شاخه:
چگونه به فرد افسرده کمک کنیم؟
شاخه:
وقتی کسی که دوستش داریم درگیر افسردگی می‌شه، ممکنه احساس کنیم که نمی‌دونیم باید چطور بهش کمک کنیم. شاید کلمات مناسب برای بیان همدلی پیدا نمی‌کنیم، یا می‌ترسیم که با گفتن چیزی اشتباه، وضعیتش بدتر بشه. افسردگی می‌تونه فرد رو درون خودش محصور کنه و همزمان اطرافیانش رو هم در موقعیت سختی قرار بده.
شاید شما هم از خودتون پرسیدید: “چطور می‌تونم حمایتش کنم؟” شاید هیچ راه‌حلی قطعی نباشه، اما با آگاهی از روشهای درست حمایت عاطفی، میتونیم به کسی که به شدت به کمک نیاز داره، نشان بدیم که تنها نیست. تو این مقاله از جوونه قراره که درباره روشهای کمک به فرد افسرده صححبت کنیم. باماهمراه باشید.
چه نکاتی را هنگام کمک به فرد افسرده باید در نظر گرفت؟
کمک به فرد افسرده کار ساده‌ای نیست. گاهی ممکن است احساس کنی که هر کاری انجام می‌دهی بی‌فایده است، یا حتی ممکن است خودت هم از لحاظ احساسی خسته شوی. پس برای اینکه حمایتت مؤثر، سالم و پایدار باشد، چند نکته‌ی مهم را باید در نظر داشته باشی تا هم از انرژیت به طور سودمند استفاده کنی و هم به شخص افسرده کمک کرده باشی. این نکته ها گرچه ممکن است از نظر ما بسیار کوچیک و ریز باشند یا به چشممان نیایند ولی برای فرد افسرده بسیار اهمیت دارند. بیایید باهم چند نمونه از این موارد را برای کمک به فرد افسرده باهم بررسی کنیم:
توقع تغییر سریع نداشته باشید
ممکنه کمک های زیادی به فرد افسرده کرده باشی و چون تغییری نمیبینی، درقبالش مدام با خود تکرار کنی: “چرا حالش خوب نمی‌شه؟ من که کلی تلاش می‌کنم!” اما واقعیت اینه که افسردگی چیزی نیست که با چند روز حرفهای مثبت یا تشویق ناگهانی برطرف شود. این یک فرآیند طولانی است و تغییرات معمولاً آرام و تدریجی رخ می‌دهند.
درچنین مواردی خوب است که به نکات زیر توجه کنید:
- حتی اگر به نظر می‌رسد که هیچ چیزی اثر ندارد، حمایت تو مهم است و آن را متوقف نکن.
- تغییرات کوچک مثل تمایل به بیرون رفتن یا کمی حرف زدن هم پیشرفت حساب میشوند؛ پس انتظاراتتان را از پیشرفت تعدیل کنید.
از جملات کلیشه‌ای و بی‌اثر پرهیز کنید
برای کمک به فرد افسرده گاهی افراد تلاش میکنن با نشان دادن جنبه های مثبت زندگی و همچنین جملات زرد بخواهند حال شخص را بهتر کنند و اینگونه می اندیشند:«شاید این جملات انگیزشی کمکش کنه که دیگه مدام منفی ها رو نبینه و وجهه های مثبت رو هم ببینه.»
اما واقعیت اینه که هر چه بیشتر شما بر بعدهای مثبت تاکید کنید و جملات کلی مثل “همه چی درست می‌شه” یا “یه کم قوی باش!” بگویید نه تنها منجر به این میشود که فرد افسرده حس کند احساساتش نادیده گرفته شده و اعتبار خاصی برایش قائل نیستید بلکه روند درمان را هم کند میکند. به عنوان مثال بهتر هست اینگونه با فرد افسرده سخن بگید:
- به جای “همه‌ی ما یه وقتایی ناراحت می‌شیم” بگویید “می‌فهمم که این شرایط چقدر برات سخته.”
- یا به جای “برو بیرون، حالت خوب می‌شه” بگو “می‌خوای با هم یه پیاده‌روی کوتاه بریم؟ فقط در حد چند دقیقه، اگر دوست نداشتی برمی‌گردیم.”
- همچنین حین بیان پیشنهادها طوری صحبت نکنید که فرد افسرده حس کند او را نصیحت میکنید و حالش را درک نمیکنید. بلکه طوری پیشنهادتان را بگویید و حرف بزنید که انگار به او آزادی انتخاب میدهید و به حس غمش اعتبار میبخشید و آن را کوچک نمیشمارید.
اجازه بدهید احساساتش بویژه احساس غمش را ابراز کند (حتی اگر برایتان ناراحت‌کننده است)
برخی از افراد برای کمک به فرد افسرده اینگونه با خود فکر میکنند:”نذار انقدر به چیزای منفی فکر کنه، باید حواسشو پرت کنم!”
اما واقعیت این است که هرچی بیشتر اجازه ابراز آنها را از او بگیریم این هیجانات و افکار با شدت و فراوانی بیشتر نمود پیدا میکنن و فرد بیشتر از اون اذیت خواهد شد. درنتیجه احساسات سرکوب‌شده بدتر میشوند. گاهی فرد افسرده فقط نیاز دارد که احساساتش را بیان کند، بدون اینکه کسی آنها را کم‌اهمیت جلوه دهد. پس یکی از بهترین راه ها برای کمک به فرد افسرده تمرین گوش دادن فعال از سمت شما هست. در ادامه چند مثال برایتان بیان شده که به شما در برقراری ارتباط بهتر با فرد افسرده در این حیطه کمک میکند. به عنوان مثال:
- به جای “چرا همش از چیزای ناراحت‌کننده حرف می‌زنی؟” بگو “دوست دارم بدونم چه چیزایی داره اذیتت می‌کنه.”
- اگر گریه کرد، نگو “گریه نکن”؛ اجازه بده خودش را تخلیه کند.
مراقب زبان بدن و لحن گفتار باشید
گاهی اوقات افراد برای کمک به فرد افسرده جملات شیک و زیبایی رو بیان میکنن ولی وقتی واقعا فرد افسرده به کمک نیاز داره کنارش نیستن یا گاهی اوقات درسته که با کلام میخوان حمایتشون رو نشون بدن ولی رفتارشون منظور و پیام دیگری رو به فرد افسرده انتقال میده. واقعایت اینه که افراد باید بدونن لحن و زبان بدنشون به همان اندازه که کلمات مهم‌اند، تأثیرگذار هست.: به عنوان مثال
- اگر می‌گویید “من اینجا هستم که بهت کمک کنم”، اما با بی‌حوصلگی یا اخم حرف می‌زنین یا هرموقع او میخواهد با شما صحبت کند سرگرم کاری هستین و همزمان به حرف او گو میکنید نشان میدهد که حرف و عملتان باهم یکی نیست.
- تماس چشمی، تکان دادن سر به نشانه‌ی همدلی، یا حتی نشستن در کنار او بدون حرف زدن می‌تواند تأثیر زیادی در فرد افسرده داشته باشد.
مراقب احساسات و مرزهای خود باشید
گاهی در بین نزدیکان فرد افسرده این را میبینیم که فکر میکنند برای کمک به فرد افسرده هرکاری از دستشان بربیاید باید انجام دهند و اینقدر غرق در کمک به فرد افسرده میشوند که خود را فراموش میکنند و بعد از مدتی خسته و کوفته میشوند یا حتی در دام فرسودگی روانی می افتند. خوبه که فرد در عین کمک به شخص، توجهی به خودش هم داشته باشه و برای خودش هم وقت بذاره و حواسش به مرزهای عاطفی خودش هم باشه. یا سایر اعضای خانواده رو فراموش نکنه و به اونها هم برسه.
