آشنایی با 6 علائم افسردگی فصلی
نویسنده: جوونه
تاریخ: 6 مهر 1403
آیا احساس می‌کنید که وقتی وارد یه فصل جدیدی مثل پاییز می‌شین احساس افسردگی دارین و علائم افسردگی از خودتون نشون می‌دین؟ معمولا تو این دوره کسل، بی‌حال و کم انرژی اید و تغییراتی تو اشتهاتون رخ میده؟ احساس خستگی می‌کنید و حساسیت شدیدی نشون می‌دید؟
اگه این علائم رو داارید با این مقاله از جوونه همراه بشید چون می‌خوایم در رابطه با افسردگی فصلی صحبت کنیم.
افسردگی فصلی چیست؟
افسردگی فصلی نوعی از افسردگی هست که با تغییر فصل نمایان میشه. افسردگی فصلی می‌تونه در دو نیمه اول سال یا دو نیمه دوم سال رخ بده ولی معمولاً شیوعش در پاییز رایج‌تر هست. در افسردگی فصلی فرد با شروع پاییز علائم افسردگی فصلی رو از خودش نشون میده و در طول زمستان هم این علائم ادامه داره. سپس با عبور از زمستان و وارد فصلهای دیگه شدن، شدت این علائم کاهش پیدا می‌کنه.
معمولاً افراد در این دوره که افسردگی فصلی دارند احساس می‌کنند که انرژیشون به شدت کاهش پیدا کرده، مودی میشن و ممکنه که بی‌حال باشند و تغییراتی تو اشتها یا وزنشون رخ بده. به عبارتی علائم افسردگی رو از خودشون نشون میدن با این شرایط که این علائم با آغاز فصلی همایند میشه.
همچنین احتمال داره که فردی دچار اختلال‌های دیگه‌ای باشه مثل اختلال دو قطبی یا افسردگی، و با تغییر فصل افسردگی فصلی رو با شدت بیشتری تجربه کنه. به عنوان مثال ممکنه که فرد در کل سال افسردگی خفیفی داشته ولی وقتی به پاییز می‌رسه، افسردگی فصلی رو با شدت بیشتر تجربه کنه.
همچنین ممکنه که فرد افسردگی فصلی در پاییز و زمستون داشته باشه و سپس با آماده شدن برای ورود به سال جدید، افسردگی سال جدید رو تجربه بکنه. پس بهتره که افسردگی فصلی رو جدی بگیریم و برای درمانش اقداماتی بکنیم و اینطور فکر نکنیم که یک دوره گذرا هست و نیاز به درمان نداره و خودش با عبور از فصل حل میشه.
نشانه‌ها و علائم افسردگی فصلی
فردی که مبتلا به افسردگی فصلی هست ممکنه که علائم زیر رو از خودش نشون بده:
- احساس غمگین بودن یا مود پایین داشتن در اکثر اوقات در روز یا هر روز
- از دست دادن علاقه به انجام کارهایی که قبلاً از انجام دادنش لذت می‌برد
- احساس کم انرژی بودن و بی‌حالی
- افزایش خواب یا کاهش میزان خواب به حد چشمگیر
- تغییر در اشتها و وزن
- کاهش تمرکز و سخت شدن فرایند تمرکز و توجه کردن
- احساس ناامیدی، بی‌ارزشی و گناه
- داشتن افکار مربوط به خودکشی
ممکنه که علائم مربوط به افسردگی فصلی در پاییز و زمستان با علائم مربوط به افسردگی فصلی در بهار و تابستان با هم متفاوت باشند. به عنوان مثال علائمی ممکنه فرد در افسردگی فصلی ویژه پاییز و زمستان از خودش نشون بده عبارت باشه از
- خواب زیاد
- افزایش وزن
- احساس خستگی و کم انرژی بودن
- تغییر در اشتها و افزایش اشتها
- تمایل بیشتر به مصرف کربوهیدرات مثل نشاسته، ماکارونی، برنج و…
- بی‌حالی، کسل بودن و احساس تنبلی
علائم مربوط به افسردگی فصلی که دربهار و تابستان ممکنه فرد از خودش نشون بده عبارتند از:
- مشکل در خواب یا به عبارتی اختلال در خواب که insomnia گفته میشه و فرد از بی‌خوابی رنج می‌بره
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- اضطراب و تحریک پذیری (فرد زودرنج‌تر و حساس‌تر میشه تو ارتباطات).
این علائم باید در اکثر اوقات در روز یا هر روز برای مدت طولانی در زندگی فرد جلوه‌گر بشه تا تشخیص افسردگی فصلی داده بشه و همچنین علائم اونقدر شدید باشه که منجر به نقص در عملکرد روزانه فرد بشه یعنی به علت وجود این علائم و افسردگی فصلی فرد نتونه به سایر حوزه‌ها و فعالیت‌هاش بپردازه.
چه کسانی بیشتر در معرض افسردگی فصلی قرار دارند؟
اگه بخواییم به طور خلاصه اشاره بکنیم که چه کسانی بیشتر در معرض افسردگی فصلی قرار دارند میتونیم موارد زیر رو نام ببریم:
- افرادی که مبتلا به اختلال دو قطبی هستند
- زنان(به این علت که بیشتر در خونه ممکنه حضور داشته باشند و همچنین تغییرات هورمونیشون بیشتر از مردان باشه این احتمال بیشتر براشون وجود داره که بیشتر به افسردگی فصلی مبتلا بشن)
- افرادی که افسردگی اساسی یا افسردگی خفیف دارند یا قبلا افسردگی داشتند و درمان شده
- همچنین افرادی که سابقه ژنتیکی افسردگی در آنها وجود داره
- افرادی که کمتر در معرض نور آفتاب قرار دارند.
علت‌های ایجاد افسردگی فصلی
نور کم خورشید
نور کم خورشید یکی از عوامل بسیار مهمیه که می‌تونه در ایجاد و تقویت افسردگی فصلی نقش بسزایی داشته باشه. همچنین نور کم خورشید می‌تونه در میزان ترشح هورمون‌ها، چرخه خواب و بیداری و سایر عوامل مرتبط با بدن و فعالیتهای انسان نقش فعالی داشته باشه و با مختل کردن این عوامل احساس افسردگی فصلی رو در افراد ایجاد بکنه.
ژنتیک
افرادی که در خانواده‌شون سابقه ژنتیکی افسردگی وجود داشته احتمال این میره که در فصولی که احتمال افسردگی بیشتره این اشخاص هم در معرض افسردگی قرار بگیرند.
تغییر هورمون ملاتونین و سروتونین
هورمون سروتونین با میزان نور خورشید ربط داره. اگه میزان نور خورشید کاهش پیدا بکنه بر روی موود و خلق افراد می‌تونه تاثیر بذاره و میزان ترشح سروتونین رو کم بکنه و محرکی برای شروع افسردگی فصلی باشه.
در رابطه با هورمون ملاتونین هم می‌دونیم که با تغییر در فصل‌ها تعادل این هورمون ممکنه که به هم بریزه و اگه با عوامل دیگه برانگیزاننده افسردگی فصل همراه باشه می‌تونه بر روی موود و خواب تغییر اساسی ایجاد بکنه.
ریسک فاکتورهای افسردگی فصلی
بهتره که به طور کلی به بعضی از عوامل توجه بکنیم و حواسمون به سلامت روانمون باشه. بعضی از ریسک فاکتورها که ممکنه احتمال ابتلا به افسردگی فصلی رو بالا ببرند عبارتند از:
- عامل ژنتیکی
- وجود اختلال افسردگی مزمن یا اختلال دو قطبی
- بسیار بالا یا پایین‌تر قرار گرفتن از خط استوا (به دلیل اینکه تابش نور کم در اونجا وجود داره)
- پایین بودن میزان ویتامین دی بدن
لازم به ذکره که توجه داشته باشیم که اگه میزان ویتامین دی دریافتی کم باشه و کمتر هم در معرض نور خورشید قرار گرفته باشیم احتمال ابتلا به افسردگی فصلی افزایش پیدا می‌کنه چون ویتامین دی می‌تونه به تنظیم هورمون سروتونین کمک بکنه.
چرا احتمال وقوع افسردگی فصلی در پاییز و زمستون بیشتره؟
خوبه که بدونیم گاهی طبیعیه که انسان احساس کم انرژی بودن داشته باشه یا موودش پایین باشه ولی اگه خیلی این فرایند تکرار بشه و منجر به نقص در عملکرد فرد بشه و همراه با سایر علائم افسردگی باشه، بهتره که فرد حتماً به تراپیست برای درمان مراجعه کنه.
آب وهوا هم می‌تونه تاثیر بسزایی بر روی خلق افراد داشته باشه و روی هورمون‌ها اثر بذاره. به عنوان مثال با شروع پاییز علاوه بر اینکه نور خورشید کم میشه، هوا بیشتر ابریه و این می‌تونه بر روی هورمون افراد اثر بذاره تا بیشتر احساس خواب آلودگی بکنند یا بیشتر بخوان تو خونه بمونن و کم کم احساس انزوا و تنهایی رو تجربه کنند و احساس‌های منفی و افسردگی فصلی به سراغشون بیاد.
همچنین همونطور که گفتیم نور کم خورشید می‌تونه اثر داشته باشه برای اینکه افراد بیشتر بخوان زمان بیشتری رو در خونه سپری کنند، ویتامین دی کمتری دریافت کنن و همراه با سایر عوامل دچار افسردگی فصلی بشن.
در حالی که توی تابستون و نیمه اول سال افراد بیشتر در جمع‌ها حضور داشتند یا میتونستن کارهایی رو انجام بدن که دوست داشتن و حالشونو بهتر می‌کرد، و ممکن بود که بیشتر بیرون باشند، با شروع پاییز و زمستون افراد بیشتر سراغ کار میرن، روزها کوتاه‌تر میشه و ممکنه که بیشتر احساس تنهایی بکنن، کمتر از حمایت اجتماعی بهره‌مند بشن و ممکنه که اگه به کاری مشغول باشند که دوست نداشته باشن، فشار بیشتری متحمل بشن.
همچنین اگه کاری هم نداشته باشند خودشونو با شرایط اطرافیان و دوستانشون مقایسه کنند که اون‌ها سر کار میرن و این نمیره و ممکنه که دوستاش سرشون شلوغ باشه و این رو فراموش بکنن و… در نتیجه این فرایند ممکنه حالش بدتر بشه، بیشتر خودشو با بقیه مقایسه کنه و ممکنه که دچار افسردگی فصل بشه.
راه هایی برای پیشگیری و درمان افسردگی فصلی
مراجعه به تراپیست
بهتره که ابتدا به تراپیست یا روان درمانگر مراجعه بکنیم و همانطور که در بالاتر ذکر شد اینطور فکر نکنیم که یک دوره گذاره و بعد از اینکه فصل تموم میشه، افسردگی فصلی هم حل میشه؛ چه بسا علائم به مرور زمان تشدید بشه. پس بهتره حتماً به تراپیست مراجعه بکنیم و برای درمانش اقدام بکنیم.
همچنین اگه سابقه اختلال‌های دیگه داریم یا زمانی افسردگی داشتیم و خوب شده، بهتره که حتماً قبل از شروع پاییز یا دوره‌ای که می‌دونیم احتمال افسردگی توش وجود داره به تراپیست مراجعه کنیم.
دارو درمانی
استفاده از داروهای SSRI و ضد افسردگی می‌تونه به افراد برای داشتن زندگی بهتر کمک بکنه. بعضی از این داروها عبارتند از سرترالین، سیتالوپرام و فلوکستین. بهتره توجه داشته باشیم که هیچ داروی بدون نسخه پزشک نباید مصرف بکنیم و همچنین ممکنه که دارو درمانی به تنهایی جواب نده و حتماً در کنارش روان درمانی هم لازم باشه.
تعدیل سبک زندگی
اینکه ورزش و تحرک داشته باشیم، خوراکمون سالم باشه، غذاهای مفید و سالم و بخوریم و همچنین ویتامین‌های مورد نیاز بدنمونو تامین بکنیم (به عنوان مثال ویتامین دی بدنمون به اندازه کافی باشه) یا مشکلات خاصی نداشته باشیم می‌تونه به فرد در داشتن زندگی بهتر و شادتر و کاهش افسردگی فصلی کمک بکنه.
انجام معاینات مورد نیاز
گاهی اوقات ممکنه که فرد به دلیل اینکه بیماری خاصی داره یا ویتامین توی بدنش کمه، علائم شبه افسردگی رو از خودش نشون بده و فکر کنه که افسردگی فصلی داره در حالی که اگه این موارد تعدیل بشن چه بسا علائم شبه افسردگی هم رفع بشه. پس بهتره که فرد حتماً از میزان ویتامین دی موجود در بدنش و همچنین تیروئید داشتن یا نداشتنش، اطمینان حاصل بکنه. ممکنه افرادی که تیروئید کم کار دارند علائم شبیه افسردگی فصلی از خودشون نشون بدن.
برخورداری از حمایت‌های اجتماعی
اینکه توی جمع‌های دوستانه و یا اطرافیان حضور داشته باشیم و خودمونو تنها، گوشه‌گیر و منزوی در نظر نگیریم می‌تونه بسیار به ما در تعدیل حال روانی‌مون کمک بکنه و بسیار موثر واقع بشه و کمتر احساس منفی نسبت به خودمون داشته باشیم.
درمان به روش لایت تراپی یا نوردرمانی
فرد می‌تونه با بیشتر بیرون رفتن و در معرض نور خودشو قرار دادن یا استفاده از جعبه‌های نور میزان نور و ویتامین دی مورد نیاز بدنشو تعدیل کنه تا در کاهش افسردگی فصلی گامی برداشته باشه.
درمان شناختی رفتاری
در این درمان که یکی از روش‌ها و رویکردها در روان درمانی هست، بر روی افکار و رفتار شخص کار میشه. درمانگر فرد رو متوجه خطاهای شناختیش می‌کنه تا بتونه وقتی که افکار افسردگی به سراغش میاد غرق در افکارش نشه و به خودش تسلط نسبی داشته باشه.
کلام آخر
در این مقاله از جوونه درباره افسردگی فصلی صحبت کردیم، علت‌های بروز اون و راه‌هایی رو برای درمان افسردگی فصلی بیان کردیم.
برای اطلاعات بیشتر در این حوزه میتونید منبع زیر رو مطالعه کنید:
بلوار میرداماد، خیابان شاه نظری، کوچه ابن سینا، پلاک ۲، فضای کار اشتراکی ماجرا
