شاخه:
آشنایی با تفاوت روانشناس و روانکاو
شاخه:
آیا شما هم سردرگم هستید که برای چه مسائلی بهتره به روانکاو مراجعه کنید و چه مسائلی رو بهتره نزد روانشناس مطرح کنید؟ آیا میدونید تفاوت روانشناس و روانکاو چی هست؟ آیا روانشناسی و روانکاوی میتونه باهم همپوشانی داشته باشه؟ براساس چه ملاکهایی باید تصمیم بگیریم که پیش کدومشون بریم؟ در این مقاله از جوونه میخواییم به این مسائل بپردازیم. پس با ما همراه باشید.
روانکاو به چه کسی گفته میشود؟
روانکاو به فردی گفته میشود که در زمینه روانکاوی آموزش دیده و متخصص است. روانکاوی شاخه‌ای از روانشناسی است که ریشه‌های آن به کارهای زیگموند فروید بازمی‌گردد و هدف آن کشف و تحلیل فرآیندهای ناخودآگاه ذهن است. روانکاو با استفاده از تکنیک‌هایی مانند تداعی آزاد، تحلیل رؤیاها و بررسی انتقال‌ها به بررسی و درمان مسائل روانی و عاطفی فرد می‌پردازد. روانکاوها به طور معمول بر روی تاثیرات ناهشیار ذهن بر رفتار و احساسات مراجعین تمرکز می‌کنند و تلاش می‌کنند تعارضات درونی آن‌ها را شناسایی و حل کنند.
رویکرد روانکاوی چیست؟
روانکاوی (Psychoanalysis) یک رویکرد درمانی و نظری در روانشناسی است که توسط زیگموند فروید در اوایل قرن بیستم پایه‌گذاری شد. این رویکرد بر بررسی ناخودآگاه انسان و تأثیرات آن بر رفتار، افکار و احساسات فرد تمرکز دارد. روانکاوی بر این باور است که بسیاری از تجربیات، خاطرات و تعارض‌های حل‌نشده در ذهن ناخودآگاه ذخیره می‌شوند و بدون آگاهی فرد، بر زندگی او تأثیر می‌گذارند.
اصول کلیدی روانکاوی
ناخودآگاه: فروید معتقد بود که بخش بزرگی از زندگی روانی انسان در سطح ناخودآگاه رخ می‌دهد. ناخودآگاه شامل افکار، خاطرات و انگیزه‌هایی است که فرد به صورت فعال به آن‌ها دسترسی ندارد. این محتواها اغلب شامل تجربیات سرکوب‌شده‌ای هستند که در دوران کودکی به وقوع پیوسته‌اند.
تداعی آزاد: یکی از روشهای اصلی روانکاوی، تداعی آزاد است. در این تکنیک، از فرد خواسته میشود هر فکری که به ذهنش می‌آید را بدون سانسور یا تفکر بیان کند. این جریان آزاد افکار به روانکاو کمک می‌کند تا الگوها و تعارضات پنهان در ناخودآگاه فرد را کشف کند.
تحلیل رؤیاها: فروید معتقد بود که رؤیاها راهی به ناخودآگاه هستند و تحلیل آن‌ها میتواند به کشف معانی و احساسات پنهانی که در خواب ظاهر می‌شوند کمک کند. او رؤیاها را “راه پادشاهی به ناخودآگاه” می‌نامید و بر این باور بود که آن‌ها به صورت نمادین تعارضات و خواسته‌های ناخودآگاه فرد را منعکس می‌کنند.
انتقال و انتقال متقابل: انتقال فرآیندی است که در آن مراجع احساسات، افکار و روابط گذشته‌اش را به درمانگر انتقال می‌دهد، به ویژه احساساتی که در دوران کودکی نسبت به والدین یا دیگر افراد مهم زندگی‌اش داشته است. این فرایند به روانکاو کمک می‌کند تا مراجع را در مواجهه با تعارضات درونی‌اش یاری دهد. انتقال متقابل زمانی رخ می‌دهد که درمانگر احساسات خود را به مراجع انتقال می‌دهد.
ساختار روان: فروید مدل سه‌گانه‌ای از روان ارائه داد که شامل نهاد (id)، خود (ego) و فراخود (superego) است:
نهاد: بخش ناخودآگاه و ابتدایی روان که با خواسته‌های غریزی و لذت‌طلبانه هدایت میشود.
خود: بخش منطقی و آگاه روان که وظیفه مدیریت بین خواسته‌های نهاد و محدودیت‌های واقعیت را دارد.
فراخود: نماینده وجدان و معیارهای اخلاقی است که بر اساس ارزش‌های جامعه و والدین شکل می‌گیرد.
