افسردگی دوران بارداری و پس از زایمان

همهٔ ما وقتی متوجه می‌شویم قرار هست که به اعضای خانواده یک فرد کوچک و شیرین اضافه شود قطعاً خوشحال و ذوق‌زده می‌شویم و دوست داریم به هراندازه که می‌توانیم به مادر جدید خانواده کمکی کرده باشیم، چرا که می‌دانیم دوران بارداری یکی از پرچالش‌ترین بخش‌های زندگی هر خانواده‌ای به‌خصوص برای زنان است.

در دوران بارداری، زنان به علت تغییرات مختلفی که در جنبه‌های مختلف زندگی‌شان تجربه می‌کنند روزهای پرچالشی را سپری می‌کنند. ما در این مقاله می‌خواهیم با هم به یکی از معضلات رایج زنان باردار یعنی افسردگی دوران بارداری که قطعاً شما نیز دربارهٔ آن شنیده‌اید نگاه دقیق‌تری بیندازیم.

موضوع این مقالهٔ جوونه این بار دربارهٔ افسردگی دروان بارداری و پس از زایمان در زنان هست که باعث به‌وجودآمدن چالش‌های زیادی برای خانم‌های باردار در این دوران و پس از دوران بارداری می‌شود.

افسردگی دوران بارداری چیست؟

اولین گام برای شناخت افسردگی بارداری پاسخ به این سؤال است که افسردگی بارداری چیست و چه تأثیری می‌تواند داشته باشد؟ در ادامهٔ مقاله می‌خواهیم به چیستی و چگونگی علائم این افسردگی بپردازیم. بارداری قرار است یکی از شادترین دوران زندگی یک زن باشد، اما برای بسیاری از زنان، این دوران سردرگمی، ترس، استرس و حتی افسردگی است.

طبق گزارش همایش متخصصان زنان و زایمان آمریکا (ACOG)، بین 14 تا 23 درصد از زنان در دوران بارداری با برخی علائم افسردگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. اما اغلب اوقات، افسردگی در دوران بارداری به‌درستی تشخیص داده نمی‌شود، زیرا افراد فکر می‌کنند که این نوع دیگری از عدم تعادل هورمونی است.

افسردگی دوران بارداری که به‌عنوان افسردگی قبل از تولد یا افسردگی قبل از زایمان نیز شناخته می‌شود، یک اختلال خلقی است که شامل احساس غمگینی، اضطراب یا ناامیدی در دوران بارداری است. این نوع افسردگی می‌تواند ناشی از تغییرات هورمونی، شیمی مغز یا استرس های زندگی باشد. همچنین می‌تواند از هر 10 زن یک نفر را تحت‌تأثیر قرار دهد و در موارد شدید ممکن است به خود یا نوزادش آسیب برساند.

این افسردگی با افسردگی پس از زایمان که پس از تولد نوزاد شروع می‌شود، متفاوت است. افسردگی دوران بارداری یا افسردگی قبل از زایمان یک اختلال خلقی است درست مانند افسردگی بالینی. اختلالات خلقی بیماری‌های زیستی هستند که شامل تغییراتی در شیمی مغز می‌شوند.

در دوران بارداری، تغییرات هورمونی می‌تواند بر مواد شیمیایی موجود در مغز شما تأثیر بگذارد که مستقیماً با افسردگی و اضطراب مرتبط هستند. این می‌تواند با شرایط دشوار زندگی تشدید شود که می‌تواند منجر به افسردگی در دوران بارداری شود. سؤال بعدی که باید به دنبال جواب برایش باشیم این است که افسردگی دوران بارداری چه علائمی دارد و چگونه می‌توان آن را تشخیص داد؟

علائم افسردگی دوران بارداری چیست؟

زنان افسرده معمولاً به مدت 2 هفته یا بیشتر علائم زیر را که به عنوان علائم افسردگی دوران بارداری شناخته می‌شوند، تجربه می‌کنند:

• غم و اندوه مداوم
• مشکل در تمرکز
• خوابیدن خیلی کم یا زیاد
• ازدست‌دادن علاقه به فعالیت‌هایی که معمولاً از آنها لذت می‌برید
• افکار مکرر مرگ، خودکشی یا ناامیدی
• اضطراب
• احساس گناه یا بی‌ارزشی
• تغییر در عادات غذایی

حال سؤال اساسی که باید از خود بپرسیم این هست که چه محرک‌هایی باعث به‌وجودآمدن علائم مذکور شده و به‌تبع آن ایجاد افسردگی دوران بارداری می‌شود.

محرک‌های احتمالی افسردگی در دوران بارداری

• مشکلات رابطه
• سابقه خانوادگی یا شخصی افسردگی
• درمان‌های ناباروری
• ازدست‌دادن جنین در بارداری قبلی
• رویدادهای استرس زا در زندگی
• عوارض در بارداری
• سابقه سوءاستفاده یا تروما

 8 عامل خطر برای افسردگی دوران بارداری

همچنین در این بخش می‌خواهیم باهم نگاهی به 8 ریسک فاکتور یا همان عوامل خطرسازی که احتمال بروز افسردگی دوران بارداری را افزایش دهند بیندازیم:

• سابقه افسردگی
• عدم حمایت اجتماعی
• تجربه خشونت
• وضعیت بیکاری
• وضعیت تأهل
• سیگارکشیدن در دوران بارداری
• سیگارکشیدن قبل از بارداری

آیا میزان و شدت افسردگی زنان در زمان بارداری افزایش می‌یابد؟

افسردگی در دوران بارداری ممکن است افزایش یابد. بررسی‌ها نشان دادند که شیوع افسردگی در دوران بارداری 15 تا 21 درصد است. چرا شیوع افسردگی در حال افزایش است؟

یک توضیح رایج شامل مدرنیزه شدن روزافزون جهان ما است:

برای درک اینکه چگونه برخی از جنبه‌های مدرنیته باعث افسردگی می‌شوند، باید به یاد داشته باشیم که شروع افسردگی اغلب با عوامل استرس‌زای عمده زندگی همراه است. این به این معناست که فراوانی بیشتر عوامل استرس زا یا دشواری بیشتر در مدیریت آنها (مثلاً به دلیل عدم حمایت اجتماعی) می‌تواند به شروع افسردگی کمک کند.

ازآنجایی‌که ما در دنیایی به طور فزاینده‌ای تهدیدآمیز و رقابتی زندگی می‌کنیم، به‌احتمال زیاد نابرابری و شکست‌های اجتماعی را تجربه می‌کنیم و کمتر احتمال دارد که منابع درونی و بیرونی (مانند خواب کافی، غذای تغذیه‌ای، حمایت اجتماعی) موردنیاز برای مقابله با این عوامل استرس‌زا را داشته باشیم.

تازه مادرانی که اغلب مجبورند هم‌زمان با انواع استرس‌ها (مانند نگرانی‌های سلامت جسمانی، مسائل عاطفی، نگرانی‌های مالی) کنار بیایند، بیشتر احتمال دارد استرس را تجربه کنند و تحت‌تأثیر اثرات نامطلوب مدرن‌سازی قرار بگیرند.

آیا افسردگی دوران بارداری می‌تواند به کودک من آسیب برساند؟

همهٔ ما می‌دانیم که یکی از نگرانی‌های اصلی هر مادری در زندگی سلامتی فرزند یا فرزندانش هست مطمئناً یکی از نگران‌کننده‌ترین سؤال‌هایی که یک مادر می‌تواند داشته باشد این هست که آیا کودک من به علت اختلالی که من دچار شده‌ام مورد آسیب قرار می‌گیرد؟

در پاسخ به این سؤال باید به ادامهٔ مقاله نگاهی بیندازیم.

افسردگی که درمان نشود می‌تواند خطرات بالقوه خطرناکی برای مادر و نوزاد داشته باشد. افسردگی درمان نشده می‌تواند منجر به تغذیه نامناسب، نوشیدن الکل، سیگارکشیدن و رفتارهای خودکشی شود که می‌تواند باعث زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و مشکلات رشدی شود. زنی که افسرده است اغلب قدرت یا تمایل کافی برای مراقبت از خود یا کودک درحال‌رشد خود را ندارد.

نوزادانی که از مادران افسرده به دنیا می‌آیند ممکن است نسبت به نوزادانی که از مادرانی که افسرده نیستند به دنیا می‌آیند کمتر فعال باشند، توجه کمتری نشان دهند و بیشتر آشفته باشند. به همین دلیل است که دریافت کمک مناسب هم برای مادر و هم برای نوزاد مهم است.

مطالعه‌ای که روی تقریباً 65000 زن انجام شد نشان داد کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کردند بیش از چهار برابر بیشتر در معرض خطر افسردگی تا سن 15 سالگی قرار داشتند.

تعداد فزاینده‌ای از شواهد نشان می‌دهد که افسردگی مادر به نوزادان نیز آسیب می‌رساند. یک مطالعه جدید روی بیش از 7000 زن باردار نشان داد که افسردگی با 82 درصد افزایش خطرزایمان بسیار نارس و 28 درصد افزایش خطر تولد نوزاد کم‌وزن همراه است بااین‌حال، بسیاری از زنان باردار تمایلی به مصرف داروهای ضدافسردگی ندارند.

اگرچه یافته‌های تحقیقات متفاوت بوده است، بررسی شواهد گروه ویژه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده نشان می‌دهد که استفاده از داروهای ضدافسردگی در دوران بارداری می‌تواند با افزایش اندکی در خطر آسیب جدی به کودکان، از جمله زایمان زودرس، تشنج، ناهنجاری‌های اساسی و مرگ همراه باشد. حال می‌خواهیم با هم به درمان‌های مؤثر افسردگی دوران بارداری بپردازیم.

درمان‌های مؤثر افسردگی دوران بارداری

اگر احساس می‌کنید ممکن است با افسردگی دست‌وپنجه نرم کنید، مهم‌ترین قدم کمک‌گرفتن است.

گزینه‌های درمانی برای زنان باردار می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• گروه‌های پشتیبانی
• روان‌درمانی خصوصی
• دارو
• نوردرمانی
• دارودرمانی در دوران بارداری

یکی از نگرانی‌های همیشگی مادران باردار این است که درمانی که کمترین خطر و آسیب را به جنین می‌زند را انتخاب کنند و سؤال اینجاست که آیا داروهای بی خطری برای درمان افسردگی در دوران بارداری وجود دارد؟

بحث‌های زیادی در مورد بی‌خطر بودن و اثرات طولانی‌مدت داروهای ضدافسردگی مصرف شده در دوران بارداری وجود دارد. برخی تحقیقات اکنون نشان می‌دهد که برخی از داروهای مورداستفاده برای درمان افسردگی ممکن است با مشکلاتی در نوزادان مانند ناهنجاری‌های جسمی، مشکلات قلبی، فشارخون ریوی و وزن کم هنگام تولد مرتبط باشد.

یک زن مبتلا به افسردگی خفیف تا متوسط ممکن است بتواند علائم خود را با گروه‌های حمایتی، روان‌درمانی و نوردرمانی مدیریت کند. اما اگر زن باردار با افسردگی شدید مواجه است، معمولاً ترکیبی از روان‌درمانی و دارودرمانی توصیه می‌شود.

زنان باید بدانند که تمام داروها از جفت عبور کرده و به نوزادشان می‌رسد. اطلاعات کافی در مورد اینکه کدام داروها کاملاً بی‌خطر هستند و کدام یک خطر دارند وجود ندارد.

اما هنگام درمان افسردگی اساسی، خطرات و فواید آن باید به‌دقت بررسی شود. دارویی که می‌تواند بیشترین کمک را داشته باشد، با کمترین خطر برای نوزاد، باید بادقت در نظر گرفته شود. اگر به نظر می‌رسد دارو بهترین درمان برای افسردگی شما باشد، تشکیل یک تیم درمانی مشترک بهترین اقدام است. این شامل ارائه‌دهنده مراقبت‌های دوران بارداری و درمانگران شما می‌شود.

از درمانگر خود در مورد اینکه چه درمان‌هایی برای شما و کودکتان بهترین است، بپرسید. دریابید که آیا گزینه‌هایی برای داروها دارید یا خیر و در مورد آنها تحقیق کنید.

چه اثرات بلند مدتی دارند؟ آیا احتمال دارد کودک شما پس از تولد با علائم ترک مواجه شود؟ آیا این دارو با مشکلات سلامتی در نوزاد یا تأخیر در رشد در آینده مرتبط است؟ همچنین، همیشه به یاد داشته باشید که اگر افسردگی شما به‌درستی درمان نشود، باید احتمالات مشکلات در آینده را در مقابل مشکلاتی که ممکن است در حال حاضر رخ دهد، بسنجید.

آیا درمان‌های طبیعی برای افسردگی دوران بارداری وجود دارد؟

با اختلاف‌نظر در مورداستفاده از برخی داروهای ضدافسردگی در دوران بارداری، بسیاری از زنان علاقه‌مند به راه‌های دیگری برای کمک به درمان افسردگی دوران بارداری هستند. همان‌طور که در بالا ذکر شد، گروه‌های حمایتی، روان‌درمانی و نوردرمانی جایگزین استفاده از دارو در درمان افسردگی خفیف تا متوسط هستند. در ادامه به چند روش برای کمک به بهبود افسردگی اشاره می‌کنیم که بهتر است مطالعه داشته باشید.

ورزش

ورزش به طور طبیعی باعث افزایش سطح سروتونین و کاهش سطح کورتیزول می‌شود.

استراحت کافی داشته باشید

کمبود خواب به‌شدت بر توانایی بدن و ذهن برای کنترل استرس و چالش‌های روزانه تأثیر می‌گذارد. روی ایجاد یک برنامه خواب معمولی کار کنید که بخواهید هم‌زمان بخوابید و بیدار شوید.

رژیم غذایی و تغذیه

بسیاری از غذاها با تغییرات خلقی، توانایی کنترل استرس و وضوح ذهنی مرتبط هستند. رژیم‌های غذایی سرشار از کافئین، قند، کربوهیدرات‌های فراوری‌شده، افزودنی‌های مصنوعی و پروتئین کم، همگی می‌توانند منجر به مشکلاتی در مورد سلامت روحی و جسمی شما شوند. آگاهانه تصمیم بگیرید که بدن خود را با غذاهایی که می‌تواند به شما کمک می‌کند تا احساس بهتری داشته باشید، سوخت‌رسانی کنید.

طب سوزنی

مطالعات جدید نشان می‌دهد که طب سوزنی یک گزینه مناسب برای درمان افسردگی در زنان باردار است.

اسیدهای چرب امگا 3

برای سال‌ها مشخص بود که امگا 3 می‌تواند به تعدادی از مشکلات سلامتی کمک کند، اما جدیدترین مطالعات نشان می‌دهد که مصرف روزانه مکمل امگا 3/روغن ماهی می‌تواند علائم افسردگی را کاهش دهد.

تا اینجا باهم دربارهٔ افسردگی دوران بارداری صحبت کردیم؛ اما نوع دیگری از افسردگی نیز وجود دارد که پس از زایمان اتفاق می‌افتد در ادامه دربارهٔ افسردگی پس از زایمان بیشتر باهم می‌خوانیم.

افسردگی پس از زایمان چیست؟

افسردگی پس از زایمان (PPD)، نوعی اختلال خلقی مرتبط با زایمان است که می‌تواند هر دو جنس را تحت‌تأثیر قرار دهد. علائم ممکن است شامل غم و اندوه شدید، کم‌انرژی بودن، اضطراب، دوره‌های گریه، تحریک‌پذیری، و تغییر در الگوهای خواب یا خوردن باشد. افسردگی پس از زایمان همچنین می‌تواند بر کودک تازه‌متولدشده تأثیر منفی بگذارد.

توجه به این نکته ضروری است که افسردگی پس از زایمان یک نقص شخصیتی یا یک ضعف نیست. گاهی اوقات این فقط یک عارضه زایمان است. اگر افسردگی پس از زایمان دارید، درمان سریع می‌تواند به شما در مدیریت علائم کمک کند و به شما کمک کند با کودک خود پیوند برقرار کنید.

افسردگی پس از زایمان چقدر طول می‌کشد؟

افسردگی پس از زایمان می‌تواند تا یک سال پس از تولد فرزند شما ادامه یابد. بااین‌حال، این بدان معنا نیست که شما باید پس از یک سال درمان شوید. با روانشناس خود در مورد علائم و درمان خود صحبت کنید. در مورد احساس خود صادق باشید. به‌دقت فکر کنید که آیا احساس بهتری نسبت به ابتدای تشخیص دارید یا خیر. سپس، آنها می‌توانند درمان مداوم را برای علائم شما توصیه کنند.

علائم افسردگی پس از زایمان

برخی از افراد در مورد علائم خود احساس شرمساری می‌کنند یا احساس می‌کنند که والدین وحشتناکی هستند که این احساس را دارند. افسردگی پس از زایمان بسیار شایع است. شما تنها کسی نیستید که چنین احساسی دارید و این به این معنی نیست که شما آدم بدی هستید.

اگر برخی از موارد زیر را تجربه کنید ممکن است افسردگی پس از زایمان داشته باشید:

• احساس غم، بی‌ارزشی، ناامیدی یا گناه.
• نگران بودن بیش از حد یا احساس سرگیجه.
• ازدست‌دادن علاقه به سرگرمی‌ها.
• تغییر در اشتها یا نخوردن.
• ازدست‌دادن انرژی و انگیزه.
• اختلالات خواب
• گریه بی‌دلیل یا بیش از حد.
• مشکل در تفکر یا تمرکز.
• افکار خودکشی یا آرزوی مرگ.
• عدم علاقه به کودک یا احساس اضطراب در اطراف نوزادتان.
• افکار صدمه‌زدن به کودک یا احساس اینکه فرزندتان را نمی‌خواهید.

اگر فکر می‌کنید که افسردگی پس از زایمان دارید، با درمانگر خود تماس بگیرید. این می‌تواند متخصص زنان و زایمان، ارائه‌دهنده مراقبت‌های اولیه یا ارائه‌دهنده سلامت روان شما باشد. متخصص اطفال کودک نیز می‌تواند به شما کمک کند.

اکنون که با افسردگی پس از زایمان کمی بیشتر آشنا شدیم بهتر است بدانید ممکن است یکی از احساساتی مادران تجربه کنند احساس گناه و حتی گاهی تنفر از کودک خود باشد که باید گفت این وضعیت می تواند بخاطر تجربه کردن چالش افسردگی پس از زایمان باشد، چرا که وقتی مادری افسردگی پس از زایمان را تجربه می کند ممکن هست علاقه ای به نگهداری از فرزندش نداشته باشد.

چرا که یکی از اصلی­ترین علائم افراد افسرده در هر نوعی بی­میلی و از دست دادن علاقه­ی خود به موضوعات مختلفی که قبلا علاقه داشتند می باشد. پس اگر چنین وضعیتی را در حال تجربه کردن هستید نگران نباشید و حتما از یک فرد متخصص برای عبور از این چالش راهنمایی بگیرید.

آیا افسردگی پس از زایمان می‌تواند بر کودک من تأثیر بگذارد؟

افسردگی پس از زایمان می‌تواند بر کودک شما تأثیر بگذارد. دریافت درمان هم برای شما و هم برای کودکتان مهم است. تأثیرات افسردگی پس از زایمان می‌تواند چنین باشد که:

1- شما در برقراری ارتباط با کودک خود مشکل دارید و با او ارتباط برقرار نمی‌کنید.

2- فرزند شما ممکن است مشکلات رفتاری یا یادگیری داشته باشد.

3- شما می‌توانید از قرار ملاقات با متخصص اطفال فرزندتان صرف‌نظر کنید.

4- کودک شما ممکن است مشکلات تغذیه و خواب داشته باشد.

5- فرزند شما ممکن است در معرض خطر بیشتری برای چاقی یا اختلالات رشدی باشد.

6- شما ممکن است مراقبت از کودک خود را نادیده بگیرید یا تشخیص ندهید که چه زمانی بیمار است.

7- کودک شما ممکن است در مهارت‌های اجتماعی به‌درستی رفتار نکند.

افسردگی پس از زایمان چگونه درمان می‌شود؟

درمان افسردگی پس از زایمان بسته به نوع و شدت علائم شما متفاوت است. گزینه‌های درمانی شامل داروهای ضداضطراب یا ضدافسردگی، روان‌درمانی (گفتاردرمانی یا درمان شناختی-رفتاری) و مشارکت گروهی حمایتی است.

اگر در حال شیردهی هستید، تصور نکنید که نمی‌توانید برای افسردگی، اضطراب یا حتی روان‌پریشی دارو مصرف کنید. حتماً با پزشک خود در مورد داروهای مصرفی خود مشورت کنید.

راه‌های حمایت از همسر

پشتیبانی از شریک یک منبع معتبر شناخته شده برای کمک به جلوگیری از افسردگی و اضطراب است. در حالت ایده‌آل، این حمایت متقابل است و همسران به یکدیگر کمک می‌کنند.

در اینجا راه‌هایی برای حمایت از همسرتان در طول تجربه این نوع افسردگی وجود دارد:

• آنها را تشویق کنید تا در مورد احساسات خود صحبت کنند و از متخصصان کمک بگیرند.
• کارکردن را در خانه به اشتراک بگذارید، مانند استراحت دادن به همسرتان برای مراقبت از نوزاد.
• برای مراقبت از کودک، تهیه غذا و کارهای خانه از خانواده و دوستان کمک بگیرید.
• با ابراز عشق و مراقبت از همسرتان، محبت عاطفی را نشان دهید.

زندگی هر زوجی متفاوت است، بنابراین نحوه حمایت شما ممکن است به رابطه شما بستگی داشته باشد. اکنون که خانواده شما بزرگ شده است و همه شما دستخوش تغییرات عاطفی هستید، راه‌های جدیدی را برای ارتباط با یکدیگر باز کنید.

کلام آخر

و در آخر باید گفت اگر احساس می‌کنید علائم افسردگی دوران بارداری و یا افسردگی پس از زایمان را تجربه می‌کنید در قدم اول بهتر است این را بدانید که راه‌حلی برای این چالش وجود دارد و برای کنترل و مدیریت آن می‌توانید حتماً از یک فرد متخصص در این زمینه کمک بگیرید تا شما و کودک عزیزتان از این چالش به‌راحتی عبور کنید و یک مسیر هموار را در مسیر تربیت کودکتان داشته باشید.

همچنین برای مطالعه بیشتر می توانید به منابع زیر مراجعه کنید:

{:en}Depression During Pregnancy: American Pregnancy Association{:}{:es}La Depresión Durante el Embarazo: Signos, Síntomas y Tratamiento{:}

Postpartum Depression: Causes, Symptoms & Treatment (clevelandclinic.org)

Understanding Postpartum Depression in Your Spouse I Psych Central