پس اگر احساس کردی که حمایت از او دارد روی سلامت روانت تأثیر می‌گذارد، کمی فاصله بگیر و از منابع دیگر کمک بگیر. همچنین فرایند بهبودی زمان بر هست. اگه فرد علائم بهبودی رو نشون نداد خودت را مقصر ندان. اگر بهبودی او زمان می‌برد، تقصیر تو نیست.
به جای نصیحت، همراهی کنید
وقتی عزیزت درد دارد، دلت میخواهد برای کمک به فرد افسرده راه‌حلی برایش پیدا کنی. شاید با خودت فکر کنی:
- “اگر فقط بتونم بهش بگم چطور فکر کنه، حالش بهتر می‌شه.”
اما مشکل اینجاست که افسردگی یک مشکل منطقی نیست که بشود با چند جمله‌ی انگیزشی حلش کرد. درست مثل این است که به کسی که تب دارد بگویی: “سعی کن گرمت نباشه!” پس چه باید کرد؟
- به جای نصیحت کردن، گوش بده و فقط حضور داشته باش.
- به جای گفتن “باید مثبت فکر کنی”، بگو “می‌فهمم که این شرایط چقدر برات سخته.”
مثال:
❌ “تو که زندگی خوبی داری، چرا باید افسرده باشی؟!”
✅ “می‌دونم که حتی داشتن چیزای خوب هم همیشه باعث نمی‌شه که آدم حالش خوب باشه. دلم می‌خواد بدونم چی تو رو اینقدر اذیت می‌کنه.”
مراقب علائم هشداردهنده باشید
برای کمک به فرد افسرده جدی گرفتن علائم هشدار بسیار حائز اهمیت است. اگر فرد افسرده از خودکشی، ناامیدی شدید یا آسیب زدن به خودش حرف می‌زند، نباید این نشانه‌ها را نادیده بگیری. اگر احساس کردی که خطر جدی وجود دارد، سعی کن با او درباره‌ی کمک حرفهای صحبت کنی. به او بگو که برایش نگران هستی و می‌خواهی به او کمک کنی.
🔸 مثال:
❌ “تو که شوخی می‌کنی، این چیزا رو نگو!”
✅ “من واقعاً نگرانتم. بیا با هم دنبال کمک بگردیم.”
با گوش دادن فعال، واقعاً کنارش باشید
وقتی کسی افسرده است، ذهنش پر از افکار سنگین است. شاید نخواهد مستقیماً از احساساتش بگوید، ولی اگر کسی باشد که بدون عجله و بدون نصیحت، واقعاً به او گوش دهد، حس تنهایی‌اش کمتر میشود. پس برای کمک به فرد افسرده لازم نیست حتماً جوابی داشته باشی، کافی است که فضایی امن برای حرف زدن او فراهم کنی. همچنین به جای اینکه وسط حرفش بپری و راه‌حل بدهی، فقط بگذار خودش احساساتش را بیان کند. در ادامه تلاش کن با سر تکان دادن یا همدلی نشان بده که واقعاً گوش می‌کنی.
مثال:
❌ “به این چیزا فکر نکن، به جاش یه کار مثبت انجام بده!”
✅ “می‌دونم که برات سخته. دوست داری درباره‌ش حرف بزنی؟”
حامی بودن
وقتی فرد افسرده است، ممکن است فکر کند که هیچ‌کس دوستش ندارد یا برای هیچ‌کس مهم نیست. یکی از بهترین راه ها برای کمک به فرد افسرده اینه که یادآوری کنی واقعا بهش ” او برای تو مهمه”، حتی اگر کوچک به نظر برسد، تأثیر بزرگی دارد. گاهی فقط بغل کردن، نشستن کنار او یا یک پیام ساده می‌تواند او را آرام‌تر کند. این کار نباید نمادین باشد یا در جهت رسیدن به نتیجه مطلوب باشد بلکه باید به او بفهمانی چه تغییر کند چه نکند هرجور که باشد برای تو ارزشمند است و دوستش داری. بگذار بداند که بدون هیچ فشاری، همیشه کنارش هستی.