مکانیزم‌های دفاعی: روانکاوی معتقد است که فرد برای محافظت از خود در برابر تعارضات درونی و اضطراب‌ها از مکانیزم‌های دفاعی استفاده می‌کند. این مکانیزم‌ها به طور ناخودآگاه عمل می‌کنند و شامل مواردی مانند سرکوب، انکار، فرافکنی و واکنش‌سازی می‌شوند.
روانکاوی در درمان به بررسی و تحلیل موارد زیر می‌پردازد:
- ناخودآگاه
- تداعی آزاد و تحلیل رؤیاها
- مکانیزم‌های دفاعی
- ساختار روان و بررسی تعارض بین id،ego، super ego
هدف اصلی روانکاوی این است که به فرد کمک کند تا تعارضات و تجربیات سرکوب‌شده‌ای که در ناخودآگاه او قرار دارند را شناسایی کند و از آن‌ها آگاه شود. این تعارضات ناخودآگاه اغلب در قالب اضطراب، رفتارهای مخرب، و مشکلات روانی ظاهر می‌شوند. هدف روانکاوی این است که با ایجاد بینش و آگاهی نسبت به این تعارضات، به فرد کمک شود تا آن‌ها را حل کند و در نتیجه به بهبود روانی و عاطفی دست یابد.
به چه کسی روانشناس گفته میشود؟
روانشناس به فردی گفته میشود که در زمینه روانشناسی تحصیل کرده و به مطالعه رفتار، ذهن، و فرآیندهای روانی انسان می‌پردازد. روانشناسان با استفاده از نظریه‌ها و تکنیک‌های علمی تلاش می‌کنند تا رفتار و احساسات انسان‌ها را درک کنند و راه‌حل‌هایی برای مشکلات روانی و عاطفی آن‌ها ارائه دهند.
تفاوت روانشناس و روانکاو در چیست؟
روانشناسان و روانکاوان هر دو در حوزه سلامت روان فعالیت می‌کنند، اما تفاوت‌های مهمی در آموزش، روشهای درمانی، و رویکردهای آن‌ها وجود دارد. در ادامه به تفاوت‌های اصلی بین روانشناس‌ها و روانکاوها اشاره می‌کنم:
تحصیلات و آموزش
روانشناس:
روانشناسان معمولاً مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری در رشته روانشناسی دارند. آن‌ها در زمینه‌های مختلفی از روانشناسی مانند روانشناسی بالینی، مشاوره، تربیتی، سازمانی، یا شناختی آموزش می‌بینند و بسته به تخصص خود، در موقعیت‌های مختلف کار می‌کنند. آموزش روانشناسان عمدتاً شامل روشهای تحقیق علمی، ارزیابی روان‌شناختی، و انواع مختلف روان‌درمانی است.
روانکاو:
روانکاوان معمولاً ابتدا در روانشناسی یا روانپزشکی آموزش می‌بینند و سپس آموزش‌های ویژه‌ای در روانکاوی می‌گذرانند. برای روانکاو شدن، فرد باید دوره‌های تخصصی روانکاوی را که معمولاً چندین سال به طول می‌انجامد، بگذراند. این دوره‌ها شامل آموزش نظریه‌های فروید و دیگر روانکاوان، تحلیل شخصی، و نظارت حرفه‌ای است.
در جدول زیر مقایسه بهتری از تفاوت روانشناس و روانکاو شده که میتواند به شما کمک کند:
| معیار | روانشناس | روانکاو |
| تحصیلات پایه | کارشناسی روانشناسی | کارشناسی روانشناسی یا روانپزشکی |
| تحصیلات تکمیلی | کارشناسی ارشد یا دکتری در روانشناسی | تحصیلات تخصصی در روانکاوی پس از مدرک پایه |
| روش های درمانی | استفاده از روشهای رویکردهای متفاوت مانند CBT، رفتار درمانی و… | با تمرکز بر نظریه های فروید و پسا فرویدی، استفاده از روش تداعی آزاد، تحلیل رویا و… . |
| مدت زمان درمان | کوتاه مدت و میان مدت | بلند مدت(چندین سال) |
| نوع مشکل مورد بررسی | مشکلات آگاهانه مانند اضطراب و… | مشکلات عمیق و ناخودآگاه |
| هدف نهایی | حل سریعتر مشکلات فعلی و بهبود کیفیت زندگی | حل تعارضات ریشه ای و خودشناسی عمیق |
| مناسب برای | مشکلات روزمره و سطح متوسط | مشکلات پیچیده و ریشه دار |
رویکرد درمانی
روانشناس:
روانشناسان ممکن است از روشهای متنوعی در درمان استفاده کنند، بسته به آموزش و رویکرد آن‌ها. برخی از روشهای رایج شامل رفتار درمانی شناختی (CBT)، رفتار درمانی، روان‌درمانی بین‌فردی، و مشاوره حمایتی هستند. آن‌ها به طور کلی بر مشکلات فعلی فرد تمرکز می‌کنند و به دنبال حل فوری و عملی مسائل هستند. روشهای درمانی روانشناسان معمولاً کوتاه‌مدت یا میان‌مدت است و به مشکلات خاص یا هدف‌های روشن متمرکز است.
روانکاو:
روانکاوان عمدتاً از رویکرد روانکاوی که توسط فروید و دیگر روانکاوان توسعه داده شده، استفاده می‌کنند. روانکاوی یک فرآیند عمیق و بلندمدت است که به بررسی ناخودآگاه، تعارضات سرکوب‌شده و تجربیات کودکی می‌پردازد. جلسات روانکاوی معمولاً چندین بار در هفته برگزار میشود و ممکن است سال‌ها طول بکشد. روانکاوی به جای تمرکز بر مشکلات فعلی، به ریشه‌یابی عمیق مشکلات روانی و کشف تعارضات ناخودآگاه فرد می‌پردازد.
نوع مشکلاتی که درمان می‌کنند
روانشناس:
روانشناسان به درمان طیف وسیعی از مشکلات روانی و عاطفی مانند اضطراب، افسردگی، مشکلات خانوادگی، استرس، اختلالات رفتاری و یادگیری کمک می‌کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند به مسائل روزمره مانند بهبود عملکرد شغلی، مدیریت استرس، و تقویت روابط کمک کنند.
روانکاو:
روانکاوان بیشتر با افرادی کار می‌کنند که مشکلات روانی عمیق‌تری دارند، مانند اختلالات شخصیت، تروماهای روانی پیچیده، و تعارضات درونی ناشی از کودکی. روانکاوی بیشتر برای افرادی مفید است که به دنبال درک عمیق‌تری از خود و رفتارهای ناخودآگاه‌شان هستند.
طول مدت درمان
روانشناس:
درمان روانشناسی معمولاً کوتاه‌مدت یا میان‌مدت است و به مشکلات خاص یا هدف‌های مشخصی مانند کاهش اضطراب یا بهبود افسردگی می‌پردازد. جلسات معمولاً هفتگی برگزار می‌شوند و ممکن است بین چند ماه تا چند سال طول بکشد، بسته به نوع مشکل و رویکرد درمان.
روانکاو:
روانکاوی یک فرآیند طولانی‌مدت است و ممکن است سال‌ها ادامه داشته باشد. جلسات روانکاوی معمولاً چند بار در هفته برگزار می‌شوند و تمرکز آن بر روی کاوش عمیق در ناخودآگاه فرد است.
تمرکز روی ناخودآگاه
روانشناس:
روانشناسان معمولاً بر روی مشکلات و رفتارهای آگاهانه فرد تمرکز می‌کنند و به او کمک می‌کنند تا با استفاده از روشهای رفتاری و شناختی، مشکلات روانی فعلی خود را مدیریت و حل کند. هرچند برخی روانشناسان نیز ممکن است به جنبه‌های ناخودآگاه بپردازند، اما تمرکز اصلی آن‌ها بر روی رفتارها و افکار فعلی فرد است.
روانکاو:
روانکاوان به شدت به بررسی ناخودآگاه، خاطرات سرکوب‌شده و تعارضات پنهان می‌پردازند. آن‌ها معتقدند که بسیاری از مشکلات روانی فرد ناشی از تعارضات ناهشیاری است که از دوران کودکی سرکوب شده‌اند. هدف آن‌ها کشف این تعارضات و کمک به فرد برای حل آن‌هاست.
تجویز دارو
روانشناس:
روانشناسان، به‌ویژه روانشناسان بالینی، اجازه تجویز دارو ندارند. آن‌ها از روشهای درمانی روان‌شناختی برای کمک به بیماران استفاده می‌کنند و در صورت نیاز، افراد را به روانپزشکان ارجاع می‌دهند تا از دارو درمانی استفاده شود.
روانکاو:
روانکاوان (در صورتی که روانپزشک باشند) می‌توانند دارو تجویز کنند، اما اگر روانکاو روانشناس باشد، مجاز به تجویز دارو نیست. در این حالت، آن‌ها ممکن است با روانپزشک همکاری کنند تا درمان دارویی برای بیمار فراهم شود.
