حمله پانیک: علائم، علل و راهکارهای درمانی

سارا تو فروشگاه مشغول خرید کردن بود که ناگهان احساس کرد نفسش تنگ شده، خوب نمی‌تونه نفس بکشه، بدنش شروع کرده به تعریق و دستاش مورمور شده، تپش قلب گرفته و فکر می‌کنه الان می‌میره و کنترلی رو رفتارش نمی‌تونه داشته باشه. بعد از اینکه این شرایط برای سارا پیش اومد و تونست که به حالت عادیش بعد از نیم ساعت برگرده، اون از خیلی از موقعیت‌های اجتماعی اجتناب می‌کنه چون اضطراب اینو داره که نکنه وقتی تو موقعیت‌ها قرار بگیره یا به همون جای قبلی برگرده، دوباره همین احساس‌ها و این دوره ناراحتی جسمانی شدید بهش دست بده.

چیزی که سارا تجربه می‌کنه، اختلال وحشت زدگی نام داره که به اون حمله پانیک هم گفته می‌شه. اگه می‌خواید بیشتر درباره حمله پانیک بدونید با این مقاله از جوونه همراه باشید. اگر هم سوال خودتون رو توی این مقاله پیدا نکردید می تونید سوالتون رو برامون کامنت کنید تا کارشناس های جوونه جوابتون رو بدن.

اختلال وحشت زدگی یا حمله پانیک چیست؟

حمله پانیک یعنی تجربه احساس ترس و اضطراب ناگهانی و شدید بدون وجود علت مشخص. افراد مبتلا به اختلال وحشت زدگی دوره‌های ناراحتی جسمانی شدید معروف به حملات وحشت زدگی را تجربه می‌کنند. فرد در مدت حملات وحشت زدگی احساس می‌کند دامنه‌ای از احساس‌های جسمانی بسیار ناخوشایند بر او غلبه کرده است.

این احساس‌ها میتوانند ناراحتی تنفسی (نفس تنگی، نفس نفس زدن، احساس خفگی)، بی‌نظمی‌های خودمختار (عرق کردن، ناراحتی معده، لرزیدن، تپش قلب) و نابهنجاری‌های حسی (سرگیجه، کرختی یا احساس مورمور) را در بر داشته باشند. علائم در حمله پانیک معمولاً بین ۱۰ الی ۳۰ دقیقه در فرد ادامه دارد، ولی گاهاً تا یک ساعت هم ممکن است فرد علائم را تجربه بکند. نکته قابل توجه این است که حمله پانیک قابل پیش بینی نیستند و همین اضطراب فرد را بیشتر می‌کند.

حمله وحشت زدگی گاه و بیگاه، برای توجیه تشخیص برچسب حمله پانیک کفایت نمی‌کند؛ برای اینکه فرد تشخیص حمله پانیک را برآورده کند، باید به طور مکرر این حملات برای او رخ دهند و با ترس از داشتن حمله دیگر همراه باشند. این احساس ترس مکرر و مداوم بعد از داشتن حملات پانیک به مدت حداقل یک ماه و بیشتر باید همراه باشد.

در موقعیت سارا دیدیم که سارا برخی از این علائم را که در بالا صحبت شد، تجربه میکرد. سارا و افراد دیگری که دچار اختلال وحشت زدگی هستند، ممکن است به رفتارهای اجتنابی بپردازند و از موقعیت‌هایی که شاید در آنها حمله دیگری رخ دهد فاصله بگیرند.

میزان شیوع اختلال پانیک در جامعه به چه صورت است؟

شیوع اختلال وحشت زدگی در زنان بیشتر از مردان است (تقریبا دو برابر). همچنین بیشتر افرادی که حمله پانیک را تجربه می کنند، در رده سنی 20 تا 30 سال هستند. طبق گزارش انجمن روانشناسی آمریکا از هر 75 نفر، یک نفر حمله وحشت زدگی را تجربه می کند.

علائم رایجی که افراد مبتلا به حمله پانیک آن را تجربه می‌کنند عبارتند از:

• تپش قلب
• عرق کردن
• لرزیدن
• درد قفسه سینه
• تهوع
• احساس سرما
• ترس از دیوانه شدن و ترس از مردن

رایج‌ترین علائم عبارتند از تپش قلب و سرگیجه که بیشتر افراد در تجربه اختلال وحشت زدگی آن را گزارش داده اند.