مثال:
❌ “باید خودت بخوای که حالت خوب بشه.”
✅ “مهم نیست چقدر زمان ببره، من همیشه کنارتم.”
مشارکت در امور روزانه فرد افسرده
فرد افسرده معمولاً برای انجام کارهای روزمره، حتی ساده‌ترین‌ها، انرژی کافی نداره. بنابراین وقتی می‌گی “هر کمکی خواستی بهم بگو”، ممکنه اصلاً ندونه چی بگه، چون تصمیم‌گیری هم براش سخته.
بهتره به‌جای پیشنهاد کلی، مستقیماً یه کار انجام بده. مثلاً:
- “می‌تونم برات یه غذای خونگی بیارم؟“
- “می‌خوام یه کم خونه رو مرتب کنم، دوست داری کمکت کنم؟“
- “برات یه لیوان چای آوردم، دوست داری یه کم با هم بشینیم؟“
این کارا بدون اینکه حس “دستور دادن” یا “ترحم” داشته باشه، می‌تونه یه همراهی مؤثر باشه.
تمرکز روی خاطرات و احساسات مثبت، بدون سخت گیری
فرد افسرده اغلب در یک چرخه‌ی افکار منفی گیر می‌کنه و به سختی می‌تونه چیزای خوب رو به یاد بیاره. اما اگه کسی بدون فشار آوردن، خاطرات مثبت رو یادآوری کنه، ممکنه برای چند لحظه ذهنش از اون حالت بیرون بیاد.
یه جمله‌ی ساده مثل “یادت میاد اون روزی که کلی خندیدیم سر اون موضوع؟” می‌تونه ذهنش رو از حالت منفی دربیاره، بدون اینکه حس کنه باید “خوشحال باشه”. اگه عکس یا چیزی از یه خاطره‌ی خوب دارید، نشونش بدید و بگید “این روز رو یادت هست؟”
نکته‌ی مهم: حتماً بدونید که این کارو با ظرافت انجام بدید و اصرار نکنید که “باید خوشحال بشه”. فقط یادتون باشه که فرد افسرده نیازی به اجبار برای تغییر احساس نداره، بلکه فقط باید کمی یادآوری کنه که دنیا فقط تاریکی نیست.
اجازه خود بودن را به فرد افسرده دادن
گاهی وقتی کسی افسرده‌ست، اطرافیان انتظار دارن که بعد از مدتی تغییر کنه و وقتی نمی‌بینن که حالش بهتر شده، خسته می‌شن و فاصله می‌گیرن.گاهی افراد افسرده حس میکنن که “باری روی دوش دیگران” هستن. باید نشون بدی که کنارش بودن برای تو زحمتی نیست، بلکه انتخاب توئه. پس تلاش کن:
- حضور مداوم داشته باشی، حتی اگه روند بهبودی طول بکشه.
- نشون بده که برای تو ارزش داره، نه فقط وقتی که حالش خوبه.
- بگو: “مهم نیست که الان حالت چطوره، من کنارتم.”
انتظارات فرد افسرده از اطرافیانش
“می‌فهمی که چقدر برام سخته؟ یا فقط داری سعی می‌کنی منو درست کنی؟” این سوالیه که هر روز تو ذهن فرد افسرده تکرار می‌شه. وقتی افسرده‌ای، انگار یه وزنه‌ی نامرئی بهت وصل شده که همه‌چیز رو سخت‌تر از قبل می‌کنه. حتی کارای ساده مثل دوش گرفتن، جواب دادن به پیام‌ها یا حتی لبخند زدن. اما مشکل اینجاست که از بیرون، کسی نمی‌فهمه چقدر این کارا انرژی ازت می‌گیرن.
