تأثیر اضطراب بر ذهن و بدن چگونه است؟

اضطراب همیشه و برای همه وجود داشته و دارد و شما تنها فردی نیستید که از آن رنج می‌برید. پس یک نفس عمیق بکشید و سعی کنید با آرامش این مقاله را بخوانید تا ببینید بدون پیگیری و درمان، تأثیر اضطراب بر بدن تا کجا می‌تواند پیش برود. البته کار به همین‌جا ختم نمی‌شود و علاوه بر بدن، تأثیر اضطراب بر ذهن هم از جمله مشکلاتی است که با آن دست‌به‌گریبان خواهید بود.

به هر صورت اگر اضطراب دارید، باید ابتدا اطلاعات خودتان را در این زمینه افزایش دهید و سپس با یک متخصص که بتواند مشکل شما را حل کند مشورت کنید. در این مقاله از جوونه با تاثیر اضطراب بر روی ذهن و بدن انسان آشنا خواهید شد. اگر اطلاعات مورد نیاز خود را کسب نکردید و یا سوالی در رابطه با اضطراب داشتید می توانید از طریق کامنت ها یا واتساپ با کارشناسان جوونه در ارتباط باشید!

از اضطراب چه می‌دانید؟

زمانی که فرد تحت ‌فشار، احساس ترس یا تهدید قرار می‌گیرد، احساسی به او دست می‌دهد که به آن اضطراب می‌گویند. اضطراب در واقع ترکیبی از تجربۀ احساس‌های متفاوت فیزیکی، ذهنی و رفتاری به‌صورت هم‌زمان است. این احساس بسته به موقعیت و شرایط فرد، می‌تواند از خفیف تا شدید بروز کند و از فردی به فرد دیگر نیز متفاوت است. به همین دلیل است که لازم است با شناخت این اختلال تأثیر اضطراب بر ذهن را بررسی کنیم.

اضطراب در طول زندگی برای همۀ ما ممکن است رخ دهد؛ اما گاهی ممکن است این احساس تعادل زندگی روزمرۀ افراد را به هم بزند و بر روابط فرد تأثیر مستقیم بگذارد. بااین‌حال میزان استرس در شدت کم، گاه برای پیشرفت لازم است؛ اما شدت و تعداد زیاد آن می‌تواند موجب تأثیر اضطراب بر بدن شده و زندگی روزانه را مختل کند.

علائم و نشانه‌های اضطراب

قبل از اینکه بخواهید با تأثیر استرس بر ذهن و بدن آشنا شوید باید بدانید چه علائم و نشانه‌هایی حاکی از آن است که شما اضطراب دارید و لازم است تا برای درمان اقدام مؤثری داشته باشید. فراموش نکنید که این اختلال اگر درمان نشود می‌تواند به بیماری‌های روان‌تنی جدی تبدیل شود. البته درست است که برخی افراد به شیوه‌های متفاوت دیگری اضطراب را بروز می‌دهند؛ اما رایج‌ترین علائم برای این بیماری عبارت است از:

• وقتی فرد به‌سرعت احساس خستگی کند.
• بی‌قراری یا تحریک‌پذیری زیاد می‌تواند از نشانه‌های این اختلال باشد.
• فرد نمی‌تواند به‌خوبی تمرکز کرده یا تصمیم‌گیری کند.
• مشکل خواب یکی دیگر از مسائل است. فرد دچار پرخوابی یا کم‌خوابی است.
• بیمار مدام به گذشته فکر کرده و نگران آینده است.
• احساس درد در عضلات، شکم یا سر
• دهان بیمار مدام خشک می‌شود.
• در بعضی اندام‌ها احساس سوزن‌سوزن‌شدن دارد.
• ضربان قلب زیاد یا نامنظم
• تنگی نفس

چه عواملی موجب ایجاد اضطراب در فرد می‌شود؟

افراد در موقعیت‌های مختلف دچار اضطراب می‌شوند. به همین دلیل نمی‌توان گفت که یک موقعیت الزاماً برای همۀ افراد استرس‌زا است و موجب ایجاد اضطراب می‌شود. به عبارت ساده، اضطراب و تأثیر آن بر افراد امری بسیار شخصی است و برای هر کس به شیوه‌ای خاص اتفاق می‌افتد. حتی در بعضی مواقع هیچ محرک بیرونی قابل مشاهده‌ای وجود ندارد؛ اما فرد اضطراب بسیار شدیدی را تجربه می‌کند. با همۀ این موارد عللی که می‌تواند موجب بروز چنین واکنشی شود شاید یکی از موارد زیر باشد:

• نوع تربیت والدین
• محیطی که فرد در آن رندگی می‌کند.
• اتفاقاتی که برای فرد رخ خواهد داد.
• خلق‌وخوی خود فرد

تأثیر اضطراب بر بدن

حال که تا حدودی با اضطراب و نکات مربوط به آن آشنا شدید، باید بدانید که عدم درمان و پیگیری اضطراب چه تأثیری می‌تواند بر بدن داشته باشد. بااین‌حال تأثیر اضطراب بر بدن می‌تواند در شکل‌های مختلفی ظاهر شود که از تنفس و ضربان سریع، سرگیجه، درد در ناحیۀ شکم، درد قفسه سینه، احساس خستگی مفرط تا سو هاضمه، بی‌خوابی و سردرد کشیده شود.

آنچه باید بدانید این است که بخشی از مغز که کنترل پاسخ‌های عاطفی را بر عهده دارد، آمیگدال است. این بخش، یکی از اصلی‌ترین قسمت‌هایی است که می‌تواند احساس ترس را در فرد ایجاد کند. زمانی که فرد با شرایط استرس‌زا روبه‌رو شده باشد، آمیگدال به سایر نقاط بدن سیگنال‌هایی ارسال می‌کند و به‌این‌ترتیب بدن برای موقعیت جنگ یا گریز آماده می‎‌شود. اصلی‌ترین واکنش، ترشح آدرنالین و کورتیزول است که آن را با نام هورمون استرس نیز می‌شناسند.

نکتۀ قابل‌توجه در این زمینه آن است که عدم مدیریت اضطراب برای مدتی طولانی می‌تواند منجر به شرایط فیزیکی مزمنی شود که از نظر جسمی، سلامت فرد را به خطر می‌اندازد. ما در ادامه بخش‌های مختلف  تأثیر اضطراب بر بدن انسان را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد:

تأثیر اضطراب بر تنفس

یکی از علائم تأثیر اضطراب بر بدن، افزایش ریتم طبیعی در تنفس است. علاوه بر این عمق نفس نیز کمتر می‌شود که به آن هایپرونتیلاسون می‌گویند. زمانی که این اتفاق می‌افتد ریه اکسیژن بیشتری دریافت کرده و به سایر اعضای بدن نیز منتقل می‌کند. این میزان از اکسیژن می‌تواند برای مبارزه یا فرار به بدن قدرت کافی بدهد.

بااین‌وجود زمانی که بدن دچار هایپرونتیلاسیون می‌شود فرد تصور می‌کند که اکسیژن به‌اندازۀ کافی دریافت نمی‌کند و در نتیجه با نفس‌نفس‌زدن سعی می‌کند آن را جبران کند، هرچند این کار علائم را بدتر کرده و موجب ایجاد احساس سرگیجه و ضعف سبکی در قسمت سر می‌شود.

سیستم قلبی و عروقی چگونه تأثیر می‌پذیرند؟

با ارسال سیگنال از سمت آمیگدال، ضربان قلب و گردش خون نیز دچار تغییرات گسترده‌ای می‌شوند. ضربان قلب تندتر شده و گردش خون سریع‌تر می‌شود و به‌این‌ترتیب مواد مغذی و اکسیژن بیشتر در اختیار اعضای بدن قرار می‌گیرد. در این حالت رگ‌های خونی منقبض شده و انقباض عروق رخ می‌دهد. همه این عوامل باعث بالارفتن دمای بدن می‌شود. این گرگرفتگی موجب می‌شود تا بدن با تعریق تلاش برای ازدست‌دادن دما کند. در نتیجه، گاه افراد احساس سرما می‌کنند. ادامۀ این روند برای مدتی طولانی موجب بروز بیماری‌های قلبی می‌شود.

اختلال در عملکرد ایمنی

اگر برای مدتی کوتاه به اضطراب دچار شوید، سیستم ایمنی و پاسخی که می‌دهد تقویت می‌شود؛ اما وجود اضطراب برای مدتی طولانی می‌تواند نتیجۀ معکوس را به همراه داشته باشد. دلیل این امر آن است که وقتی کورتیزول ترشح شد، دیگر موادی که با التهاب مبارزه می‌کنند آزاد نمی‌شوند. این مربوط به بخشی از سیستم ایمنی می‌شود که برای مبارزه با عفونت برنامه‌ریزی شده‌اند. این امر منجر به افزایش ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا سایر بیماری‌های عفونی و تأثیر اضطراب بر بدن خواهد شد.

دستگاه گوارش و اضطراب

برخی از قسمت‌های بدن برای شرایط جنگ یا فرار برنامه‌ریزی نشده‌اند و در نتیجه ترشح کورتیزول می‌تواند عملکرد این بخش‌ها را با مشکل روبه‌رو کند. هضم یکی از این قسمت‌ها است که در هنگام مواجه با اضطراب متوقف می‌شود. از طرف دیگر خود آدرنالین می‌تواند جریان خون به معده را کاهش داده و موجب شل‌شدن عضلات معده شود.

همۀ این موارد با یکدیگر می‌تواند یکی از عوامل تأثیر اضطراب بر بدن شده و در نتیجه فرد دچار اسهال، حالت تهوع و حتی سنگینی در قسمت معده شده و در نتیجه در ناحیۀ شکم احساس درد را تجربه می‌کند. بی‌اشتهایی نیز از دیگر عواملی است که برای فرد به وجود می‌آید. تحقیقات ثابت کرده‌اند که اضطراب می‌تواند دلیل بسیار محکمی برای برخی از بیماری‌های گوارشی مثل سندرم روده تحریک‌پذیر شود.

کنترل ادرار

وقتی فرد در شرایطی قرار می‌گیرد که اضطراب را تجربه می‌کند، نیاز به تخلیۀ مثانه و ادرار تشدید شده و گاه منجر به بی‌اختیاری ادراری می‌شود. افرادی که با اضطراب زیادی مواجه می‌شوند، اغلب ممکن است این عملکرد نابهنجار بدن را بیشتر از بقیه تجربه کنند.

تأثیر اضطراب بر ذهن و مغز

اضطراب علاوه بر اینکه می‌تواند مستقیماً بدن شما را تحت تأثیر قرار دهد، این قابلیت را نیز دارد که بر روی ذهن یا فکر نیز تأثیر بگذارد؛ اما آیا می‌دانید این تأثیرها چه هستند؟ بهتر است تأثیر اضطراب بر ذهن را نیز بررسی کنیم.

افزایش سطح ‌کورتیزول

البته در قسمت قبلی به‌صورت خلاصه این مطلب را توضیح داده‌ایم؛ اما باید بدانید که ارتباطی که بین مغز و اضطراب وجود دارد را سیستم عصبی سمپاتیک می‌خوانند. سیستم سمپاتیک وظیفه دارد تا واکنش‌هایی را فرابخواند که هم سریع و غیرارادی هستند و هم در موقعیت‌های خطرناک و سراسر استرس بروز می‌دهند. همۀ واکنش‌ها در واقع همان مواردی است که در قسمت قبل مطالعه کرده‌اید.

زمانی که شرایط خطرناک از بین برود، سیستم عصبی پاراسمپاتیک وارد عمل می‌شود‌. در نتیجه ریتم تنفس و ضربان قلب کاهش پیدا می‌کند و سیستم سمپاتیک خنثی می‌شود؛ اما اگر این اضطراب ادامه پیدا کند چه می‌شود؟ در صورتی که حتی پس از پایان موقعیت استرس‌زا بدن نتواند ترشح هورمون استرس را کنترل کند در نتیجه احساس اضطراب در فرد افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه به مرحله‌ای می‌رسد که دیگر تفکر منطقی از فرد گرفته می‌شود.

تغییر در آمیگدال و هیپوکامپ

همان‌طور که پیش‌ازاین متذکر شدیم آمیگدال و هیپوکامپ مسئول مدیریت احساسات و عواطف در زمان اضطراب هستند و در صورت بروز موقعیت استرس‌زا، بیشترین ضربه بر آن‌ها وارد می‌شود‌. آمیگدال از نظر شکلی شبیه به بادامی خاکستری است و خود بخشی بزرگ‌تر از سیستم عصبی محسوب می‌شود. اگر اضطراب موقعیتی ادامه‌دار باشد آمیگدال بیش از حد رشد کرده و در نتیجه هر بار پاسخ بدن را نسبت به دفعۀ قبل در برابر شرایط تهدیدکننده افزایش می‌دهد

از طرف دیگر وقتی اضطراب شدت و ادامه پیدا می‌کند، هیپوکامپ رفته‌رفته کوچک‌تر می‌شود‌‌ این ناحیه از مغز مسئول یادگیری است و در حافظه نیز بسیار مؤثر است. افرادی که اختلالات روانی حدی مانند اضطراب دارند هیپوکامپ آن‌ها آسیب‌پذیرتر است. برای تنظیم حافظۀ عاطفی و یادآوری هیپوکامپ و آمیگدال باید به هم متصل شوند و اگر هیپوکامپ کوچک‌تر شود یادگیری خاطرات جدید بسیار دشوار خواهد بود‌. در ضمن فرد مدام خاطرات را به مکان‌های استرس‌زا پیوند زده و در نتیجه این احساس را به همۀ شرایط مشابه تعمیم می‌دهد.

اختلال در تصمیم‌گیری منطقی

یکی دیگر از اختلالاتی که در پی تأثیر استرس و اضطراب بر مغز رخ می‌دهد قطع ارتباط بین آمیگدال و قشر جلویی مغز است. این قشر مسئول دادن پاسخ‌های منطقی در مقابله با شرایط تهدیدکننده، پردازش اطلاعات، تصمیم‌گیری آگاهانه و مقابله با هر مشکلی است. وقتی این دو بخش با هم ارتباطی نداشته باشند دیگر فرد نمی‌تواند تصمیم درستی اتخاذ کند.

 افسردگی

زمانی که کارایی هیپوکامپ بر اثر اضطراب از بین برود، دیگر نمی‌تواند خاطرات جدید را به حافظه بسپارد. در مقابل فقط می‌تواند خاطرات مربوط به استرس را رمزگذاری کرده و به یاد بسپارد. خاطرات خوب اغلب ازدست‌رفته و در نتیجه خاطراتی نجات پیدا می‌کنند که با ترس همراه هستند. ترکیب این عوامل منجر به بروز افسردگی در فرد می‌شود‌ که از تأثیر استرس بر ذهن و بدن انسان می باشد.

مقابله با تأثیر اضطراب بر ذهن و بدن

اکنون که با همۀ جوانب آشنا شدید باید بدانید که در مقابله با تأثیر اضطراب بر ذهن و بدن باید چه استراتژی در پیش بگیرید تا بتوانید به‌خوبی با آن روبه‌رو شده و  از پس آن برآیید. چه‌کارهایی می‌توانید انجام دهید؟

• ریلکس کنید: یاد بگیرید مدیتیشن کنید؛ یعنی روی تنفس خود تمرکز کرده و سعی کنید گذشته و آینده را رها کنید‌.
• درمان با بوهای مطبوع: بسیاری به رایحه‌درمانی معتقدند و عقیده دارند برخی بوهای مطبوع هستند که می‌توانند به فرد حس آرامش دهند.
• شناسایی عوامل تحریک: به دنبال این باشید که در حضور کدام محرک‌ها اضطراب در شما ایجاد می‌شود. یاد بگیرید برای مقابله با آن‌ها چه باید کنید.
• سالم بخورید: سعی کنید برای نمک به ذهن و بدن خود از تغذیۀ سالم استفاده کنید. ‌میوه و سبزیجات را بیشتر کرده و از شیرینی‌ها پرهیز کنید.
• به‌اندازه بخوابید: شما باید روزانه بین ۷ تا ۹ ساعت بخوابید. سعی کنید خواب شبانۀ منظمی داشته باشید.

کلام آخر

اگر شما هم مدام استرس و اضطراب را تجربه می‌کنید، بهتر است بدانید تأثیر اضطراب بر بدن تا چه حد گسترده است. به‌این‌ترتیب می‌توانید با تمرکز و راه‌های درست این تأثیر را کاهش دهید. علاوه بر این از تأثیر اضطراب بر ذهن نیز غافل نباشید و بدانید استرس می‌تواند همۀ جنبه‌های زندگی را تحت‌الشعاع قرار دهد.

اگر نیاز به درمان اضطراب دارید حتماً با مشاوران جوونه مشورت کنید. آنان می‌توانند در هر زمینه‌ای شما را کمک کرده و تا رسیدن به‌سلامت کامل در کنارتان بمانند. کافی است با چند کلیک کوچک اولین گام برای درمان را شروع کنید.

همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تاثیر اضطراب بر ذهن و بدن می توانید به منابع زیر (انگلیسی زبان) مراجعه کنید:

Effects of Anxiety on the Body

What does anxiety feel like, and how does it affect the body?