افسردگی پنهان
نویسنده: جوونه
تاریخ: 25 اسفند 1402
سارا دختر نوجوانی است که تلاش می‌کند زندگی فعالی داشته باشد. وقتی او در جمع حاضر می‌شود، تلاش می‌کند لبخند بزند و خودش را انسانی شاد نشان دهد. او گاهی احساس خستگی و کسلی دارد و در تنهایی و خلوتش احساس غمگینی می‌کند. در بعضی‌اوقات که او احساس غمگینی زیادی را در تنهایی تجربه می‌کند، برای کمتر تجربه‌کردن این احساس، سراغ فضای مجازی و اینستاگرام می‌رود؛ اما وقتی ویدئوهای سرشار از شادی و لبخند زندگی دیگران را می‌بیند، حالش بدتر می‌شود و احساس غمش بیشتر می‌شود.
چند وقتی است که سارا شب‌ها دیرتر از حالت عادی به خواب می‌رود و از آن طرف هم میزان خوابش بیشتر شده. او وقتی می‌خواهد با والدین یا خواهرش درباره این احساس غم صحبت کند، نگران است که مبادا باری روی دوش آنها اضافه کند و آنها را ناراحت کند و در نتیجه حرفش را نمی‌زند… . موقعیتی که سارا با آن مواجه است، افسردگی پنهان یا افسردگی خندان نامیده می‌شود. اگر می‌خواهید بیشتر درباره این نوع از افسردگی بدانید، با این مقاله از جوونه همراه باشید.
افسردگی پنهان چیست؟
با شرح موقعیت سارا، توضیحاتی درباره افسردگی خندان داده شد. در این نوع از افسردگی، فرد ممکن است حتی زندگی کاری خوبی داشته باشد یا خودش را سرزنده و شاد نشان دهد؛ ولی درعین‌حال، شروع به پنهان‌کردن علائم افسردگی‌اش (مانند تجربه احساس غم، کسلی، تغییر در خواب و سایر علائم) از دیگران می‌کند و این پنهان‌کردن می‌تواند علت‌های متفاوتی داشته باشد که در ادامه مقاله افسردگی پنهان به آن اشاره خواهیم کرد.
نکته جالبی که در افسردگی پنهان وجود دارد این است که فرد ممکن است به جایی برسد که حتی این علائم را از خودش هم پنهان کند. همان‌طور که در موقعیت سارا اشاره شد، فرد ماسک شادی و سرزندگی را به چهره می‌زند و احساساتش را از بقیه پنهان می‌کند. به همین خاطر نام دیگر آن، افسردگی خندان است.
علائم افسردگی پنهان چه هستند؟
قبل از پرداختن به علائم، نیاز است که دو نکته را بدانیم:
- افسردگی خندان یا افسردگی پنهان، یکی از اختلال‌های مطرح شده در DSM نیست و در این کتاب به آن اشاره نشده و جزو طبقه‌بندی‌ها آورده نشده. بلکه بیشتر به افسردگی اساسی پرداخته شده است.
- علائم افسردگی پنهان ممکن است از فردی به فرد دیگر فرق بکند. حتی شدت آنها نیز تفاوت داشته باشد. همچنین ازآنجایی‌که ممکن است فرد عملکرد خوبی از خود نشان دهد، تشخیصش افسردگی خندانش دشوارتر است
بیایید حالا دقیق‌تر به علائم افسردگی پنهان بپردازیم:
تفاوت شخصیتی
تفات شخصیتی در افسردگی پنهان یعنی تغییر در بعضی رفتارها و ویژگی‌های شخصیتی. به‌عنوان‌مثال سارا که دختر اجتماعی بود، دیگر کمتر با دوستان و دیگران ارتباط برقرار می‌کند و انزواطلبی‌اش بیشتر شده و حرف‌زدنش هم کمتر شده.
جدی شدن
سارا در این مدت، شوخ‌طبعی و خنده‌هایش کم شده و جدی‌تر شده و سؤال‌های عمیقی با محوریت معنای زندگی و موارد دیگر از دیگران می‌پرسد.
تغییر در روند خواب
همان‌طور که در ابتدای موقعیت سارا به این ویژگی اشاره کردیم، سارا این‌گونه شده که بیشتر از حد عادی و روزانه می‌خوابد و شب‌ها هم دیرتر می‌خوابد و در ساعت‌های غیرمعمول بیدار می‌ماند.
احساس کسلی و خستگی
احساس خستگی و کسلی سارا، بیشتر در تنهایی و خلوت دیده می‌شود. سارا علاقه‌اش را نسبت به برخی از چیزها که دوست دارد، ازدست‌داده است.
کارآمدی
کارآمدی در افسردگی پنهان به دو شکل ممکن است نمود پیدا کند؛ در سارا این‌طور است که او فعالیت‌هایش را انجام می‌دهد و اوضاع خوبی دارد. حتی احتمال اعتیاد به کار نیز در آن دیده می‌شود. اما در برخی افراد ممکن است کارآمدی به‌صورت افت عملکرد و کاهش توجه و تمرکز نمود پیدا کند. یکی از علت‌های که تشخیص افسردگی خندان یا افسردگی پنهان را سخت می‌کند، مبحث کارآمدی بالا یا عملکرد بالا است.
استفاده از خود آرام‌بخش‌های منفک شده
اگر خاطرتان باشد وقتی سارا احساس غم داشت، به سمت خود آرام‌بخش‌های منفک شده روی می‌آورد. یعنی سراغ فضای مجازی می‌رفت یا ممکن است در ادامه به سراغ الکل، مواد مخدر و… برود. اگر فرد از روش‌های غلطی برای کاهش اضطرابش استفاده کند به آن، آرام‌بخش‌های منفک شده می‌گوییم و این نشان می‌دهد فرد روش صحیح مقابله با اضطراب را نمی‌داند.
بیماری‌های سایکوسماتیک
همان‌طور که در ابتدا به آن اشاره شد سارا گاهی دل‌دردهایی دارد و این دل‌دردها از نظر روانشناسی مربوط به بیماری‌های سایکوسماتیک یا روان‌تنی می‌شود. در افسردگی پنهان افراد اگر به سراغ درمان افسردگی‌شان نروند، ممکن است احتمال ابتلا بیماری‌های سایکوسماتیک مانند بیماری‌های قلبی عروقی، سکته، دیابت، آلزایمر، مشکل گوارش و پوستی را افزایش دهند.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی پنهان یا افسردگی خندان هستند؟
طی پژوهش‌های انجام شده، دانشمندان به نتیجه جالبی دست پیدا کردند. بر اساس بحث جنسیت، شیوع افسردگی اساسی که یکی از اختلال‌های شناخته شده در DSM است، در زنان بیشتر از مردان است. اما در افسردگی پنهان نتیجه برعکس می‌شود؛ یعنی شیوع افسردگی پنهان در مردان بالاتر از زنان است.
یکی از علت‌هایی که می‌توان به آن اشاره کرد این است که مردان، طبق شرایط و پیشینه تاریخی زندگی اجتماعی، بیشتر در معرض استرس و فشار روانی بوده‌اند و بسیاری از مسائل را در درون خود می‌ریزند تا بتوانند شرایط بقا و حفاظت از خانواده را فراهم بکنند.
همچنین کلیشه‌های موجود در فرهنگ جامعه می‌تواند در افسردگی پنهان نقش داشته باشد. به‌عنوان‌مثال از همان ابتدا به فرزندان پسر گفته می‌شود: «مرد که گریه نمی‌کند و..» درحالی‌که هر یک از احساس‌های ما برای بقا ضروری‌اند و نیاز به برون‌ریزی آن، فارغ از بحث جنسیتی است.
علاوه بر جنسیت، افراد دیگری که در معرض احتمال ابتلا به افسردگی خندان یا افسردگی پنهان قرار دارند عبارت‌اند از:
- سالمندان و بزرگسالان مسن‌تر
آنها ممکن است این‌گونه فکر بکنند که فرزندان من به‌اندازه کافی زندگی و مشکلات مربوط به خودشان را دارند. در نتیجه این افسردگی پنهان و علائمشان را از آنها پنهان می‌کنند تا باری به دوش آنها نباشند.
- کودکان و نوجوانان
موقعیت سارا که شرح دادیم، مثال خوبی برای این مورد است. گاهی اوقات رخ‌دادن بلوغ نیز می‌تواند افسردگی خندان را تقویت کند.
- افرادی که بیماری صعب‌العلاج و مزمن دارند
آنها تلاش می‌کنند ماسک خوب‌بودن به چهره بزنند تا دیگران به حالشان دلسوزی نکنند و باری به دوش آنها اضافه نکنند و در تنهایی این نقاب را برمی‌دارند و مبتلا به افسردگی پنهان می‌شوند.
- افرادی که در کودکی یا در زندگی بحران یا تروما را تجربه کردند و زخم‌های روانی دارند
این افراد چون در زندگی تجربیات آسیب‌زا برایشان رخ‌داده، تلاش می‌کنند ماسک قوی‌بودن به چهره بزنند تا نقطه‌ضعفشان را به دیگران نشان ندهند. حتی ممکن است در دام طرحواره‌ها نیز بیفتند.
برای اطلاعات بیشتر درباره اثر تروما، می توانید مقاله «رابطه تروما و افسردگی چیست؟» را بخوانید
علت‌های ابتلا به افسردگی پنهان چیست؟
در ادامه بعضی از عوامل که در شکل‌گیری نقش دارند، به‌صورت فهرست‌وار آمده‌اند.
- ژنتیک
- عدم تعادل در برخی انتقال‌دهنده‌های عصبی مواد شیمیایی مغز که در تنظیم خلق و خون نقش دارند
- رویدادهای ناراحت‌کننده و استرس‌زای زندگی. مانند ازدست‌دادن شغل، ازدست‌دادن رابطه ارزشمند، یا مرگ عزیزی
- تروما یا تجربه بحران
- آسیب‌های روانی دوران کودکی
- فضای مجازی و مقایسه نابجای باطن زندگی خود با ظاهر زندگی دیگران
- اهمیت بیش از حد به نظر و قضاوت دیگران
چرا افرادی که افسردگی پنهان دارند، وقتی ناراحت هستند آن را از دیگران پنهان می‌کنند؟
نقص در شخصیت
سارا فکر می‌کند، مبتلا شدن به افسردگی پنهان، نقص در شخصیت و نشانه ضعف است. اگر افسردگی خندان داشته باشد، باعث شرمگین شدن و خجالتش می‌شود. او این‌طور فکر می‌کند که باید بتواند از این شرایط بیرون بیاید و مدیریتش کند.
انکار
سارا ممکن است فکر کند تا زمانی که می‌خندد، بعید است که افسردگی پنهان داشته باشد و نمی‌تواند بپذیرد که مشکلی وجود دارد؛ در نتیجه انکار مسئله برایش راحت‌تر است.
ترس از طردشدن
گاهی اوقات سارا و افراد مشابه سارا، ممکن است نگران این باشند که اگر بقیه بفهمند افسردگی پنهان دارند، به توانمندی‌های آنها برای انجام کاری شک می‌کنند. مثال: سارا می‌ترسد اگر در آینده به شریک زندگی‌اش نشان بدهد که افسردگی پنهان یا افسردگی خندان دارد، شریکش او را طرد کند یا به‌خاطر این افسردگی پنهان یا خندان مورد قضاوت و مجازات قرار بگیرد
ترس از باری اضافه‌کردن بر دوش دیگران
همان‌طور که در ابتدا اشاره شد، سارا، افرادی که سالمندند و افرادی که بیماری‌های مزمن دارند، ممکن است از این بترسند و نگران این باشند که اگر این بعد از چهره‌شان و احساسشان را به دیگران نشان دهند، باری مضاعف به مسائل آنها اضافه می‌کنند و این‌طور فکر می‌کنند که هر کدام از آنها به‌اندازه کافی مسئله دارند و در زندگی‌شان درگیر هستند، پس این‌طوری با نگفتن مسئله، از دیگران محافظت می‌کنند. این افراد ممکن است در طول زندگی طرحواره اطاعت داشته باشند.
نگرانی درباره ضعیف ظاهرشدن
ممکن است سارا این نگرانی را داشته باشد که اگر دیگران بفهمند افسردگی خندان دارد، از او سو استفاده کنند و بفهمند ضعیف و آسیب‌پذیر هست یا به‌اصطلاح «دیگران، پاشنه آشیل او را پیدا می‌کنند» پس در نتیجه سارا ترجیح می‌دهد ظاهری جدی و قوی داشته باشد و عملکردش را خوب انجام دهد به‌جای اینکه نشان بدهد به کمک نیاز دارد.
کمال‌گرایی
چون سارا کمال‌گرایی دارد، همه چیز باید عالی باشد و از نظر او بی‌نقص جلوه کند. در نتیجه برایش سخت است که در چیزی مسئله یا مشکلی داشته باشد و دردی را تجربه کند. اگر به این اعتراف کند که افسردگی پنهان دارد و آن را بپذیرد، برایش به این معناست که زندگی‌اش کمتر از حد عالی است و به‌خاطر همین دست به انکار و عدم‌پذیرش افسردگی پنهانش می‌زند.