فرد افسرده نمی‌خواد کسی قضاوتش کنه یا نصیحتش کنه. فقط می‌خوادکسی باشه که اونو همونط‌ور که هست ببینه و بفهمه که این یه انتخاب نیست. پس اگر اطرافیان میخوان به فرد افسرده کمک کنن، این چیزاست که آرزو داره درک کنن:
لطفاً با جملاتی مثل:
- “ولی تو که زندگی خوبی داری، چرا ناراحتی؟”
- “چیزی نشده که! همه‌ی ما این حس رو داریم.”
بهش نگید که بی‌دلیل ناراحته – این حس دست خودش نیست. اینا حرفایی‌ان که بیشتر از کمک، آزارش میدن. فرد افسرده می‌دونه که باید سپاسگزار چیزایی که داره باشه، اما افسردگی ربطی به این چیزا نداره. این یه حس درونی‌یه که فرد افسرده کنترلی روش نداره.
اگه فرد افسرده جواب پیام‌هاتونو نداد، فکر نکنید که اهمیتی بهتون نمی‌ده. وقتی فردی درگیر افسردگی هست حتی کارای کوچیکی مثل چک کردن گوشی براش سخت می‌شه. این یعنی فرد افسرده نسبت به شما بی‌علاقه نیست، فقط انرژی نداره. بهتره اطرافیان برای کمک به فرد افسرده گاهی بدون انتظار برای جواب، فقط یه پیام ساده بفرستند؛ مثل: “من اینجا هستم. هر وقت خواستی، میتونیم حرف بزنیم.”
وقتی اطرافیان با فرد افسرده روبرو میشوند ممکنه به اشتباه فکر کنند که او تنبل شده. افسردگی با تنبلی تفاوت بسیاری دارد. افسردگی یعنی فرد افسرده انرژی ندارد، نه اینکه نمی‌خواهد تلاش کند. گفتن جملاتی مثل «یه کاری کن، این‌طوری نشین! چرا خودتو مجبور نمی‌کنی» بدتر حالشان را بدکرده و فشار مضاعفی به آنها وارد میکند. فرد افسرده میداند که از بیرون این‌طور به نظر می‌رسد که دارد “هیچ کاری نمی‌کند”، ولی حقیقت اینه که او دارد هر روز از درون میجنگد . حتی کارای کوچیک، مثل دوش گرفتن یا بلند شدن از رختخواب، برای فرد افسرده یه تلاش بزرگه.
کلام آخر
در این مقاله از جوونه درباره این صحبت کردیم که وقتی با فرد افسرده ای روبرو هستیم بهتره که چطور باهاش رفتار کنیم و کمک به فرد افسرده به چه صورت باید انجام بشه.
برای اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید منابع زیر را مطالعه کنید:
تازه ترین برگ های جوونه
تازه ترین برگ های جوونه
تا حالا شده بدون اینکه حواست باشه، مشغول کندن پوست کنار ناخنت بشی؟ یا یهو ببینی داری موهات رو می‌کَنی و وقتی به خودت میای، یه عالمه مو تو دستته؟ اگه این صحنه‌ها برات آشناست، بدون که تنها نیستی.
تا به حال شده در یک رابطه عاطفی یا حتی در محیط کار و جمع‌های دوستانه احساس کنید که نیاز به فاصله دارید، حتی وقتی افراد اطرافتان را دوست دارید؟ یا اینکه وقتی کسی به شما نزدیک میشود، ناخودآگاه
تا حالا شده جلوی آینه بایستی و فقط روی یه نقص کوچک از صورت یا بدنت زوم کنی؟ شاید جای جوشی که کسی جز خودت بهش توجه نمی‌کنه، شاید فرم بینی‌ات یا حالت موهایت. برای خیلی از ما، گاهی
بلوار میرداماد، خیابان شاه نظری، کوچه ابن سینا، پلاک ۲، فضای کار اشتراکی ماجرا
