید که چه چیزی باعث می‌شود که برخی افراد دچار مشکلات روان‌شناختی شده و برخی نشوند. در پاسخ به این سؤال باید گفت که ژنتیک یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در این مسئله است. کسانی که سوابق مشکلات روان‌شناختی در خانواده خود داشته یا به طور خاص سابقه افسردگی و استرس پس از سانحه را در بین اعضای نزدیک خانواده خود دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند.
با این وجود ژنتیک تنها عامل تأثیرگذار نیست و ویژگی‌های فردی و شخصیتی، جایگاه فرد در اجتماع، نقاط مثبت زندگی فرد، نوع نگاه فرد به زندگی و حوادث و در نهایت شدت و نوع تروما هم می‌تواند در بروز علائم افسردگی و اضطراب و شدت آن‌ها مؤثر باشند.
کلام پایانی
تروما به معنای یک ضربه و یک زخم است که بر روح و روان یک فرد وارد شده و در صورتی که به درستی مدیریت نشود، می‌تواند منجر به اختلالات حادی مانند افسردگی و اضطراب پس از سانحه شود. همه انسان‌ها در طول زندگی خود تروماهای زیادی را تجربه می‌کنند. مدیریت ضربه‌ها و زخم‌های روحی، کمک بزرگی به درمان و بهبود آن‌ها می‌کند.
در مقاله پیش رو رابطه تروما و افسردگی را بررسی کردیم. علاوه بر مدیریت شخصی، کمک گرفتن از یک درمانگر باتجربه و اشتراک گذاشتن این مشکل با وی می‌تواند روند درمان فرد مبتلا به اختلالات افسردگی و اضطراب را سریع‌تر کرده و امید به زندگی را در وی افزایش دهد. همچنین برای مطالعه بیشتر در مورد رابطه تروما و افسردگی و افسردگی پس از تروما می توانید به منابع زیر مراجعه کنید:
