گسلایت

«نمی‌دونم راستش الان دیگه چی درسته چه غلطه، چی واقعیته؟ چی خیالات منه؟ حس می‌کنم آدم خیلی بی‌ارزشیم. آدمی که نمی‌تونه حتی خودش دیگه به تنهایی از پس شرایط و اوضاع بر بیاد. کم کم به حافظمم دارم شک می‌کنم. یکی از ترسام شده که به زودی آلزایمر بگیرم. شوهرم میگه که تو داری دیوونه میشی. این از لطف منه که با همچین زنی دارم می‌سازم.»

اگه این شرایط براتون آشناست با این مقاله از جوونه همراه باشید چون قراره درباره گسلایت صحبت کنیم.

گسلایت چیست؟

وقتی فردی در موقعیت گسلایتینگ قرار گرفته باشه در نهایت این مصداق‌ها و سخنان بالا رو ازش می‌شنویم. اگه بخوایم خیلی ساده گسلایت رو تعریف کنیم یعنی موقعیتی که آزارگر به واسطه رفتارها و اقداماتی قربانی رو به مرحله‌ای می‌رسونه که قربانی در دراز مدت ادراکش از جهان و خودش مخدوش میشه، اعتبار افکار و ادراک از واقعیت و خاطره‌ها براش زیر سوال رفته و نمی‌دونه چی واقعیته؟ چی درسته؟ چی غلطه و… .

همونطور که گفتیم گسلایت یک شب رخ نمیده بلکه به مرور زمان این اتفاق می‌افته و اغلب در رابطه‌های عاطفی بیشتر بروز پیدا می‌کنه. در گسلایت قربانی مدام فکر می‌کنه مشکل از اونه، همه چی تقصیر اونه و این بهش حس بدی میده و منجر به کاهش عزت نفسش میشه.

چرا افراد دست به گسلایت می‌زنند؟

معمولاً فردی که آزارگره با یه هدف خیلی برجسته دست به گسلایت می‌زنه و اون هدف چیزی نیست جز اعمال قدرت و کنترل شخص مقابل تا در نهایت فرد مقابل هم از نظر هیجانی احساسی و هم فکری به آزارگر وابسته بشه. گاهی شخص قربانی به جای اینکه از رابطه‌ دوری بکنه، قدردان آزارگر هم هست؛ چون معتقده که اگه اون نبود نمی‌تونست به کس دیگه‌ای وابسته بشه و احساس ناامنی رو تجربه می‌کرد.

در بسیاری از موارد ممکنه که گسلایتینگ رو در افرادی ببینیم که اختلال شخصیت خودشیفته یا ضد اجتماعی دارند. فردی که اختلال شخصیت خودشیفته داره نمی‌تونه بپذیره که نقصی داره و خودش رو بالاتر از دیگران در نظر می‌گیره. فردی که ضد اجتماعی هست کارش فریب دادن بقیه هست و از این عمل لذت هم می‌بره.

چرا در مراحل اولیه آشنایی و در ابتدا نمیتوان فهمید که فرد ما را گسلایت می‌کند؟

نمونه بارز رفتاری که در ابتدا این افراد دارن لاو بامبینگ هست. یعنی در اوایل رابطه شخص مقابل رو غرق در محبت می‌کنن اما همین که فرد مقابل رو به دست آوردن رفتارهای گسلایتینگشون شروع میشه. ممکنه حتی در طول رابطه وقتی بفهمند مقصرن، دست به جمله‌های محبت‌آمیز و نمایشی برای ترحم بزنند.

پیامد گسلایت

برخی از پیامدهای گسلایت در دراز مدن عبارتنداز:

• کاهش عزت نفس
• کاهش اعتماد به نفس
• گیجی و سردرگمی
• کاهش قوه قضاوت
• کاهش سلامت روان
• تخریب حافظه
• افسردگی
• اعتیاد
• اضطراب
• خودکشی
• بی‌ثباتی خلق

افراد با چه روشهایی گسلایت می‌کنند؟

در اینجا می‌خوایم به برخی از تکنیک‌ها و روش‌هایی که افراد متوسل میشن تا دیگران رو گسلایت کنن، بپردازیم. افراد با دونستن این موارد میتونن تشخیص بدن که کی دارن گسلایت میشن:

ناچیز شمردن احساسات

فرد آزارگر در فرایند گسلایت تلاش می‌کنه که به احساسات شما بها نده و اون‌ها رو ناچیز و بی‌اهمیت به حساب بیاره. ممکنه این دیالوگ‌ها رو ازش شنیده باشید که بگه: «چیزی نشده که الکی آبغوره گرفتی» «تو سلطان درامایی» «تو خیلی حساسی». به عبارتی آزارگر تلاش می‌کنه که به هیجانات قربانی اعتبار نبخشه و احساساتشو کوچیک بشماره.

همچنین شخص مقابل احساس می‌کنه که اصلاً درک نمی‌شه، دیده نمی‌شه و نامرئیه و برای آزارگر که همسرش باشه اصلاً اهمیتی نداره. گاهی قربانی می‌ترسه که خشمشو از اینکه دیده نمی‌شه یا به احساساتش بها داده نمی‌شه به آزارگر ابراز بکنه چون نگران واکنش بعدشه و فکرکنه واقعا خودش مقصر بوده و حالا بدتر آزارگر رو هم عصبانی کرده.

فرافکنی

در بسیاری از موارد توی گسلایتینگ این رفتار دیده میشه که حتی اگه قربانی متوجه بشه در شرایطی آزارگر مقصر بوده و براش شواهد هم داشته باشه، وقتی با آزارگر مسئله رو در میون می‌ذاره شاهد دو رفتار از جانب آزارگر هست:

• یا آزارگر شروع به تقلیل اتفاق و تجربه قربانی می‌کنه. مثلاً میگه: «اوو خوب حالا یه بار داد زدم سرت دیگه چی شده؟ آسمون به زمین اومده مگه..» نه تنها عذرخواهی نمی‌کنه بلکه بدتر هیجانات قربانی رو هم بی‌اعتبار می‌کنه.
• یا شروع می‌کنه به گفتن این جمله که تقصیر تو بود. مثلاً تقصیر تو بود که منو عصبانی کردی و خودت باعث شدی بزنمت یا اون حرف رو بگم. اینجا هم باز عذرخواهی کردن رو ما نمی‌بینیم

این رفتارها منجر به این نتیجه میشه که فرد قربانی به خودش شک کنه و با خودش بگه که نکنه واقعاً من مقصرم و اشکال از منه.

سرپوشانی کردن مشکل و تقصیر با مهربونی

رفتار دیگه‌ای که در گسلایتینگ رایجه اینه که وقتی آزارگر مقصره شروع می‌کنه به مهربونی کردن و جمله محبت آمیز گفتن تا موضوع صحبت رو عوض کنه تا از زیر مسئولیت پذیری در بره و عذرخواهی نکنه. مثلاً میگه: «می‌دونی من چقدر عاشقتم؟» «من آدمی‌ام که اذیتت کنم؟؟» و به عبارتی لاو بامبینگ میکنه.

انتشار اطلاعات نادرست

یکی دیگه از رفتارهای رایج در گسلایتینگ اینه که آزارگر میاد اتفاق‌ها و مواردی رو درباره قربانی با دیگران مطرح می‌کنه برای اینکه قربانی رو از چشم اشخاص بندازه و اتفاق رو جوری بیان میکنه که قربانی مقصره تا اونو از دریافت حمایت‌های دیگه محروم بکنه. علاوه بر اون ممکنه حتی بقیه درباره شخص قربانی چیزی نگفته باشن ولی الکی و به دروغ آزارگر بیاد بگه اینطور درباره‌ات حرف زدن یا پشت سرت اینو گفتن تو آبروی ما رو بردی؛ پس بهتره به حرف من گوش بدی و هرچی میگم بگی چشم.

تحریف واقعیت و دروغگویی

رفتار دیگه‌ای که در گسلایتینگ شاهدش هستیم تحریف واقعیت هست. در این حوزه جمله‌های پرکاربردی که می‌شنویم اینه که: «من کی این کارو کردم؟» «من کی این حرفو زدم؟» «تو دیوونه شدی یا تو روانی ای». آزارگر تلاش می‌کنه اتفاق‌ها رو طوری بیان بکنه که فرد قربانی باور کنه که نکنه واقعاً این اتفاق افتاده و اینجوری بوده و خودش اشتباه کرده.

افراد آزارگر دروغ میگن و تلاش می‌کنند واقعیتو پنهان کنند. اونا داستان اتفاق‌ها رو تغییر میدن حتی اگه قربانی شواهدی پیدا کنه که خلاف اونچه اونا گفته باشند رو نشون بده. مثلاً ممکنه بگه: «آره عزیزم تو خودت اجازه دادی که من این کارو بکنم» در حالی که در رابطه با اون موضوع اصلاً با همسرش صحبت نکرده و در جریان نذاشته قربانی رو و اون هم به حافظه خودش شک می‌کنه و باور می‌کنه که اینطوری بوده و خودش اجازه داده.

راه حل با مقابله با گسلایت

مراجعه به تراپیست

اولین گام مراجعه به تراپیسته. تراپیست می‌تونه بهتون تا حدی کمک بکنه که خودتونو پیدا کنید، عزت نفستونو تقویت بکنید و یاد بگیرید خیلی زیاد به دیگران وابسته نشید، همچنین خودتونو از شر رابطه‌های بی‌ارزش خلاص کنید.

حذف رابطه سمی

مهمترین گام اینه که ارتباطتونو تا می‌تونید با افرادی که شما رو گسلایت می‌کنند، قطع کنید و مهارت‌های لازم برای تنها بودن رو در خودتون تقویت کنید و انجام کارهای روزمره رو خودتون به عهده بگیرید.

کلام آخر

در این مقاله از جوونه درباره این صحبت کردیم که گسلایت چیه، افراد چرا دست به گسلایتینگ میزنن و با چه روشهایی این کار رو میکنن و فرد قربانی برای کاهش گسلایت باید چه کاری کنه.

شما میتوانید برای اطلاعات بیشتر درباره گسلایت به منابع زیر مراجعه کرده و آنها را مطالعه کنید.

What Is Gaslighting? Examples And How To Deal With It

Is Someone Gaslighting You? Learn the Warning Signs