آشنایی با وسواس جنسی

آیا تا به حال اسم وسواس جنسی به گوشتون خورده؟ از اونجایی که صحبت در رابطه با مسائل جنسی تا حدی تابو هست ممکنه خیلی از افرادی که مبتلا به این اختلال هستن، ولی چون آگاهی ندارن برچسب منحرف به خودشون بزنن یا حتی برای درمان اقدام نکنن و مسائلی تو رابطه و سایر حوزه ها براشون بوجود بیاد. اگه میخوایین درباره وسواس جنسی بیشتر بدونین با این مقاله از جوونه همراه باشید.

وسواس جنسی چیست؟

وسواس جنسی در زیر مجموعه وسواس فکری قرار می‌گیره. در وسواس فرد افکار یا تصاویر ناخواسته و غیر ارادی و مداومی رو تجربه می‌کنه که براش ناراحت کننده هست،  همراه با اون اضطراب زیادی رو متحمل می‌شه و منجر به نقص در عملکرد و زندگی فرد میشه.  فرد برای کم کردن اضطرابش دست به اقدامات یا رفتارهایی می‌زنه که به طور موقت بتونه اضطرابش رو کم بکنه. در نتیجه ی این فرایند و ساخت الگو و آیین، فرد مبتلا به وسواس میشه.

حالا اگه این افکار و تصاویر در زمینه جنسی باشه بهش وسواس جنسی میگیم. به افکار یا تصاویری که در ذهن فرد هجوم پیدا می‌کنه و غیر ارادی و ناخواسته و مداوم هست افکار وسواسی گفته می‌شه و رفتاری که فرد انجام میده و به صورت آیین برای خودش در میاره معروف به رفتارهای اجباری هست.

در وسواس جنسی ابتدا فرد افکار یا تصاویری ناخواسته با محوریت خیانت، زنا با محارم، رفتارهای انحرافی، پدوفیلیا، افکاری در رابطه با گرایش‌های همجنسانه و… و دست به رفتارهایی برای کاهش اضطراب ناشی از افکار غیر ارادی جنسیش بزنه میشه گفت که مبتلا به وسواس جنسیه. البته که گاهاً وسواس جنسی به صورت تکی بروز پیدا نمی‌کنه و ممکنه که فرد وسواس پرخاشگری یا گاهاً وسواس‌های مذهبی و سایر موارد وسواس رو از خودش نشون بده و این موارد با وسواس جنسی در هم آمیخته هستند. در ادامه به توضیح مفصل از هر یک از این موارد می‌پردازیم.

پس تا اینجا متوجه شدیم که افکار وسواسی یا به عبارت وسواس فکری در زمینه جنسی، غیر ارادی، مداوم و ناخواسته هستن و فرد برای مبارزه با این افکار غیر ارادی، سرکوب کردن یا خنثی کردنشون، دست به یک سری رفتارهای ارادی می‌زنه یا به اصطلاح برای خودش ممکنه که آیین بسازه. بهتره بدونیم که هرچه بیشتر فرد بخواد با فکر وسواسیش درگیر بشه اتفاقاً برعکس مهری به تقویتش زده. هرچه بیشتر فرد کاری در جهت کاهش اضطرابش کنه، این افکار بیشتر به ذهن فرد هجوم میارن و فرد اضطراب زیادی رو متحمل میشه و تو سیکل معیوب میفته.

دراین افراد خیلی شایعه که خودشونو با فکرشون یکی بدونن یا این مورد خیلی توشون دیده می‌شه که علی رغم اینکه آگاهی ندارند از اینکه این اختلال رو دارند، برچسب منحرف بهشون خورده می‌شه. به جای اینکه رفتارشون رو زیر سوال ببرند، خودشون رو زیر سوال می‌برند و باعث تجربه احساس شرم در اون‌ها می‌شه. سرزنشگریشون افزایش پیدا می‌کنه و حالشون از این بابت بده. در حالی که شاید اگه به یک تراپیست مراجعه می‌کردن، می‌فهمیدند که برچسب منحرف که بهشون خورده، برچسب غلطی شاید باشه.

نگاهی تحلیلی به وسواس جنسی

وقتی فرد تو زندگیش ( بویژه در کودکی) تجربه‌ای داشته که اون تجربه معمولاً براش سنگین بوده و از نظر ذهنی آمادگی مواجهه با اون رو نداشته، انگار توی اون تجربه فرد از نظر روانی گیر می‌کنه. در نتیجه اضطراب زیادی رو روان برای هضم این اتفاق متحمل میشه و اینطور نیست که  اتفاقات با گذشت زمان از روان ما پاک بشه. این جریان و اتفاق هضم نشده و احساس‌های درک نشده می‌تونه آغازی برای وسواس باشه.

فرد اضطرابی در زمینه ای متحمل شده که فرصت و آمادگی اینکه اون اتفاق رو کامل حسش کنه و باهاش مواجه بشه رو نداشته؛ مثلاً دست به انکار یا سرکوب زده و همین باعث میشه ناخودآگاه افکار وسواسی در اون حیطه به سراغش بیاد. مثلاً اگه سابقه تجاوز داشته ممکنه که در زمینه جنسی فرد دچار وسواس بشه. پس در زیر رفتارهای وسواسی اضطرابی پنهان شده و فرد برای اینکه ناخودآگاه اضطراب غیر ارادیش رو کاهش بده دست به رفتار وسواسی زده.

فرد مبتلا به وسواس (بویژه وسواس جنسی) با اینکه می‌دونه افکار مربوط به وسواس جنسیش شاید نادرسته و واقعیت نداره ولی باز هم نمی‌تونه مقابله بکنه و دست به رفتارهای وسواسی می‌زنه. به عبارتی میشه گفت کسب بینش یا insight از اینکه فرد وسواس داره و این افکارش شاید نادرسته لزوماً کمکی به درمان وسواسش به طور کامل نمی‌کنه.

در نتیجه اونها نگرانند که چطور باید با وسواس جنسشون مقابله کنند؟ یا با اینکه می‌دونن که افکار وسواسیشون غیر واقعیه چرا همچنان رفتارهای کاهش اضطراب از خودشون نشون میدن و ادامه میدن؟  اگه بخواهیم علتش رو توضیح بدیم همون موردی هست که در بالا اشاره کردیم. یعنی تا زمانی که برای درمان نزد تراپیست مراجعه نکنن و مسئله وسواسشون رو ریشه‌یابی نکنن، همچنان ممکنه وسواسشون ادامه داشته باشه.

نکته‌ای که در وسواس به ویژه وسواس جنسی حائز اهمیته اینه که هر موقع فرد از سمت محیط در سراسر زندگیش بعد از اتفاقی که افتاده، تریگر یا محرکی به واسطه اتفاقات دریافت کنه که شبیه رنجش در کودکی باشه، می‌تونه افکار وسواسیش رو شدت ببخشه و با هجوم اونها به ذهنش روبرو بشه.

نشانه‌های فرد دارای وسواس جنسی

• معمولاً این افراد از تماس جنسی اجتناب می‌کنن

ممکنه افکار جنسی با موضوع و محوریت:

• خیانت
• سادیسم
• مازوخیسم
• زنا با محارم و همجنس

داشته باشند

• گاهاً ممکنه که تمایلاتی مبتنی بر رابطه با مرده‌ها یا حیوانات داشته باشند.
• تمایل به آزار جنسی دیگران که در قالب وسواس پرخاشگری می‌تونه نشون داده بشه در افراد دیده میشه.

علت‌های وسواس جنسی

همانطور که در بالاتر اشاره کردیم یکی از این علت‌ها می‌تونه مبتنی بر گذشته فرد باشه. همچنین اگه فرد در گذشته مورد سوء استفاده جسمی و جنسی مثل تجاوز قرار گرفته باشه، سابقه طلاق، خیانت، زایمان، بارداری، سقط جنین و موارد دیگه وجود داشته باشه از جمله عواملی ان که می‌تونه وسواس جنسی رو تحت تاثیر قرار بده.

نمود وسواس جنسی می‌تونه در آقایون و خانم‌ها با همدیگه تفاوت داشته باشه در زنان معمولاً تصور عاطفی و جنسی پررنگ هست. در حالی که در مردان تصور بدنی نقش بارزی داره. این می‌تونه در وسواس جنسی هم نمود پیدا بکنه به عنوان مثال ممکنه آقایون بیشتر فکر جنسی داشته باشند در حالی که خانم‌ها بیشتر تصور جنسی به سراغشون بیاد.‌

مثالهایی از وسواس جنسی

ممکنه فرد به واسطه افکار جنسی که داشته باشه خودش از افکارش خجالت بکشه و اون موقع شرم رو تجربه می‌کنه. مثلاً ممکنه فکر زنا با محارم داشته باشه و دست به یک سری رفتارهای وسواسی بزنه یا فکر اینکه همسرش یا خودش نکنه خیانت کرده باشه و در نتیجه دست به رفتارهای وسواسی بزنه یا از تصور اینکه یه وقتی فکر رابطه با همجنسگرا باشه اضطرابی رو تجربه می‌کنه و برای اینکه اضطرابشو کم بکنه دست به یکسری رفتارها وسواسی برای کاهشش می‌زنه. همه این موارد می‌تونه رابطه زناشویی زوجین رو تحت تاثیر قرار بده و کیفیتش رو کاهش بده یا گاهاً سایر ابعاد زندگی فرد روتحت تاثیر قرار بده.

پیامد عدم درمان وسواس جنسی

وسواس جنسی در صورتی که درمان نشه، می‌تونه منجر به موارد زیر بشه :

• تاثیر بر روی عزت نفس
• به وجود اومدن مشکلات قانونی
• به وجود اومدن مشکلات مقاربتی و تاثیر بر روی سلامت روان و جسم فرد
• تاثیر بر روی شغل
• تاثیر بر روی رابطه
• به وجود اومدن مشکلات مذهبی و اخلاقی
• افسردگی
• اختلال کنترل تکانه
• اضطراب

وسواس جنسی و تابو اجتماعی

یکی از اختلال‌های رایجی که افراد به دلیل اینکه چون تابو هستش کمتر جرات پیدا می‌کنند که بخوان با دیگران در میون بزارند، وسواس جنسیه. در حالی که یک چهارم افراد مبتلا به وسواس جنسی می‌تونن باشند.

ناآگاهی و درک نادرست مردم از وسواس فکری جنسی، رفتارهای اجباری و انواعش و تابو دونستن مسائل جنسی می‌تونه منجر به این بشه که هم افرادی که این اختلال و این نوع وسواس را دارند به سکس تراپیست یا مشاور و روانشناس مراجعه نکنند و هم بقیه با نگاه بد و برچسب منحرف بهشون نگاه بکنند که همین عامل باعث میشه که فرد واقعا خودش رو اینطور فرض بکنه و اینطور فکر بکنه که واقعاً منحرفه و مشکل خاصی داره.

در نتیجه فرایند بالا ممکنه که فرد شرم رو تجربه بکنه، خودش رو ناقص و ناکافی بدونه و حالش با خودش خوب نباشه. در نتیجه هر بار که ناخواسته این افکار به سراغش میاد اضطراب بیشتری رو تجربه می‌کنه و احساس گناه بیشتری رو هم در حینش تجربه می‌کنه. حالا اگه دست به رفتارهایی برای کاهش اضطرابش بزنه، احساس عذاب وجدان شدیدتری رو تجربه میکنه.

به طور کلی این سیکل معیوب منجر به این میشه که عزت نفس فرد به شدت کاهش پیدا بکنه و بیشتر باعث این بشه که واقعاً داره کار بدی می‌کنه(چون اینطور فکر میکنه که اگه چیز بدی نبود، انقدر احساس گناه رو تجربه نمی‌کرد). ممکنه که این افراد روز به روز شرم بیشتری رو تجربه بکنن، در دام افسردگی بیفتن و گاهاً دست به خودکشی بزنن.

ممکنه که نگران طرد شدن باشن و مدام مشغله اینو داشته باشن که مردم اون‌ها رو همینطور که هستن، نپذیرن. همچنین نگرانن که  مبادا تو حوزه رابطه‌شون مشکل خاصی به وجود بیاد و فکر می‌کنند که غیر عادین. در نتیجه احتمال اینکه به تراپیست مراجعه نکنند باز هم بیشتر میشه چون نگرانن که اون‌ها هم این‌ها رو با دید قضاوتی نگاه بکنن.

همپوشانی وسواس‌ها

گاهی فرد ممکنه وسواس تو زمینه دیگه ای داشته باشه، مثلاً فرد وسواس تو زمینه مذهبی داره یا وسواس تمیزی داره و همین  می‌تونه منجر به این بشه که در زمینه جنسی فرد با نقص عملکرد مواجه بشه. مثلاً اگه فرد وسواس تمیزی داشته باشه بعد از رابطه جنسی احساس کثیف بودن می‌کنه و حتماً بلافاصله باید استحمام بکنه.‌

حوزه‌های وسواس جنسی

وسواس جنسی می‌تونه مربوط به شریک جنسی خود فرد، دیگری یا گاهاً ارتباط با همجنس باشه. گاهی وقتا هم اگه با وسواس پرخاشگری قاطی باشه ممکنه که تبدیل به آزار جنسی دیگران بشه.

درمان وسواس جنسی

برای درمان وسواس جنسی بهتره که ترکیبی از روش‌های زیر صورت بگیره:

 دارودرمانی

بعضی از روانپزشک‌ها صرفاً  داروهایی برای امیال جنسی تجویز میکنن. مثل سیالیس و ویاگرا. در حالی که مسئله به تنهایی عملکرد جنسی فرد نیست. بیشتر از اینکه عملکرد جنسی مسئله باشه، مسئله اضطرابیه که همراه این افکار میاد و اجازه اینکه این افراد راحت عملکرد جنسی داشته باشند رو نمیده. در نتیجه بعضی از  روانپزشکان ممکنه که بیان داروهای اضطراب رو تجویز کنند.

بهترین داروها ‌SSRI ها هستند. از طرفی مصرف داروی اضطراب این مشکل رو به همراه داره که ممکنه روی میل جنسی اثر بزاره. پس بهتره که با مراجعه کردن نزد روانپزشکی که ماهره ترکیبی از هر دو دارو متناسب با وضعیت فرد بهش داده بشه.

تراپیست فردی و زوجی

در مراجعه به تراپیست به صورت فردی، با کمک تراپیست مسائلی که مربوط به وسواس جنسی هست، مطرح و ریشه یابی میشه و برای درمانش اقداماتی صورت میگیره. رویکرد CBT یا شناختی رفتاری می‌تونه برای درمان وسواس جنسی به شخص کمک بکنه. همچنین استفاده از روش‌های حساسیت زدایی منظم و غرقه سازی که در رویکرد شناختی رفتاری به کار گرفته میشه می‌تونه برای شخص مبتلا به وسواس فکری موثر باشه.

علاوه بر اون تو این رویکرد بر روی افکار فرد هم کار میشه(به ویژه خطاهای شناختیش مورد بررسی قرار می‌گیره. همونطور که در ابتدای متن بهش اشاره کردیم). در کنار رویکرد شناختی رفتاری خوبه که به رویکرد هیجان مدار هم پرداخته بشه تا با کمک این رویکرد  اون احساس ها که اجازه تجربه نداشتن و سرکوب شدن، بهش پرداخته بشه و تخلیه هیجانی رخ بده.

همچنین اگه شخص ازدواج کرده بهتره که همسرش و او در جلسات زوج درمانی حضور داشته باشند. این جلسات به شریک زندگی فرد کمک می‌کنه که اطلاعات کافی تو این زمینه برای همسرش که تو این زمینه مسئله داره، کسب بکنه و تو این مسیر بتونه به همسرش کمک بکنه، بهش احساس کهتری نده و رابطه جنسی مطلوب‌تری با همدیگه داشته باشند.

خوبه که در کنار این، به سکس تراپیست مراجعه کنند. افرادی که وسواس جنسی دارن، ممکنه که به جای اینکه بر روی نکات مثبت تمرکز بکنند، بر روی نقص‌های خودشون خیلی تمرکز بکنند یا شک و تردید توشون زیاد باشه و در نتیجه نتونن از اونچه که داره اتفاق می‌افته لذت ببرن. سکس تراپیست میتونه به این افراد در این زمینه کمک کنه.

شرکت در گروه درمانی

وقتی که افراد با مسئله مشابه دور هم جمع میشن و هر کدوم مسیر زندگیشون رو بیان می‌کنن و اقداماتی که تا الان انجام دادن رو میگن، به کمک تسهیلگر و این اشخاص روند درمان سریع‌تر رخ می‌ده، همچنین راهکارهایی که افراد مختلف برای زندگی به کار بردن و جواب داده و مثبت بوده، در جلسات گروهی بیان می‌شه و افراد می‌تونن ایده بگیرند و توی زندگی خودشون پیاده‌سازی بکنن.

افراد وقتی در کنارهم هستن و میبینن فقط اونا نبودن که این تجربه و مساله رو داشتن به نوعی از گروه حمایت اجتماعی دریافت می‌کنن چون حس می‌کنند که همه شبیه همن و پذیرش بی قید و شرط در اونجا وجود داره ونگرانی از طرد شدن کاهش پیدا می‌کنه.

کلام آخر

ما در این مقاله از جوونه در رابطه با این صحبت کردیم که وسواس جنسی چیه، چه حیطه‌هایی رو شامل می‌شه، ریشه‌هاش می‌تونه مربوط به چی باشه و فرد برای درمان بهتره که چیکار کنه.

برای اطلاعات بیشتر درباره وسواس جنسی میتونید منابع زیر رو مطالعه کنید:

Compulsive sexual behavior

Sexual obsessions