تفاوت روانشناس و روانپزشک
نویسنده: جوونه
تاریخ: 28 بهمن 1402
تفاوت روانشناس و روانپزشک چیست؟ چه کسانی نیاز به روانشناس دارند؟ اگر شما نیز از دسته افرادی هستید که با مشکلات روحی و روانی رو به رو شده‌اید، حتماً درگیر پاسخ به این سؤالات هستید. در ادامه مطلب به طور کامل شما را با مفهوم روانشناس و روانپزشک و تفاوت‌های این دو آشنا می‌کنیم.
در این مقاله از جوونه به بررسی تفاوت روانشناس و روانپزشک، تفاوت های روش های درمانی، ویژگی های یک روانشناس و روانپزشک خوب و … خواهیم پرداخت. در صورتی که پاسخ سوال خود را در این مقاله نیافتید می توانید از طریق کامنت ها با کارشناسان جوونه در ارتباط باشید تا هر انچه را نیاز دارید دریافت کنید. با ادامه این مقاله همراه باشید!
روانپزشک به چه کسی گفته می‌شود؟
در ابتدای مطلب قبل از توضیح تفاوت روانشناس و روانپزشک، بهتر است شما را با روانپزشک و وظایف وی آشنا کنیم. روانپزشک فردی است که در رشته پزشک عمومی مدرک دریافت کرده و پس از آن دوره‌ای برای دریافت تخصص روانپزشکی را گذرانده است. این دوره معمولاً در دانشگاه پزشکی، مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و… به مدت 4 سال برگزار می‌شوند و پس از اتمام آن فرد می‌تواند به عنوان روانپزشک به ارائه خدمات بپردازد.
روانپزشکان اغلب می‌توانند در کنار مسائل و مشکلات روحی، مشکلات جسمی بیمار را نیز مورد بررسی قرار دهند. به عنوان نمونه اگر بیمار در اثر مشکلات روانی دچار بی‌خوابی، درد و… باشد، روانپزشک می‌تواند با تجویز دارو این مشکلات را از بین ببرد. دقت داشته باشید که تمرکز روانپزشکان بر درمان اختلالات روحی و روانی است و در کنار آن می‌تواند به درمان مشکلات جسمی نیز بپردازد.
روانشناس چه کسی است؟
پیش از اینکه به بررسی تفاوت روانشناس و روانپزشک بپردازیم باید شما را با روانشناسان نیز آشنا کنیم. روانشناسان در دانشگاه در رشته روانشناسی تحصیل کرده‌اند. این رشته به طور عمده به بررسی علت‌های روانی و روحی مشکلات می‌پردازد. افرادی که مقطع کارشناسی ارشد و دکترا این رشته را به اتمام می‌رسانند می‌توانند به تأسیس مطب بپردازند.
روانشناسان بالینی اغلب به مراجعان کمک می‌کنند تا مشکلات روحی و روانی خود را پشت سر بگذارند. این افراد تنها با صحبت کردن و بررسی علل روانی به درمان مراجعان خود می‌پردازند. متخصصان روانشناسی می‌توانند از طریق روش‌هایی همچون شناخت درمانی، رفتاردرمانی، طرحواره درمانی، درمان‌های تحلیلی، روان‌کاوی، بازی‌درمانی و… به درمان بیماران خود بپردازند.
تفاوت روانشناس و روانپزشک
حال نوبت به آن رسیده که شما را با تفاوت روانشناس و روانپزشک آشنا کنیم. روانشناسان و روانپزشکان تفاوت‌های متعددی با یکدیگر دارند که با شناخت آن‌ها می‌توانید بر اساس نوع مشکلات خود بهترین درمانگر را انتخاب کنید. باید دقت داشته باشید که روانشناسی و روانپزشکی هر دو در پی یافتن مشکلات روانی و روحی فرد و درمان آن هستند و نمی‌توان آن‌ها را جایگزین یکدیگر کرد. در ادامه به بررسی تفاوت‌های عمده میان روانشناسان و روانپزشکان می‌پردازیم.
تفاوت روانشناس و روانپزشک در پیشینه آموزشی
همان‌طور که گفته شد روانشناسان و روانپزشکان دوره‌های تحصیلی متفاوتی را می‌گذرانند. روانپزشکان پیش از دریافت تخصص باید دوره‌های پزشک عمومی را در دانشگاه بگذرانند و سپس برای دریافت تخصص نیز 4 سال دوره ببینند؛ اما روانشناسان بدون نیاز به تحصیلات پزشکی و تنها از طریق گذراندن دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا رشته روانشناسی می‌توانند مطب باز کنند.
علاوه بر این روانپزشکان معمولاً باید حدود 11 سال آموزش دیده باشند. همچنین این افراد پس از دریافت مدرک خود هر 10 سال باید گواهینامه عملی خود را تمدید کنند؛ اما در نقطه مقابل روانشناسان حدود 6 تا 8 سال سابقه آموزشی دارند و نیازی به تمدید گواهینامه‌های خود نخواهند داشت. بنابراین یک تفاوت روانشناس و روانپزشک در پیشینه اموزشی آن ها می باشد.
