14 راه کاهش اضطراب مدرسه کدام است؟

در آغاز سال تحصیلی ممکنه که دانش آموزان میزانی از اضطراب رو تجربه بکنند و پدر مادرها نگران این باشند که چطور می‌تونن میزان اضطراب فرزندشون رو کاهش بدن و آرامش بیشتری رو به فرزندشون انتقال بدن؟ اون‌ها می‌خواهند در عین اینکه فرزندشون عملکرد خوبی توی مدرسه داشته باشه ولی به سلامت روانش لطمه‌ای وارد نشه و بتونه خاطرات خوبی رو در مدرسه شکل بده.

به همین جهت دنبال راهکارهایی برای مدیریت اضطراب مدرسه برای فرزندشون هستند. دراین مقاله از جوونه ما می‌خوایم راهکارهایی رو در رابطه با مدیریت اضطراب مدرسه به والدین پیشنهاد بدیم و کمی بیشتر با مفهوم اضطراب مدرسه و اضطراب شروع مدرسه آشنا بشیم. پس با این مقاله از جوانه همراه باشید.

اضطراب مدرسه چیست؟

اضطراب مدرسه وضعیتیه که هر دانش آموزی ممکنه که تو سنین مختلف به ویژه در شروع سال تحصیلی اضطرابی رو از بابت مدرسه رفتن تجربه کنه. این اضطراب برای دانش آموزایی که تازه می‌خوان به مدرسه برن یا مدرسه‌شون عوض شده ممکنه که بیشتر نمود پیدا بکنه.

اضطراب از مدرسه ممکنه که با ترس بیش از حد از مدرسه و فعالیت‌های مرتبط با اون جلوه‌گر بشه؛ مثل: صحبت در جمع، دوست پیدا کردن، شرکت در کلاس‌ها، امتحان دادن و موارد مشابه.

گاهی این اضطراب ممکنه  اونقدر زیاد باشه که منجر به نقص در عملکرد فرد بشه و به سلامت روانش آسیب بزنه و توانایی یادگیری و تمرکزش رو به شدت کاهش بده و نتونه سر کلاس عملکرد خوبی از خودش نشون بده. اینجاست که والدین باید کمی نگران بشن و برای درمان اضطراب مدرسه کودکشون اقداماتی بکنند.

این فرایند حتی منجر به این میشه که در مراحل دوستیابیش هم تاثیر منفی بذاره. افراد و دانش آموزایی که اضطراب از مدرسه دارند ممکنه ترس و نگرانی از رفتن به مدرسه داشته باشند و نسبت به حضور روزانه در مدرسه و خوب و مطلوب ظاهر شدن ترس و نگرانی زیادی رو تجربه می‌کنند.

علت های اضطراب از مدرسه

در اینجا بطور اختصار به برخی از علتهای اضطراب از مدرسه اشاره میکنیم. اضطراب از مدرسه ممکنه که به دلایلی ایجاد شده باشه. به عنوان مثال:

اختلال یادگیری

بعضی از دانش آموزان ممکنه که اختلال‌های یادگیری داشته باشند و به دلیل اینکه می‌دونن به واسطه این مسئله‌ای که دارن ممکنه برخورد خوبی از سمت معلم‌ها و دوستانشون دریافت نکنند از مدرسه زده میشن یا اضطراب از مدرسه دارن.

اختلال ADHD

بعضی از دانش آموزان به دلیل اینکه مبتلا به بیش فعالی هستن ممکنه که نتونن به اندازه کافی مثل سایر دانش آموزان هنجارها رو رعایت کنن یا تمرکز داشته باشن و این قضیه اینقدر براشون خاطره ناخوشایندی ایجاد میکنه که منجر به اضطراب مدرسه میشه براشون.

افسردگی

بعضی از دانش آموزا ممکنه که اختلال دیگه‌ای داشته باشند ولی اختلالشون در قالب اضطراب نمود پیدا بکنه. به عنوان مثال بعضی از دانش آموزان ممکنه که افسردگی داشته باشند و افسردگی به ویژه در دختران ممکنه به شکل اضطراب خودش رو نشون بده و به همین دلیل ممکنه والدین و دیگران این رو ناشی از اضطراب مدرسه بدونند و درمان اشتباهی رو براش انجام بدن.

اختلالات اضطرابی

گاهی اوقات ممکنه که دانش آموز اختلال اضطراب اجتماعی یا اختلال اضطراب فراگیر داشته باشه و همین امر منجر به این میشه که تو مدرسه نتونه عملکرد خیلی خوبی از خودش نشون بده یا نتونه با دوستاش ارتباط بگیره و تو جمع حضور فعال داشته باشه، بابت هر چیزی و هر رخدادی تو مدرسه نگران باشه و مدام بترسه و تو ذهنش پیش‌بینی‌های زیادی رو بکنه و خودشو برای مقابله با اون‌ها آماده بکنه. همچنین اگه فرزند اختلال اضطراب جدایی داشته باشه ممکنه در رفتن و موندن در مدرسه با چالش مواجه بشه و اضطراب مدرسه رو تجربه کنه.

همه این‌ها می‌تونه دامن بزنه به اضطراب مدرسه و بهتره که اشخاص و والدین برای درمان اضطراب کودک اقداماتی بکنند. همونطور که دیدید ممکنه اضطراب مدرسه علت‌های متفاوتی داشته باشه و ما حتماً نیازه که با درمانگر حوزه کودک برای ریشه یابی و درمانش همکاری داشته باشیم.

وجود ابهام و برخورد با موقعیت ناآشنا

گاهی اوقات ممکنه که دانش آموز به دلیل اینکه با فضای مدرسه خیلی آشنا نیست یا نمی‌دونه که چی در انتظارشه و ذهنش پر از ابهامه اضطراب زیادی رو تجربه کنه یا وقتی که در معرض موقعیت جدید قرار گرفته و نگران از این هستش که بهتره چه عملکردیو داشته باشه و یا چطور بتونه جایگاهی رو در اون موقعیت کسب بکنه، اضطرابی رو تجربه بکنه.

انتظارات زیاد

گاهاً ممکنه دانش آموز به خاطر فشارهایی که روش باشه و انتظاراتی که از سمت والدین  یا محیط و مدرسه بهش تحمیل میشه اضطراب از مدرسه رو تجربه کنه. همچنین اگه فرزند زیاد تو خونه باشه بعد از مدت‌ها اگه بخواد وارد مدرسه بشه ممکنه که اضطرابی رو برای رفتن تجربه بکنه.

طرد از سوی همسالان و تزلزل جایگاه اجتماعی

گاهاً اگه توی فضای مدرسه طردی رخ داده باشه یا تحقیری رخ داده باشه، فرد ممکنه که اضطراب زیادی رو از بازگشت به مدرسه تجربه بکنه. یا فرد نگران تزلزل جایگاهش در بین همکلاسی ها و مدرسس و این میتونه در اضطراب از مدرسه نقش داشته باشه.

ناتوانی خاص

همچنین در سایر علت‌های اضطراب از مدرسه می‌تونیم به این موارد اشاره بکنیم که بعضی از کودکان ممکنه که ناتوانی یا مشکل خاصی داشته باشند. مثل عینکی بودن یا معلولیت ظاهری داشتن و این مورد به اضطراب از مدرسه‌شون دامن بزنه.

 پیامد عدم درمان اضطراب مدرسه

اگه اضطراب مدرسه درمان نشه منجر به یه سری پیامدهای ناگوار می‌شه. از جمله این پیامدها عبارتند از:

• طرد شدن
• تنهایی
• انزوا
• کاهش عزت نفس
• کاهش اعتماد به نفس
• افزایش اضطراب و سایر اختلال‌های اضطرابی
• احتمال ابتلا به اختلال افسردگی
• امتناع از تحصیل و گاهاً فرار از مدرسه

چالش های امتناع از مدرسه

امتناع از مدرسه ممکنه  چالشهایی برای کودک، والدین، معلم و سایر افراد مشغول در مدرسه می‌تونه به همراه داشته باشه.

چالش های کودک

ممکنه که کودک از درسش عقب بمونه و بدون اینکه مسائلش ریشه‌ای حل شده باشه، صرفاً با امتناع از مدرسه رفتن  آسیب بیشتری به خودش وارد کنه چون با این روش به مسئله‌اش بهای بیشتری میده و ریشه های اضطراب از مدرسه رو تقویت میکنه بدون اینکه بطور اساسی اون رو حل کنه.

ممکنه که فشاری از سمت والدین و خانواده یا از جانب بیرون بهش وارد بشه و منجر به این میشه که تاثیرات نامطلوب بر روی سلامت روانیش داشته باشه. حتی می‌تونه در روند رشد آموزشی، عاطفی، اجتماعی و هیجانی کودک نقص ایجاد بکنه و مشکلاتی براش به همراه داشته باشه.

چالش های والدین

ممکنه که ندونن چطور به مدرسه اطلاع بدن یا نسبت به اون‌ها پاسخگو باشند و فشار و اجباری هم از این سمت به اون‌ها وارد می‌شه. علاوه بر اون ممکنه که نگران فرزندشون باشن و ندونن که برای درمانش باید چیکار بکنن. یا با چه روشهایی فرزندشون رو ترغیب کنن که به مدرسه بره و اضطراب از مدرسه رو در اون کاهش بدن.