وقتی می‌بینیم فردی درگیر افسردگی خندان است، ما باید چه کنیم؟
- بستر گفتگو را برایش فراهم کنیم
- منتظر نباشیم او شروع کند و صحبت‌هایش را بیان کند و بگوییم: «اگر مسئله‌ای داشته باشد، خودش نزد ما می‌آید و می‌گوید» حین گفت‌وگو با او شنونده خوبی باشیم و بتوانیم همدلی بکنیم. یعنی از لنز و عینک او به دنیا نگاه کنیم و او را قضاوت و سرزنش نکنیم
- تا جای ممکن از پند دادن و نصیحت‌کردن اجتناب کنیم
- به او کمک کنیم بیشتر به خودش بپردازد و کارهایی که دوست دارد یا حالش را بهتر می‌کند انجام دهد و در این راه اگر نیاز است، ما نیز با او هم مسیر شویم و به او کمک کنیم
رهکارهای درمانی افسردگی پنهان
قبل از هر چیز، نکته‌ای که نیاز است سارا و افراد مشابه سارا بدانند، این است که هرچه مدت‌زمان بیشتری بگذرد و آنها سراغ این نروند که افسردگی خندانشان را بخواهند حل کنند، درمان سخت‌تر و علائم حادتر می‌شود و ممکن است موجب نقص در عملکرد شغلی، کاری، تحصیلی و به‌طورکلی زندگی آنها بشود و فرد بیشتر از خود واقعی‌اش فاصله بگیرد. پس تا دیر نشده باید سارا و افراد مشابه سارا تلاش کنند که به درمان روی بیاورند.
سارا و حتی افراد مشابه او ممکن است این فکر را بکنند که اطرافیان نمی‌توانند آنها را درک بکنند یا از دید آنها به ماجرا نگاه بکنند و شاید به‌این‌علت است که نزد آنها سکوت پیشه کرده‌اند. شاید دیگران و والدین نتوانستند به‌خوبی با سارا همدلی بکنند و واکنش منفی نشان داده‌اند. در نتیجه سارا به‌مرور احساساتش را از والدین و دیگران پنهان کرده و بعد مدتی حتی شاید خودش هم برایش باورش سخت باشد که بفهمد افسرده است و معمولاً علت حال بدش را به چیزهای دیگر نسبت می‌دهد.
اینکه سارا عملکرد بالایی دارد، لزوماً به معنای این نیست که نیاز به درمان ندارد. سارا می‌تواند برای درمان افسردگی پنهانش از روش‌های زیر استفاده کند:
مراجعه به روان‌شناس
مراجعه به مشاور و روان‌شناس می‌تواند به سارا کمک بکند که هم افسردگی و هم شرم و ترس از آن پنهانش را حل کند. رویکردهای شناختی رفتاری (CBT)، رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) و ACT می‌تواند در درمان سارا به او کمک بکند.
دارودرمانی
استفاده از داروهای ضدافسردگی نیز یکی از عوامل مؤثری است که می‌تواند به سارا برای درمان افسردگی پنهانش کمک بکند. البته این نکته حائز اهمیت است که اگر دارو همراه با جلسات روان‌درمانی باشد، اثر بهتری برای سارا خواهد داشت
گروه‌درمانی
شرکت در جلسات گروهی، می‌تواند برای سارا خیلی مفید واقع شود. در گروه‌درمانی افراد با موضوع‌های مشابه هم نزد هم جمع می‌شوند و هر کس از تجربیات خود می‌گوید. در نتیجه سارا احساس می‌کند که دیگران او را می‌شنوند و شنیده می‌شود و همچنین احساس تعلق ممکن است کسب بکند. علاوه‌برآن این امکان هست که سارا از جانب افراد گروه مورد حمایت قرار بگیرد و اگر آنها توانسته باشند با این موقعیت کنار بیایند و از آن عبور بکنند، سارا نیز راه‌حل‌هایی پیدا می‌کند که بتواند آن را در زندگی خودش پیاده کند
اصلاح سبک زندگی
ورزش‌کردن، تغذیه خوب داشتن، خواب کافی و مناسب و همچنین داشتن دوستان صمیمی و معاشرت با آنها می‌تواند جزو عواملی باشد که اگر سارا به آنها توجه بکند، می‌تواند حال روحی بهتری را تجربه بکند
کلام آخر
ما در این مقاله درباره شرایط سارا صحبت کردیم که دچار افسردگی پنهان یا افسردگی خندان است. به این پرداختیم که سارا چه علائمی از خود نشان می‌دهد و چرا تلاش می‌کند ناراحتی و احساسش را از دیگران پنهان بکند و خودش را فردی سرزنده نشان دهد. همچنین درباره این حرف زدیم که راه‌های درمانی افسردگی پنهان سارا چه هستند.
همچنین برای اطلاعات بیشتر، می توانید منابع زیر( انگلیسی زبان) را مطالعه کنید:
Moderate Depression: Symptoms, Treatment, and Coping