از کجا بفهمیم برای هرمساله نزد کدامیک باید مراجعه کنیم؟
برای انتخاب بین روانشناس و روانکاو بستگی به نوع مشکل روانی شما، شدت آن، و هدفی که از درمان دنبال میکنید، دارد. در اینجا چند نکته وجود دارد که میتواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید که بهتر است نزد روانشناس بروید یا روانکاو:
نوع مشکل و شدت آن
اگر با مشکلات روانی روزمره مانند استرس، اضطراب، افسردگی خفیف، مشکلات رابطه، یا نیاز به بهبود عملکرد شغلی یا شخصی روبرو هستید، معمولاً روانشناس میتواند کمک مؤثری باشد. روانشناسان از روش‌هایی مانند رفتار درمانی شناختی (CBT) استفاده می‌کنند که به شما کمک می‌کند مهارت‌های مقابله‌ای را یاد بگیرید و مشکلات خود را به‌صورت عملی و در کوتاه‌مدت حل کنید.
اگر با مشکلات عمیق‌تر و بلندمدت مانند تروماهای روانی، اختلالات شخصیت، تعارضات درونی ناشی از کودکی یا روابط تکراری ناسالم دست‌و‌پنجه نرم میکنید، ممکن است نیاز به روانکاوی داشته باشید. روانکاو به بررسی ریشه‌های ناخودآگاه این مشکلات می‌پردازد و فرآیند درمان معمولاً طولانی‌تر است.
هدف از درمان
اگر به دنبال درمانی هستید که بتواند در کوتاه‌مدت یا میان‌مدت مشکلات روانی شما را کاهش دهد و شما را به مهارت‌های جدیدی مجهز کند تا با استرس، اضطراب یا دیگر مسائل فعلی زندگی مقابله کنید، یک روانشناس مناسب است. روانشناسان بیشتر بر حل مشکلات فعلی و بهبود کیفیت زندگی در کوتاه‌مدت تمرکز دارند.
اگر می‌خواهید به خودشناسی عمیق‌تر برسید و تعارضات روانی ناخودآگاه، تأثیرات دوران کودکی یا الگوهای رفتاری تکراری خود را کشف کنید، روانکاوی میتواند برای شما مناسب‌تر باشد. روانکاوی بیشتر بر درک عمیق از گذشته و ناخودآگاه تمرکز دارد و هدف آن تغییرات ریشه‌ای و درازمدت در شخصیت و رفتار است.
مدت زمان و تعهد به درمان
اگر به دنبال درمانی با مدت زمان کوتاه‌تر یا میان‌مدت هستید و دوست دارید در مدت زمان مشخصی (چند ماه تا یک سال) بهبود پیدا کنید، روانشناس معمولاً بهتر است. روانشناسان از روشهای متمرکزتری مانند CBT استفاده می‌کنند که به طور معمول در جلسات کوتاه‌مدت به نتایج قابل‌مشاهده‌ای می‌رسند.
اگر آمادگی دارید برای مدت طولانی در فرآیند درمان باشید و به کاوش عمیق در ناخودآگاه و حل تعارضات روانی خود بپردازید، روانکاوی مناسب‌تر است. درمان روانکاوی ممکن است چندین سال طول بکشد و نیاز به جلسات مکرر و تعهد بیشتری دارد.
روشهای درمانی
اگر به دنبال رویکردهای ساختاریافته و متمرکز بر رفتار و افکار فعلی هستید، مانند روشهای شناختی-رفتاری یا مشاوره‌های فردی و گروهی، روانشناس میتواند بهترین انتخاب باشد. این روش‌ها به شما کمک می‌کنند تا مشکلات فعلی خود را به شیوه‌ای عملی حل کنید و رفتارها و افکار جدیدی را یاد بگیرید.
اگر علاقه‌مند هستید به کشف ناخودآگاه، تحلیل روابط پیچیده و بررسی تعارضات درونی بپردازید، روانکاو برای شما مناسب است. روانکاو با روشهای عمیق‌تری مانند تداعی آزاد و تحلیل رؤیاها به بررسی تأثیرات ناخودآگاه بر رفتارهای فعلی شما می‌پردازد.
وجود نیاز به دارو درمانی
اگر فکر میکنید که مشکلات شما عمدتاً به مشاوره و روان‌درمانی نیاز دارد و نیازی به داروهای روانپزشکی ندارید، روانشناس گزینه بهتری است. روانشناسان نمی‌توانند دارو تجویز کنند و بیشتر بر درمان‌های روان‌شناختی تمرکز دارند. با این حال، اگر دارو هم لازم باشد، روانشناس شما میتواند شما را به یک روانپزشک ارجاع دهد.
اگر مشکل شما به دارو نیاز دارد و روانکاو شما روانپزشک است، او میتواند دارو تجویز کند. در این صورت، درمان شما شامل ترکیبی از روانکاوی و دارو درمانی خواهد بود.
تفاوت روانشناسان و روانکاوان در رویکرد درمانی چیست؟
تفاوت‌های روانشناسان و روانکاوان در رویکردهای درمانی بسیار قابل توجه است، زیرا این دو گروه متخصص از روش‌ها و فلسفه‌های متفاوتی برای رسیدن به اهداف درمانی استفاده می‌کنند. در ادامه به بررسی جزئیات این تفاوت‌ها در رویکرد درمانی می‌پردازم:
تمرکز درمانی
روانشناسان معمولاً بر روی مشکلات آگاهانه و عملی افراد تمرکز می‌کنند. آن‌ها بیشتر با رفتارهای فعلی و افکار خودآگاه افراد کار می‌کنند و تلاش دارند تا مشکلات روزمره یا اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، و استرس را در کوتاه‌مدت مدیریت و درمان کنند. روانشناسان به دنبال ارائه راه‌حل‌های عملی برای مشکلاتی هستند که فرد در زندگی روزمره با آن‌ها روبرو است.
روانکاوان بر روی ناخودآگاه و کشف تعارضات درونی پنهان تمرکز دارند. آن‌ها معتقدند بسیاری از مشکلات روانی از تجربیات سرکوب‌شده در ناخودآگاه فرد ناشی میشود و برای رسیدن به بهبود روانی پایدار، باید این تعارضات را کشف و تحلیل کرد. روانکاوی به مسائل روانی عمیق‌تر و ریشه‌دارتر می‌پردازد و بر روی گذشته، تجربیات دوران کودکی و تأثیرات آن‌ها بر رفتار و احساسات فعلی فرد متمرکز است.
طول مدت درمان
روانشناسان معمولاً از روشهای درمانی کوتاه‌مدت یا میان‌مدت استفاده می‌کنند. بسته به نوع مشکل و رویکرد درمانی، جلسات معمولاً به صورت هفتگی یا دو هفته یک‌بار برگزار می‌شوند و مدت زمان درمان ممکن است چند ماه تا یک سال باشد. درمان‌های روانشناسی مانند رفتار درمانی شناختی (CBT) یا رفتار درمانی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند در مدت زمان نسبتاً کوتاهی به حل مشکلات فعلی کمک کنند.
روانکاوی یک فرآیند بلندمدت و عمیق است که ممکن است چندین سال ادامه داشته باشد. جلسات روانکاوی معمولاً چندین بار در هفته برگزار میشود. هدف این است که از طریق جلسات طولانی‌مدت و پیوسته، به تدریج به عمق روان فرد دسترسی پیدا شود و تعارضات ناخودآگاه شناسایی و حل شوند. این فرآیند به زمان بیشتری نیاز دارد تا بتوان به تغییرات پایدار در رفتار و شخصیت فرد دست یافت.
روشهای درمانی
روانشناسان از طیف گسترده‌ای از روشهای درمانی استفاده می‌کنند که بسته به نیاز مراجع متفاوت است. برخی از روشهای رایج شامل:
- رفتار درمانی شناختی (CBT): تمرکز بر تغییر افکار و رفتارهای نادرست.
- رفتار درمانی: تمرکز بر تقویت رفتارهای مثبت و کاهش رفتارهای منفی.
- روان‌درمانی بین‌فردی: تمرکز بر بهبود روابط بین‌فردی و مهارت‌های ارتباطی.
این روش‌ها بیشتر بر حل مشکلات فعلی، تغییر رفتار و ایجاد مهارت‌های مقابله‌ای متمرکز هستند. روانشناسان با استفاده از این روش‌ها به مراجع کمک می‌کنند تا بهبودهای عملی و ملموسی در زندگی روزمره خود ایجاد کند.
روانکاوان عمدتاً از روش‌هایی مانند:
- تداعی آزاد: از فرد خواسته میشود تا هر چه به ذهنش می‌آید را بدون سانسور بیان کند تا روانکاو به ناخودآگاه فرد دسترسی پیدا کند.
- تحلیل رؤیاها: روانکاوان معتقدند رؤیاها بازتابی از ناخودآگاه هستند و می‌توانند تعارضات سرکوب‌شده را نشان دهند.
- تحلیل انتقال: روانکاو به بررسی و تحلیل احساساتی که مراجع نسبت به او انتقال می‌دهد می‌پردازد و از آن‌ها برای درک تعارضات روانی استفاده می‌کند.
این روش‌ها به کاوش عمیق‌تر در ناخودآگاه و کشف ریشه‌های ناخودآگاه مشکلات روانی اختصاص دارند. روانکاوی بر حل تدریجی تعارضات درونی و ساختاری روان فرد تمرکز دارد.
محتوای جلسات درمانی
جلسات روانشناسی معمولاً بر روی مشکلات خاص و قابل شناسایی مراجع مانند افسردگی، اضطراب یا مشکلات روابط تمرکز دارند. روانشناسان به مراجع کمک می‌کنند تا با تغییر در الگوهای فکری و رفتاری، مشکلات خود را حل کنند. مراجع و روانشناس با همکاری یکدیگر برای دستیابی به اهداف مشخص و عملی تلاش می‌کنند.
جلسات روانکاوی به‌صورت آزاد و بدون ساختار مشخص پیش می‌روند. از مراجع خواسته میشود تا درباره هر آنچه که به ذهنش می‌رسد صحبت کند. این فرآیند به روانکاو کمک می‌کند تا به ناخودآگاه و تعارضات سرکوب‌شده دسترسی پیدا کند. روانکاوی بیشتر به کاوش در گذشته و بررسی تأثیرات آن بر وضعیت فعلی مراجع اختصاص دارد و اغلب هدف‌های دقیق و فوری ندارد.
نقش مراجع در فرآیند درمان
در روان‌درمانی‌های روانشناسی، مراجع بیشتر نقش فعالی دارد. او باید با همکاری روانشناس در فرآیند درمان شرکت کند و تمرین‌ها و تکنیک‌های جدیدی را یاد بگیرد تا بهبود یابد. تمرکز بیشتر بر تغییر رفتارها و افکار فعلی است و مراجع باید در به‌کارگیری راه‌حل‌های جدید نقش کلیدی داشته باشد.
در روانکاوی، مراجع به کاوش درونی می‌پردازد و نقش او بیشتر در بیان آزادانه افکار و احساسات است. روانکاو بیشتر به تحلیل تعارضات ناخودآگاه و تأثیرات گذشته می‌پردازد و مراجع در این فرآیند به مرور زمان با کشف ریشه‌های مشکلات خود به تغییرات تدریجی می‌رسد. روانکاوی بیشتر به فرآیند تحلیل اختصاص دارد و مراجع به تدریج به خودآگاهی عمیق‌تری می‌رسد.
تمرکز بر گذشته یا حال
روانشناسان بیشتر بر مشکلات فعلی و حال حاضر مراجع تمرکز می‌کنند. اگرچه گاهی ممکن است به تجربیات گذشته فرد نیز پرداخته شود، اما هدف اصلی این است که فرد مشکلات روانی خود را در زمان حال حل کند و از مهارت‌های مقابله‌ای جدید برای بهبود وضعیت خود استفاده کند.
روانکاوی به طور عمده بر تجربیات گذشته، به‌ویژه دوران کودکی و تأثیرات آن بر وضعیت روانی فعلی متمرکز است. روانکاوان معتقدند که بسیاری از مشکلات فعلی فرد ریشه در تعارضات حل‌نشده گذشته دارد و برای بهبود آن‌ها باید این تجربیات گذشته کشف و تحلیل شوند.
سبک رابطه درمانی
رابطه بین روانشناس و مراجع بیشتر عملی و مشارکتی است. روانشناس نقش راهنما و مربی را دارد و به مراجع کمک می‌کند تا مهارت‌ها و راهکارهای جدید را یاد بگیرد و در زندگی روزمره به کار گیرد.
در روانکاوی، رابطه بین روانکاو و مراجع بسیار تحلیلی‌تر است. انتقال احساسات (انتقال احساسات گذشته مراجع به روانکاو) یکی از مهم‌ترین اجزای فرآیند روانکاوی است. روانکاو از این انتقال برای تحلیل تعارضات درونی و احساسات سرکوب‌شده مراجع استفاده می‌کند.
افراد با چه مسائلی بهتراست به روانکاو مراجعه کنند؟
افرادی که با مشکلات عمیق‌تر و پیچیده‌تر روانی روبرو هستند، بهتر است به روانکاو مراجعه کنند. روانکاوی به مسائل ریشه‌ای و ناخودآگاه می‌پردازد و معمولاً برای کسانی که با تعارضات درونی پیچیده یا الگوهای مخرب بلندمدت مواجه‌اند، مؤثرتر است. در اینجا به برخی از مسائلی اشاره می‌کنم که افراد برای آن‌ها بهتر است به روانکاو مراجعه کنند:
تروماهای روانی (Trauma)
افرادی که در زندگی خود با تروماهای روانی شدیدی مواجه شده‌اند، مانند:
- سوءاستفاده جنسی، عاطفی یا جسمی در کودکی یا بزرگسالی
- تجربه جنگ، فجایع طبیعی، یا تصادف‌های شدید
- از دست دادن ناگهانی و شدید افراد مهم زندگی
این افراد ممکن است تجربیات تروما را در ناخودآگاه خود سرکوب کرده باشند و تأثیرات عمیق آن‌ها بر روی رفتارها و احساساتشان در زندگی روزمره مشهود نباشد. روانکاوی به کشف و تحلیل این تروماها کمک می‌کند.
الگوهای تکراری در روابط ناسالم
افرادی که به طور مداوم درگیر روابط ناسالم یا الگوهای مخرب تکراری در روابط عاطفی، دوستانه یا خانوادگی می‌شوند و نمی‌توانند این چرخه‌ها را بشکنند. برای مثال:
- فردی که همیشه به سمت شریک‌های عاطفی‌ای کشیده میشود که او را نادیده می‌گیرند یا بدرفتاری می‌کنند.
- فردی که مکرراً احساس می‌کند توسط دیگران کنترل میشود یا نمی‌تواند روابط سالمی برقرار کند.
روانکاوی کمک می‌کند تا دلایل ناخودآگاه این الگوهای تکراری کشف شود و فرد بتواند از تأثیرات روانی گذشته بر روابط فعلی خود رهایی یابد.
تعارضات ناخودآگاه و مشکلات درونی
افرادی که احساس می‌کنند با تعارضات روانی عمیق و ناخودآگاه روبرو هستند، اما نمی‌دانند چگونه به آن‌ها دسترسی پیدا کنند. ممکن است فرد احساس کند:
- در تصمیم‌گیری‌ها گرفتار سردرگمی است و نمی‌تواند دلایل واقعی ترس‌ها و تردیدهایش را بشناسد.
- دائم در حال سرکوب احساسات است و نمی‌تواند با خود یا دیگران به طور صریح و شفاف ارتباط برقرار کند.
- با اضطراب‌های شدید و غیرقابل توضیح روبرو است که ریشه آن‌ها را نمی‌داند.
روانکاوی به فرد کمک می‌کند تا این تعارضات ناخودآگاه را کشف کند و از تأثیرات آن‌ها بر زندگی خود آگاه شود.
مشکلات حل‌نشده دوران کودکی
افرادی که تجربه‌های دوران کودکی تأثیر عمیقی بر رفتارها و احساسات فعلی‌شان داشته است، مانند:
- احساسات سرکوب‌شده ناشی از عدم توجه والدین یا تجربیات نامطلوب در خانواده.
- ترومای خانوادگی مانند طلاق، غیبت والدین یا مرگ یکی از آن‌ها.
- تجربه تربیت سختگیرانه یا کنترل‌گرانه که باعث شده در بزرگسالی با مشکلات در روابط یا اعتماد به نفس مواجه شوند.
روانکاوی به افراد کمک می‌کند تا تجربیات گذشته خود را تحلیل کنند و بفهمند چگونه این تجربیات به مشکلات فعلی آن‌ها تبدیل شده است.
اختلالات عاطفی طولانی‌مدت
افرادی که با اختلالات عاطفی مزمن مانند افسردگی شدید یا اضطراب مزمن روبرو هستند که با روشهای درمانی کوتاه‌مدت (مانند CBT ) بهبود نیافته‌اند. روانکاوی به شناسایی دلایل ناخودآگاه و ریشه‌ای این اختلالات کمک می‌کند و فرآیند درمان را عمیق‌تر می‌کند.
روابط پیچیده با والدین یا افراد مهم زندگی
افرادی که همچنان در روابط پیچیده و حل‌نشده‌ای با والدین یا افراد مهم زندگی‌شان گرفتار هستند. برای مثال:
- فردی که احساس می‌کند همچنان تحت تأثیر منفی والدین خود است، حتی پس از سال‌ها جدایی.
- فردی که همواره احساس می‌کند باید رضایت والدینش را جلب کند، حتی اگر با خواسته‌های خود در تضاد باشد.
روانکاوی به شناسایی این الگوهای پیچیده و ارتباط آن‌ها با تجربیات گذشته کمک می‌کند.
نیاز به خودشناسی عمیق
افرادی که به دنبال خودشناسی عمیق‌تر هستند و می‌خواهند بفهمند چگونه ناخودآگاه، تجربیات کودکی و تعارضات درونی آن‌ها بر زندگی‌شان تأثیر می‌گذارد. این افراد ممکن است به دنبال تغییرات بنیادین در شخصیت و رفتار خود باشند.
در نتیجه اگر شما با مشکلات روانی عمیق، بلندمدت، و پیچیده روبرو هستید که با روشهای درمانی کوتاه‌مدت حل نشده‌اند، یا اگر می‌خواهید به خودشناسی عمیق‌تری برسید و دلایل ریشه‌ای مشکلات خود را در ناخودآگاه خود کشف کنید، بهتر است به روانکاو مراجعه کنید. روانکاوی فرآیندی طولانی و عمیق است که به شما کمک می‌کند تا با تعارضات درونی و ریشه‌های ناخودآگاه مشکلات روانی‌تان روبرو شوید و آن‌ها را حل کنید.
آیا ممکن است روانشناسی و روانکاوی همپوشانی داشته باشند و به مراجع در درمان کمک کنند؟
بله، در بسیاری از موارد، روانشناسان و روانکاوان ممکن است در روشهای درمانی خود همپوشانی داشته باشند و از رویکردهای مختلف برای کمک به مراجع استفاده کنند. برخی روانشناسان ممکن است از تکنیک‌های روانکاوی بهره بگیرند، در حالی که روانکاوان نیز می‌توانند از روشهای روان‌شناختی مدرن‌تر در فرآیند درمان استفاده کنند. این همپوشانی میتواند به درمان جامع‌تر و موثرتر برای مراجع منجر شود.
به عنوان مثال در برخی موارد، درمان ممکن است نیاز به ترکیبی از روانکاوی و دارودرمانی داشته باشد. برای مثال، فردی که با افسردگی شدید یا اختلالات اضطرابی پیچیده دست و پنجه نرم می‌کند، ممکن است از ترکیب داروهای تجویز شده توسط روانپزشک و جلسات روانکاوی یا روان‌درمانی شناختی-رفتاری بهره ببرد. این ترکیب میتواند به تسریع فرآیند بهبود کمک کند.
همچنین در مواردی که مراجع با اختلالات روانی پیچیده‌تر مانند اختلالات شخصیت یا تروماهای عمیق مواجه است، استفاده از هر دو رویکرد روانکاوی و روانشناسی مدرن میتواند مؤثر باشد. به‌طور مثال:
- ابتدا از تکنیک‌های شناختی-رفتاری برای کاهش علائم شدید استفاده میشود.
- سپس با استفاده از تحلیل‌های روانکاوی به ریشه‌های عمیق‌تر این اختلالات پرداخته میشود.
آیا روانکاوی موثرتر از روانشناسی است؟
این که آیا روانکاوی مؤثرتر از روانشناسی (یا سایر روشهای روان‌درمانی) است، به عوامل مختلفی بستگی دارد و نمی‌توان به‌طور کلی گفت که یکی از این دو روش همیشه مؤثرتر از دیگری است. هر کدام از این رویکردها برای شرایط و مشکلات خاصی مناسب هستند و انتخاب بهترین روش به نیازها و شرایط فردی مراجع، نوع مشکل روانی، و هدف‌های درمانی او بستگی دارد.
کلام آخر
در این مقاله از جوونه پرداختیم که روانکاو و روانشناس کیست؟ چه تفاوتهایی باهم دارند و ما بر اساس چه ملاکی تصمیمی بگیریم که نزد کدامشان برای مشکلمان مراجعه کنیم میتواند مفیدتر باشد.
برای اطلاعات بیشتر درباره تفاوت روانشناس و روانکاو میتوانید منابع زیر را مطالعه کنید:
تازه ترین برگ های جوونه
تازه ترین برگ های جوونه
گاهی در روابط عاطفی و جنسی، چالش‌ها و مسائلی به وجود می‌آید که ممکن است نتوانیم به تنهایی آن‌ها را حل کنیم. این مسائل می‌توانند از اضطراب‌ها و استرس‌های شخصی گرفته تا اختلافات در رابطه و نارضایتی‌های جنسی باشند.
اگه برای شما هم این سوال ها مطرحه که اصلا به چه شرایطی شرایط بحرانی میگن و ویژگی هاش چیه؟ بهتره تو شرایط بحرانی چه کارهایی انجام بدیم که آسیب بیشتری به سلامت روانمون نزنیم؟ افراد در شرایط بحرانی
آیا شما هم جزو افرادی هستید که وقتی از کسی دلخور میشید ناراحتی ها و کدورت ها رو در خودتون میریزید؟ شما چقدر خودتون رو توانمند در پذیرش و سازگاری با دیگران و عقاید متفاوتشون ارزیابی میکنید؟ تا چه
بلوار میرداماد، خیابان شاه نظری، کوچه ابن سینا، پلاک ۲، فضای کار اشتراکی ماجرا