تفاوت روش‌های درمانی روانشناس و روانپزشک
تفاوت روانشناس و روانپزشک در روش‌های درمانی آن‌ها نیز کاملاً مشخص است. در واقع می‌توان گفت روانپزشکان برای درمان مشکلات روانی، جسمی و روحی افراد می‌توانند از روش‌های مختلفی بهره بگیرند. در واقع این افراد به علت اینکه دوره‌های پزشکی را گذرانده‌اند قادر به تجویز دارو بر اساس مشکلات بیماران خواهند بود. علاوه بر این روانپزشکان می‌توانند از روش‌های دیگری همچون درمان‌های روانی، استفاده از شوک الکتریکی برای تحریک مغز، تجویز مراقبت‌های پزشکی عمومی و… نیز استفاده کنند.
در نقطه مقابل روانشناسان نمی‌توانند هیچ نوع دارویی برای بیماران خود تجویز کنند. این مسئله به این علت است که این افراد هیچ نوع آموزش پزشکی ندیده‌اند. علاوه بر این روش‌های درمانی برای روانشناسان محدود است و آن‌ها می‌توانند از طریق درمان‌های روان‌شناختی به بررسی وضعیت بیمار و درمان او بپردازند. در واقع تفاوت روانشناس و تراپیست نیز در همین مسئله است که روانشناسان می‌توانند از درمان روان‌شناختی استفاده کنند اما تراپیست‌ها تنها به مشکلات شما گوش می‌دهند و برای آن راه‌حل پیشنهاد می‌کنند.
تفاوت روانشناس و روانپزشک در قرارداد بیمه
مسئله بسیار مهم دیگری که باعث ایجاد تفاوت روانشناس و روانپزشک می‌شود، مسائل مالی است. تقریباً تمامی روانپزشکان طرف قرارداد بیمه‌های مختلف هستند. این مسئله به این علت است که این افراد از روش‌های درمانی دارویی و حتی بستری برای بیماران خود استفاده می‌کنند و هزینه‌های بسیار بالایی دارند. افرادی که تحت پوشش بیمه هستند می‌توانند به راحتی با کمترین هزینه به روانپزشکان مراجعه کرده و برای درمان خود اقدام کنند.
در سوی دیگر معمولاً روانشناسان طرف قرارداد بیمه نیستند. این افراد برای درمان بیماران از روش‌های خاصی بهره می‌گیرند و بیمه این روش‌ها را پوشش نمی‌دهد. برای مراجعه به روانشناس باید تمامی هزینه‌ها را به صورت آزاد بپردازید و نمی‌توانید از بیمه خود استفاده کنید.
تفاوت در فرایند ارجاع و درمان بیماران
دیگر مسئله‌ای که باعث ایجاد تفاوت روانشناس و روانپزشک می‌شود، فرایند ارجاع و درمان بیماران است. اغلب بیماران سخت‌تر با روانپزشک ارتباط برقرار می‌کنند و نمی‌توانند در گام نخست خود برای درمان از روانپزشکان کمک بگیرند. همین مسئله نیز موجب می‌شود تا در ابتدا این افراد به روانشناسان مراجعه کنند و برای درمان خود از وی کمک بگیرند.
در این زمان اگر روانشناس تشخیص دهد که قادر به کمک و درمان بیمار نیست و فرد به درمان‌های دارویی و… نیاز دارد، وی را به روانپزشک متخصص ارجاع می‌دهد؛ اما در صورتی که مشکلات بیمار خفیف باشند و با استفاده از روش‌های روان‌شناختی درمان شوند، می‌توان از روانشناسان کمک گرفت.
اختلالات قابل درمان توسط روانشناس
حال که با تفاوت روانشناس و روانپزشک آشنا شدید، بهتر است اختلالات و مشکلاتی را که روانشناسان درمان می‌کنند را بشناسید. با شناخت این مشکلات می‌توانید بر اساس وضعیت خود بهترین درمانگر را انتخاب کرده و به وی مراجعه کنید. علاوه بر این روانشناسان علاوه بر درمان اختلالات می‌توانند به شما در مدیریت و کنترل چالش‌های زندگی نیز کمک فراوانی کنند. از جمله این اختلالات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلال افسردگی، اضطراب و استرس
- وجود مشکل در سوءمصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی
- وجود اختلالات در اشتها
- درمان‌های مربوط به ترس و فوبیا
- مشکلات مربوط به عزت‌نفس پایین
- اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD
- استرس‌های موجود در روابط اجتماعی و مالی
- مشکلات ایجاد شده به علت قطع رابطه یا شکست عشقی
- خشونت خانگی شدید
- غم یا سوگ در اثر از دست دادن عزیزان
اختلالات و مشکلات قابل درمان توسط روانپزشک
برای اینکه بیشتر با تفاوت روانشناس و روانپزشک آشنا شوید بهتر است شما را با اختلالات قابل درمان توسط روانپزشکان آشنا کنیم. زمانی که روانشناس نتواند بدون دارو به درمان فرد بیمار بپردازد و میزان اختلال و مشکل او شدید باشد، وی را به روانپزشک ارجاع می‌دهد. علاوه بر این در صورتی که مدت زمان طولانی از اختلالات فرد گذشته و وی همچنان درمان نشده باشد، به روانپزشک نیاز خواهد بود. این افراد می‌توانند طیف وسیعی از مشکلات روانی را درمان کنند. از جمله این مشکلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وجود افسردگی شدید و تمایل به خودکشی در فرد
- اختلالات اضطرابی با شدت زیاد همچون حملات پانیک و فوبیا
- وضعیت پیچیده روحی مثل اختلال دو قطبی و اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی
- اختلالات مربوط به غذا خوردن مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری
- مشکلات مربوط به نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD)
- اختلال شدید وسواس فکری جبری (OCD)
- اختلالات بسیار شدید مربوط به استرس پس از حادثه
موارد همکاری روانشناس و روانپزشک
اکنون ممکن است با خود بپرسید که در چه مواردی روانشناسان و روانپزشکان با هم همکاری می‌کنند؟ اصلاً آیا همکاری این دو متخصص با هم علی رغم تفاوت روانشناس و روانپزشک امکان‌پذیر است؟ در پاسخ به این سؤالات باید به شما بگوییم در صورتی که بیمار دچار وضعیت حادی باشد روانشناسان با همکاری روانپزشکان می‌توانند به طور ترکیبی از درمان‌های روان‌شناختی و دارویی در کنار هم استفاده کنند.
در واقع در این زمان این افراد می‌توانند طول مدت درمان فرد را به حداقل میزان ممکن برسانند و مشکلات وی را با کمک یکدیگر حل کنند. دقت داشته باشید که در بسیاری از مواقع استفاده از درمان‌های روان‌شناختی یا دارویی به طور مجزا برای بیمار اثرگذار نخواهد بود و باید این درمان‌ها را به طور ترکیبی مورد استفاده قرار دهد.
ویژگی‌های روانشناسان خوب و متخصص
حال که با تفاوت روانشناس و روانپزشک آشنا شدید، بهتر است ویژگی‌های روانشناسان خوب را نیز بدانید. این افراد باید یک سری خصوصیات داشته باشند تا بتوانند به بیماران خود کمک کنند. با شناخت این ویژگی‌ها می‌توانید بهترین روانشناس را برای خود برگزینید. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داشتن همدلی با بیمار
- دارای ذهن باز و عدم قضاوت بیمار
- درون‌نگری مناسب
- صبر زیاد در برخورد با بیماران
- داشتن صداقت برای توضیح مشکلات بیمار
- دارای مهارت‌های ارتباطی مناسب برای تعامل ارتباط با فرد
- داشتن مهارت‌های تحلیلی
- دارای مهارت حل مسئله برای درمان مؤثر بیماران
- خوب گوش دادن
مهم‌ترین ویژگی‌های یک روانپزشک خوب
حال بهتر است شما را با مهم‌ترین خصوصیات روانپزشکان خوب آشنا کنیم. افراد متخصص در این رشته دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند که آن‌ها را از سایر افراد مجزا می‌کند. برای داشتن یک درمان مناسب باید با این خصوصیات آشنا باشید. در ادامه شما را با ویژگی‌های مهم برای روانپزشکان آشنا می‌کنیم:
- توانایی درمان به صورت فردی، گروهی یا خانوادگی
- تشخیص بهترین داروها بر اساس وضعیت بیمار
- امکان مشاوره با متخصصان دیگر رشته‌ها
- توانایی استفاده از شوک الکتریکی برای تحریک بخش‌های مختلف مغز
- قابلیت تشخیص دقیق مشکلات بیمار
- شنونده خوب بودن
- قابلیت ارائه راه‌حل‌های مختلف برای درمان
- وقت گذاشتن برای فرد و عجله نداشتن
- بررسی هویت و سابقه‌های پزشکی بیمار
- دقیق و حساس بودن برای تشخیص دقیق
سخن پایانی
در این مطلب سعی کردیم شما را با تفاوت روانشناس و روانپزشک آشنا کنیم. این افراد در زمینه تشخیص بیماری‌های روحی و روانی فرد فعالیت می‌کنند. مهم‌ترین تفاوت روانپزشک و روانشناس در این است که روانپزشکان می‌توانند درمان‌های دارویی، بستری، شوک الکتریکی و… را انجام دهند و دارای سابقه آموزشی پزشکی هستند؛ اما روانشناسان از درمان‌های روان‌شناختی برای بهبود حال بیمار استفاده می‌کنند. همچنین این افراد سابقه آموزش پزشکی را ندارند. شما می‌توانید بر اساس نوع اختلال خود یکی از این درمانگران را انتخاب کرده و به وی مراجعه کنید.
برای مطالعه بیشتر در مورد تفاوت روانشناس و روانپزشک می توانید به منابع زیر (انگلسی زبان) مراجعه کنید:
