شاخه:
9 علت تجربه استرس بی دلیل
شاخه:
استرس یکی از واکنش‌های طبیعی بدن به تغییرات و چالش‌ها در زندگی است. در حالت عادی، وقتی با شرایط استرس‌زا روبه‌رو می‌شویم، بدن ما به‌طور موقت وارد حالت آماده‌باش میشود و این احساس میتواند به ما کمک کند که بهترین عملکرد را در موقعیتهای دشوار داشته باشیم. اما در برخی افراد، این استرس بی دلیل و به‌صورت مداوم واضح ادامه پیدا میکند و حتی وقتی شرایط تغییر میکند یا حل میشود، همچنان دلشوره بی دلیل یا ناگهانی وجود دارد. این وضعیت میتواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد و باعث شود که فرد نتواند از استرس خود رهایی یابد.
دلشوره چیست؟
آیا شنیدید که افراد میگویند: «انگار در دلم دارند رخت میشویند» یا « توی دلم انگار یکهو خالی شد و یح زدم» این حالات معمولا در قالب استعاره و تمثیل حکایت از این دارند که شخص استرس و دلشوره ای را دارد تجربه میکند. دلشوره ناگهانی به احساس ناخوشایند و مبهم نگرانی، اضطراب یا بی‌قراری گفته میشود که معمولاً بدون دلیل خاصی در فرد ایجاد میشود.
این احساس اغلب موقتی است و ممکن است در پاسخ به یک اتفاق یا شرایط مبهم یا نامشخص شکل بگیرد. دلشوره معمولاً به‌صورت یک احساس بی‌قراری و ناراحتی در بدن و ذهن تجربه میشود و ممکن است همراه با علائمی مانند تپش قلب، احساس سنگینی در سینه یا حالت تهوع باشد. دلشوره ناگهانی میتواند به‌طور غیرمستقیم فرد را برای واکنش به یک تهدید یا خطر احتمالی آماده کند، حتی اگر این تهدید واقعی نباشد.
استرس واکنش بدن به یک فشار یا چالش بیرونی است. این چالش‌ها می‌توانند از مسائل کاری، مشکلات خانوادگی یا فشارهای اجتماعی نشأت بگیرند. استرس میتواند در سطوح مختلف شدت پیدا کند، از استرس‌های کوتاه‌مدت و کم‌شدت گرفته تا استرس‌های مزمن و شدید. در استرس فرد علائمی مانند افزایش ضربان قلب، درد عضلانی، سردرد، خستگی و تغییرات در خواب یا اشتها را تجربه میکند. استرس معمولاً تا زمانی که عامل استرس‌زا در محیط وجود داشته باشد، ادامه دارد. پس از رفع مشکل یا چالش، استرس میتواند کاهش یابد.
پس همانطور که در بالا توضیح داده شد تجربه استرس میتواند دلیلی داشته باشد زیرا محرکی وجود دارد که منجر به احساس استرس شده. اما گاهی اوقات ممکن است افراد استرس بی دلیلی را تجربه کنند یا دلشوره ناگهانی به سراغشان بیاید. در اینجا خوب است که با شناخت علتهای آن آگاهی کسب کنیم ودر صورت وجود مسئله آن را حل کنیم تا آرامش بیشتری را تجربه کنیم.
از کجا بفهمیم دلشوره و استرسمان بی دلیل است و اختلال نیست؟
تشخیص اینکه استرس و دلشوره شما بی‌دلیل است یا ممکن است نشانه‌ای از اختلال باشد، به عواملی مانند شدت، مدت زمان، و تأثیر آن بر عملکرد روزانه شما بستگی دارد. در اینجا نکات مهمی که میتواند به شما کمک کند تا تفاوت بین این موارد را متوجه شوید و در صورت لزوم حتما بجای برچسب زنی به خود از تراپیست کمک بگیرید:
- اگر میزان استرس بی دلیلی که تجربه میکنید بسیار زیاد است و حتی گاها شما از شدت علائم دلشوره بی دلیلی خود اضطراب میگیرید یا به عبارتی اضطراب از اینکه چرا استرس دارید را تجربه مکنید بهتر است نزد متخصصی مراجعه کنید.
- چکاپ وضعیت جسمانی خود را فراموش نکنید.. گاهی اوقات مشکل جسمانی میتواند منجر به تجربه استرس و اضطراب در شما شود.
- اگر استرس بی دلیل در برهه های کوتاه و تقریبا مداوم به سراغ شما می آید بهتر است نزد متخصص مراجعه کنید.
- اگر در مواجهه با موقعیتهای خاصی استرس بی دلیل را تجربه میکنید بهتر است از تراپیست کمک بگیرید. چه بسا به اختلال اضطرابی دچار هستید و از آن آگاه نیستید.
- اگر استرس ناگهانی منجر به نقص در عملکرد شما شده یعنی سایر ابعاد زندگیتان را متاثر کرده و آسیب وارد شده و نمیتوانید عملکرد عادی و قبلی خود را داشته باشید بهتر است نزد درمانگر مراجعه کنید.
- اگر پس از اتفاقی خاص استرس بی دلیل زیادی را تجربه میکنید بهتر است با روانشناس صحبت کنید.
در مجموع، استرس طبیعی معمولاً موقتی است و به راحتی مدیریت میشود، اما اختلالات اضطرابی می‌توانند مزمن و شدید باشند و نیاز به درمان تخصصی دارند. اگر تردید دارید، مشاوره با یک متخصص میتواند به شما کمک کند تا بفهمید آیا به اختلالی مبتلا هستید یا تنها در حال تجربه استرس طبیعی هستید.
علل استرس بی دلیل یا دلشوره ناگهانی چیست؟
اینکه استرس بگیریم یا دلشوره ناگهانی داشته باشیم، معمولاً علتی دارد و این علت میتواند به عوامل مختلفی مربوط باشد. در اینجا برخی از علل استرس بی دلیل برای آگاهی بیشتر شما آورده شده است. با دانستن این علل شما میتوانید ریشه دلشوره ناگهانی خود را پیدا کنید و اگر مورد حادی بود از تراپیست برای درمان کمک بگیرید:
عدم خواب کافی
یکی از مواردی که در علت استرس بی دلیل باید به آن اشاره کنیم، خواب است. گاهی اوقات، بدون اینکه متوجه شویم، یک عامل خارجی مثل صدای بلند، یک خبر ناگوار میتواند باعث ایجاد دلشوره ناگهانی در ما شود. این تحریکات ممکن است به‌طور غیرمستقیم ذهن و بدن ما را به واکنش وادار کنند. نمونه ای از این موقعیتها عباراست از: شنیدن صدای آژیر یا صدای جیغ.
این استرس های لحظه ای طبیعی هستند و همه انسانها آن را تجربه میکنند. اگر خواب کافی و مناسب نداشته باشید ممکن است میزان تحریک پذیریتان افزایش پیدا کند و حال نسبت به هر صدایی استرس بی دلیل زیادی را تجربه کنید و سطح واکنش پذیری افزایش پیدا میکند.
یادآوری ناخواسته یک تجربه منفی یا آسیب‌زا
این مورد بویژه در افرادی که PTSD را تجربه کرده اند رایج میتواند باشد ودلشوره ناگهانی زیادی را برایشان به همراه داشته باشد. گاهی اوقات، یک عامل ناگهانی میتواند به‌طور ناخودآگاه یادآور یک تجربه منفی یا آسیب‌زا در گذشته باشد، که باعث شده فرد در آن برهه اضطراب زیادی را تجربه کند که فراتر از حد توانش بوده، و اکنون این عامل او را به یاد آن اتفاق می اندازد و با یادآوری آن اتفاق فرد استرس بی دلیل زیادی را ممکن است در سطح خودآگاه تجربه کند.
این یادآوری میتواند یک کلمه، صدا، مکان یا حتی یک وضعیت خاص باشد که به یک تجربه بد مربوط است. به عنوان مثال دیدن کسی که شبیه به فردی است که در گذشته به شما آسیب زده، ممکن است به‌طور ناگهانی استرس و اضطراب ایجاد کند.
خستگی ذهنی
گاهی اوقات اگر فراتر از توان و انرژی خود از خود کار بکشیم، ممکن است که تحلیل برویم و نسبت به سایر اتفاقات عادی در ادامه روز واکنش بیش از حد نشان بدهیم یا استرس بی دلیلی را تجربه کنیم. به عنوان مثال پس از یک روز پر از فشارهای کاری یا خانوادگی، حتی یک تماس تلفنی کوچک یا یک مشکل جزئی میتواند باعث احساس استرس شدید شود یا حتی از صدایهای بلند دلشوره ناگهانی بگیریم.
تغییرات شیمیایی در مغز یا بدن
گاهی اوقات، تغییرات شیمیایی و هورمونی ای که در بدن می‌توانند به بروز استرس بی دلیل یا دلشوره ناگهانی منجر شوند. برای مثال، تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی، بارداری، یا مشکلات تیروئیدی می‌توانند باعث تجربه استرس بی دلیل شوند.
افکار و نگرش‌های منفی
یکی از دلایل رایج تجربه استرس بی دلیل ، وجود الگوهای فکری منفی و خودانتقادی است. افراد مبتلا به اضطراب مزمن معمولاً به خود اجازه نمی‌دهند که به‌راحتی آرامش یابند، چراکه دائماً درگیر افکار منفی و ترس از آینده هستند. این نوع نگرش‌ها باعث میشود که حتی در موقعیت‌هایی که استرس‌زا نیستند، ذهن فرد همچنان به دنبال تهدیدها و خطرات احتمالی باشد.
به عنوان مثال: اگر فردی دائماً در ذهن خود فکر کند که “من همیشه با مشکلات روبه‌رو می‌شوم و هر چیزی که انجام می‌دهم، اشتباه است”، این باورهای منفی باعث میشوند که استرس در او حفظ شود، حتی زمانی که شرایط تغییر کرده و دیگر تهدیدهای واقعی وجود نداشته باشد.
عدم توانایی در مدیریت احساسات
گاهی اوقات، افراد نمی‌دانند چگونه احساسات خود را مدیریت کنند. هنگامی که نمی‌توانیم با احساسات منفی خود کنار بیاییم، ممکن است آنها را سرکوب کرده یا به‌جای مقابله مؤثر، سعی کنیم از آنها فرار کنیم. این کار ممکن است باعث شود که استرس ناگهانی زیادی به‌طور مداوم در بدن تجمع پیدا کند و فرد احساس کند که هرگز نمی‌تواند از آن رهایی یابد.
به عنوان مثال شخصی که در برابر احساسات خود واکنش نشان نمی‌دهد و آنها را نادیده می‌گیرد، ممکن است ناگهان در یک موقعیت بی‌اهمیت یا معمولی، دچار اضطراب شدید شود زیرا آن احساسات سرکوب‌شده به سطح می‌آیند.
مواجهه با استرس‌های گذشته
افرادی که تجربه‌های منفی گذشته یا ضربه‌های عاطفی دارند، ممکن است به‌طور ناخودآگاه از آن تجارب به‌عنوان مبنای افکار و احساسات خود استفاده کنند. حتی اگر در حال حاضر هیچ تهدید مشخصی وجود نداشته باشد، فرد ممکن است به‌طور مداوم نگرانی‌هایی را از تجربیات گذشته خود به ذهن بیاورد و این باعث میشود که استرس بی دلیل او ادامه پیدا کند.
به عنوان مثال اگر فردی در گذشته تجربه‌ای از طلاق یا شکست کاری داشته باشد، ممکن است نگرانی‌هایی مانند “ممکن است دوباره همین اتفاق بیفتد” یا “آیا من به اندازه کافی خوب هستم؟” به ذهنش برسد، که این افکار به‌طور مداوم او را در حالت استرس و اضطراب نگه می‌دارد.
عدم رعایت اصول مراقبت از خود
یکی از عواملی که باعث میشود فرد نتواند از استرس خود رهایی یابد، عدم رعایت اصول مراقبت از خود است. مراقبت از خود شامل تغذیه سالم، ورزش منظم، و زمان برای استراحت و تفریح است. زمانی که فرد به این جنبه‌ها توجه نمی‌کند، استرس بی دلیل او افزایش می‌یابد و توانایی او برای مقابله با چالش‌ها کاهش می‌یابد.
به عنوان مثال اگر فردی به‌طور مداوم شب‌ها دیر می‌خوابد و از تغذیه ناسالم استفاده میکند، بدن او در معرض استرس بیشتری قرار می‌گیرد و ممکن است احساس کند که نمی‌تواند از استرس خود رهایی یابد.
ترس‌های نهفته و احساسات سرکوب‌شده
آخرین عامل در بررسی علت استرس بی دلیل، ترس های نهفته است. اگر فردی یکسری از احساسات، ترس‌ها یا باورهای خاصی را در خود سرکوب کرده باشد، ممکن است در مواجهه با موقعیت هایی که احتمال دارد این احساسات تجربه شوند استرس بی دلیلی را تجربه کند یا حتی در مواجهه با رویداد یا شخصی که فعالیتی را انجام میدهد ولی او را یاد چیرزی از خود می اندازد که (حتی ناآگاهانه) سرکوب کرده، دلشوره ناگهانی ای را تجربه کند. به عنوان مثال شخصی که از مرگ میترسد ممکن است با دیدن یک مرده دلشوره ناگهانی زیادی را تجربه کند.
راه های پیشگیری و درمان استرس بی دلیل
پیشگیری و درمان استرس بی دلیل ، به معنای حذف بطور کامل آن نیست بلکه به معنای کاهش احتمال بروز استرس بی دلیل در زندگی روزمره و تقویت توانایی‌های فردی برای مقابله با آن است. استرس اجتناب‌ناپذیر است و در مواجهه با چالش‌های زندگی طبیعی است که احساس نگرانی را تجربه کنیم. پس بهتر است که خود را آماده کرده و مهارتهای مقابله و مدیریت استرس بی دلیل را نیز یاد بگیریم.
همچنین تلاش کنیم کارهایی انجام دهیم و روشهایی را در پیش بگیریم که خود را در دام دلشوره بی دلیل نیندازیم و سلامت روانمان را حفظ کنیم. این روشها عبارتنداز:
مراجعه به درمانگر یا روانشناس
بطور کلی برای ارتقا سطح سلامت روان خوب است به درمانگر مراجعه کنید تا بتوانید بهتر علت استرس بی دلیل تان را شناسایی کرده و برای درمان اقدام کنید. در صورتی که سطح استرس شما زیاد باشد مصرف دارو نیز طبق تجویز روانپزشک ضروری است. همچنین درمانگر میتواند به شما موارد و راهکار هایی را بر حسب شرایطتان توصیه کند که مناسب زندگی خودتان است و بهتر میتوانید آنها را به کار گیرید تا دلشوره خودتان را مدیریت کنید. رویکردهای شناختی رفتاری و رفتار درمانی میتواند به شما در این زمینه کمک کند.
مراقبت از خود (Self-care)
مراقبت از خود برای پیشگیری از استرس بی دلیل بسیار ضروری است. این به معنای ایجاد توازن بین کار، استراحت و تفریح است. بدن و ذهن انسان نیاز دارند که استراحت کنند تا از بروز استرس مزمن جلوگیری شود. گاهی افراد خود و مراقبت از خود را فراموش میکنند و آنقدر درگیر کارها میشوند که سلامتیشان به خطر می افتد. داشتن خواب کافی، تغذیه مناسب و انجام مدیتیشن و ورزش و تحرک روزانه میتواند به کاهش استرس بی دلیل منجر شود. همچنین وقت گذاشتن برای انجام کارهایی که دوست دارید، مانند خواندن کتاب، دیدن فیلم یا ملاقات با دوستان، به حفظ سلامت روان کمک میکند.
مشاهده افکار
گاهی اوقات بدلیل اینکه در دام خطاهای ناختی می افتیم ممکن است دلشوره ناگهانی زیادی را تجربه کنیم. به عنوان مثال اتفاق بسیار کوچکی افتاده است اما آن را در ذهن خود بسیار بزرگ میکنیم و افکار ما استرس بی دلیل زیادی که مطابق با واقعیت نیست به ما وارد میکنند. در اینجا بهتر است صرفا بدون اینکه با این افکار درگیر شوید، آنها را مشاهده کنید. اگر میتوانید نوشتن چنین افکاری نیز میتواند در کاهش دلشوره ناگهانی به شما کمک کند. همچنین تنفس عمیق را فراموش نکنید.
ارتباطات سالم و حمایت اجتماعی
داشتن روابط اجتماعی سالم و حمایت از دیگران یکی از ارکان پیشگیری از استرس و دلشوره بی دلیل است. احساس تنهایی و انزوا میتواند سطح استرس را افزایش دهد. صحبت کردن با دوستان یا اعضای خانواده درباره نگرانی‌ها و احساسات میتواند احساس آرامش بیشتری به شما بدهد. همچنین اگر احساس کردید که استرس شما از کنترل خارج شده است، به‌جای پنهان کردن آن، از مشاور یا روانشناس کمک بگیرید.
تعیین محدودیت‌ها و یادگیری “نه” گفتن
بسیاری از افراد به دلیل ترس از رد شدن یا فشار اجتماعی، بیش از حد خود را درگیر کارها و مسئولیت‌ها میکنند و از این طریق استرس بی دلیل زیادی را بخاطر فشارهایی که برآنها وارد شده و خستگی روانی تجربه میکنند.
همچنین این افراد ممکن است درگیر طرحواره هایی باشند و حتی از کار خود بزنند و از برنامه خود عقب بمانند و خود را فراموش کنند تا دیگران از آنها راضی باشند. برای جلوگیری از این امر یاد بگیرید “نه” بگویید. اگر احساس میکنید که نمیتوانید از پس مسئولیتی برآیید یا وقت کافی برای انجام آن ندارید، بدون احساس گناه “نه” بگویید. همچنین در روابط کاری یا اجتماعی، مرزهای واضحی برای خود تعیین کنید تا از اضافه‌بار روانی جلوگیری کنید.
پذیرش تغییرات و انعطاف‌پذیری
زندگی همیشه مطابق میل ما پیش نمی‌رود و تغییرات غیرمنتظره ممکن است رخ دهد. پذیرش این تغییرات و انعطاف‌پذیری در برابر شرایط جدید میتواند از استرس بی دلیل پیشگیری کند. تقویت انعطاف پذیری و تاب آوری میتواند در دوره حاضر بسیار به شما کمک کند و سلامت روانتان را ارتقا بدهد.
همچنین بهتر است یاد بگیرید که برخی از شرایط را نمی‌توان تغییر داد و باید با آنها سازگاری پیدا کنید. به‌جای مقاومت در برابر تغییرات، سعی کنید به‌طور مثبت به آنها واکنش نشان دهید و از فرصت‌ها استفاده کنید و تا جای ممکن پلنB داشته باشید و از قبل برای مواجهه با موانع خود را آماده کرده باشید.
کلام آخر
ما در این مقاله از جوونه در رابطه با استرس بی دلیل صحبت کردیم، به علل آن پرداختیم و راهکارهایی را برای پیشگیری و درمان ارائه دادیم.
برای اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید منابع زیر را مطالعه کنید:
Why am I stressed for no reason? What’s behind “irrational” stress and ways to relieve it
تازه ترین برگ های جوونه
تازه ترین برگ های جوونه
استرس یکی از واکنش‌های طبیعی بدن به تغییرات و چالش‌ها در زندگی است. در حالت عادی، وقتی با شرایط استرس‌زا روبه‌رو می‌شویم، بدن ما به‌طور موقت وارد حالت آماده‌باش میشود و این احساس میتواند به ما کمک کند که
همه ما انسانها ممکن است نقاط کوری داشته باشیم و به این موارد اگاه نباشیم. به عنوان مثال ممکن است برای همه شما پیش آمده باشد که ناگهان بازخوردی از دیگران دریافت میکنید یا خودتان به نکته ای درون خودتان
تا حالا شده صبح از خواب بیدار بشی و حس کنی از کل روزت می‌ترسی؟ به نظرت چرا بعضی از ما صبح‌ها اضطراب داریم، حتی وقتی دلیلی براش نیست؟ وقتی صبح‌ها مضطرب بیدار میشی، اولین کاری که می‌کنی چیه؟
بلوار میرداماد، خیابان شاه نظری، کوچه ابن سینا، پلاک ۲، فضای کار اشتراکی ماجرا