چالش های معلم و مدرسه

معلم هم ممکنه با این چالش در اضطراب از مدرسه روبرو بشه که نگران اینه که دانش آموزی که مدام مدرسه نمیاد به دلیل اضطرابی که داره از درساش عقب بمونه یا باید به سایر نهادهای زیربط پاسخگو باشه و اون هم مسئوله در قبال دانش آموزان. همچنین این مسئولیت هم بر روی دوششه که میزان تعارض بین دانش آموزان رو به حداقل برسونه و رفتار عادلانه ای با همه دانش آموزان داشته باشه درعین اینکه به دانشآموزی که اضطراب مدرسه داره توجه  و دقت بیشتری بکنه.

اعضای مدرسه هم اینکه چه اتفاقی افتاده یا چالشی برای دانش آموز رخ داده، براشون نگران کننده هست و دغدغه اینو دارند که تعامل مسالمت آمیزی داشته باشند و این قضیه رو حل کنند.

نکته: باید این رو همه افراد و دانش آموزان در نظر داشته باشند که وقتی اضطراب از مدرسه رخ میده و به همراهش امتنایی وجود داره سریع باید برای درمان اقدام بکنند چون هرچی بیشتر فرزند مدرسه نره بازگشتش سخت‌تر می‌شه.

علائم اضطراب از مدرسه

وقتی فردی اضطراب از مدرسه داره ممکنه که علائمی رو در قالب فیزیولوژیکی، هیجانی و رفتاری از خودش نشون بده.

 علائم فیزیولوژیکی

این علائم عبارتند از شکم درد، سردرد، حالت تهوع، سرگیجه، تپش قلب، عرق کردن، تنگی نفس و غیره.

 علائم هیجانی

علائم هیجانی اضطراب از مدرسه عبارتند از احساس ترس، نگرانی، تحریک پذیری و احساس غمگینی.

 علائم رفتاری

این علائم عبارتند از اجتناب از رفتن به مدرسه یا شرکت در کلاس، کج خلقی و لجبازی، از دست دادن و عقب افتادن از دروس، فرار از مدرسه، گریه مداوم  و خود رو به مریضی زدن.

راه هایی برای درمان و پیشگیری از اضطراب مدرسه

راهکارهایی برای کاهش اضطراب از مدرسه وجود داره. این راهکارها عبارتند از:

مراجعه به درمانگر حوزه کودک

اگه کودک پشت اضطراب از مدرسه‌اش علت و اختلال خاصی وجود داره، مثل اضطراب اجتماعی، اضطراب جدایی، اختلال یادگیری، بیش فعالی و موارد مشابه حتماً نیازه که به متخصص کودک و نوجوان مراجعه بشه و برای درمان اقدام بشه. همچنین در سایر شرایط نیز بهتره که والدین و کودک به درمانگر کودک و نوجوان مراجعه بکنند و از راهنمایی‌های اون برای درمان بهره بگیرند.

مراجعه به درمانگر مربوطه

اگه خود والدین مسئله‌ای دارند که منجر به تجربه ناامنی در فرزندشون شده، بهتره که در کنار مراجعه به متخصص حوزه کودک و نوجوان، خودشون به خانواده درمانگر یا زوج درمانگر مراجعه بکنند و و مسئله بین اون‌ها نیازه که حل بشه تا از تاثیر منفی بر روی کودک جلوگیری بشه و منجر به کاهش اضطراب از مدرسه بشه. به عنوان مثال بهتره که والدین جلوی کودک با همدیگه دعوا و مشاجره نداشته باشند.

همکاری مسئولان با هم

اگه فرزندی فرزند طلاق هستش یا درگیر سوگی هستش ممکنه که با اضطراب از مدرسه روبرو بشه و این نگرانیه براش وجود داشته باشه. در این شرایط بهتره مسئول کودک با همکاری مدرسه، کودک رو به درمانگر مختص خودش ارجاع بدن.

همچنین بهتره که در این شرایط معلم حتماً در جریان مسئله کودک باشه و همچنین به کمک تکنیک‌های و روش‌هایی که بلده کمک بکنه که کودک از حداقل همدلی و حمایت از سمت بچه‌ها برخوردار بشه و احساس طرد یا متفاوت بودن و تمسخر از سمت اون‌ها رو دریافت نکنه.

آموزش بعضی از مهارت‌ها

بهتره که به فرزندانمون مهارت‌هایی مثل نه گفتن، باج ندادن، دوست پیدا کردن رو یاد بدیم یا یاد بدیم که اگه خودش یا دیگری رو مسخره کردن، بهتره که چه واکنشی نشون بده. بعضی وقتا خوبه که تکنیک‌های آرام‌سازی رو به کودک یاد بدیم مثلاً هر موقع عصبانی شد بهتره که اول چند تا نفس عمیق بکشه یا کارشو با داد و بیداد راه نندازه و مهارت مذاکره کردن رو در حد سن خودش بهش یاد بدیم.

همچنین اگه معلم هر کدوم از این مهارت‌ها رو بلده نیازه که اون هم به دانش آموزانش یاد بده تا اینجوری میزان اضطراب از مدرسه کاهش پیدا بکنه.

درمان شناختی رفتاری

یکی از درمان‌هایی که می‌تونه کمک بکنه و برای کودکان و سایر افراد مناسب هست، درمان شناختی رفتاری هست. در این درمان علاوه بر اینکه بر روی رفتار شخص کار میشه و رفتارهای مفید جایگزین رفتارهای غیر مفید میشه، بر روی خطاهای شناختی و افکار نادرست فرد هم کار میشه.

سایر توصیه ها

بهتر که والدین به طور کلی این توصیه‌ها رو در نظر داشته باشند و تا جای ممکن عمل بکنند بهش:

• اگه فرزندمون اضطراب داشت بهتره قبل از شروع سال تحصیلی با فرزندمون یک دور به مدرسه بریم و جاهای مختلف مدرسه رو بهش نشون بدیم، فضاها رو تعریف بکنیم براش تا کودک ارتباط خیلی نسبی ای با محیط برقرار بکنه.
• بهتره که قبل از اینکه کودک بخواد وارد مدرسه بشه اطمینان خاطر بهش بدیم که هستیم و مراقبشیم، حواسمون بهش هست و میزان دلبستگی ایمنمونو با کودکمون بالا ببریم و میزان اضطراب جدایی رو کاهش بدیم.
• انتظاراتمون از فرزندمون تعدیل بکنیم. قرار نیست که فرزندمون کوله بار نزیسته زندگی خودمونو به دوش بکشه.
• اونو با دیگران و سایر بچه‌ها مقایسه نکنیم و اگه پیشرفتی داشت، تشویق کنیم.
• اگه کاری رو اشتباه انجام داد به جای تنبیه کردن، گفتگوی مسالمت‌آمیز باهاش داشته باشیم و تلاش ‌کنیم به علت اینکه چرا این رفتار ازش سر زده یا مرتکب شده، پی ببریم
• اگه قراره که جابجایی از مدرسه یا کلاس براش رخ بده حتماً قبلش باهاش صحبت کنیم و آرامش خاطر بهش بدیم
• بهش مهارت‌های لازمو یاد بدیم که بتونه دوست پیدا بکنه، احساس غریبی نکنه و فکر نکنه که متفاوت از بقیه هست و دچار طرد و انزوا بشه. بلکه شرایطش شبیه بعضی از بچه‌های دیگه هست و تنها نیست.
• تا جای ممکن سعی بکنیم که ارتباط با معلم داشته باشیم تا از روند و موقعیت تحصیلی فرزندمون اطلاع داشته باشیم و تو این مورد نیازه که والدین با هم از شرایط و موقعیت تحصیلی خبر داشته باشن و این مسئولیت فقط به عهده یک والد نباشه.
• سعی کنیم که برای فرزندمون مثل یک دوست باشیم، مورد اطمینان باشیم، امن باشیم و بعد از مدرسه باهاش گفتگو کنیم و ازش بخواهیم که از روزش بگه، چه اتفاقاتی براش رخ داد رو تعریف بکنه و در حین تعریف کردنش اینطور نباید باشه که دید قضاوتی داشته باشیم، تمسخر بکنیم، تحقیرش بکنیم، قضاوتش بکنیم و… .
• سعی کنیم بهش مهارت لازم برای دوست پیدا کردن و یاد بدیم نه اینکه خودمون از جانب اون با بقیه بچه‌ها حرف بزنیم و بخواهیم براش دوست پیدا بکنیم. در عین حال حواسمون باید باشه که حامی کودکمون باشیم.
• در این راستا مدرسه هم نیازه اقداماتی بکنه. به عنوان مثال اگه فرد اضطراب از مدرسه داره و درسش ضعیفه بهتره با کلاس جبرانی و… هواشو داشته باشن.
• والدین نباید به فرزند رشوه بدن، تهدید، تنبیه یا جر و بحث بکنن.
• استفاده از روش گروه درمانی،DBT، ERP هم می‌تونه برای اضطراب از مدرسه مناسب باشه.

کلام آخر

در این مقاله از جوونه ما در رابطه با این صحبت کردیم که برای اضطراب از مدرسه بهتره چه راهکارهایی در پیش گرفته بشه و علت اضطراب از مدرسه می‌تونه چی باشه.

برای اطلاعات بیشتر درباره اضطراب مدرسه میتونید منابع زیر رو مطالعه کنید:

What to know about school anxiety

School Anxiety: Causes, Symptoms, and Treatment