علت حمله پانیک چیست؟

درمانگر سارا اینطور میگه که علت اینکه فرد ممکنه دچار حمله پانیک بشه، به وضوح مشخص نیست اما بعضی از عوامل می‌تونن تاثیر بذارند در اینکه فرد مبتلا به حمله پانیک بشه. برخی از این شرایط عبارتند از:

• بیماری مثل پرکاری تیروئید و دیابت
• بعضی از اتفاق‌های مهم در دوره گذار زندگی مانند ازدواج، دوری از خانواده، متولد شدن اولین فرزند و سوگ
• ژنتیک

پیامدهای حملات پنیک در کوتاه مدت و دراز مدت چه هستند؟

حملات پانیک پیامدهایی رو برای هر فردی که اون رو تجربه میکنه داره. به عنوان مثال سارا علائم زیر رو بعد از حمله وحشت زدگی تجربه می‌کنه:

• درد در گردن، شانه‌ها، سینه و شکم، دردهای عضلانی
• تنفس نامنظم
• افت فشار
• تعریق یا لرز
• افسردگی ( اگر حملات در بلند مدت به طور زیاد رخ دهد)
• استرس و اضطراب
• خواب آلودگی، خستگی و بی‌حالی
• حالت تهوع
• مشکل در توجه و تمرکز
• مشکل گوارشی مانند اسهال یا یبوست
• مشکل در خواب
• کاهش توانایی انجام کارهای روزمره

حمله پانیک در خواب

ممکنه که حمله پانیک در شب برای سارا رخ بده که به اون «وحشت شبانه» یا «حملات وحشت شبانه» گفته می‌شه. رخ دادن این اتفاق ممکنه که در خواب سارا اختلال ایجاد بکنه یا دچار اختلال‌هایی تو زمینه خواب بشه مثل کابوس، پریدن از خواب، وحشت شبانه و غیره.

وقتی علائم در شب ظهور پیدا می‌کنه، چند دقیقه اول اضطراب سارا بالا میره ولی بعد با گذر زمان به حالت اول برمی‌گرده؛ گرچه که رخ دادن این اتفاق ممکنه که دیگه خواب سارا رو مختل بکنه و دچار بی‌خوابی بشه. بی‌خوابی وقتی اتفاق می‌افته که فرد حمله پانیک رو همراه با اختلال‌های اضطرابی تجربه می‌کنه. در کابوس، رویای ترسناک و ناراحت کننده برای سارا ممکنه با شروع حملات وحشت زدگی همراه بشه. در نتیجه تعریق زیاد، دلهره، وحشت و لرز رو با شدت بیشتری تجربه میکنه.

روش های درمان حملات پانیک

توی این قسمت به برخی از روش های درمان حملات پانیک اشاره می کنیم که افرادی که دارن این اختلال رو تجربه می کنن، میتونن ازش استفاده کنند.

آموزش آرمیدگی

یکی از روش‌های رفتاری که درمانگر به سارا می‌تواند آموزش دهد ، آموزش آرمیدگی است که به سارا به عنوان مراجعه کننده کمک می‌کند به واکنش‌های جسمانی اش وقتی حمله پانیک رخ می‌دهد، کنترل کسب کند.

بعد از آموزش سارا باید بدونه موقع روبرو شدن با موقعیتی که از اون می‌ترسه، کل بدن رو شل کنه. در آموزش آرمیدگی تمرکز بر تنفس هست. از سارا درخواست میشه که عمداً نفس نفس بزنه و بعد آهسته نفس بکشه (پاسخی که با نفس نفس زدن ناسازگاره). سارا بعد از این آموزش می‌تونه موقع اولین علائم نفس نفس زدن، تنفس آهسته رو شروع کنه. این روش علاوه بر تغییر دادن خود پاسخ، به سارا امکان میده تا احساس کنه می‌تونه بر ایجاد حمله پانیک کنترل ارادی داشته باشه.

مراجعه به تراپیست و استفاده از درمان کنترل وحشت زدگی یا PCT

درمانگر سارا بازآموزی تنفس، آموزش روانی و بازسازی شناختی رو ترکیب می‌کنه تا به سارا کمک بکنه علائم جسمانی مرتبط با عمل اختلال وحشت زدگی رو تشخیص بده و در نهایت بتونه اون رو کنترل بکنه.

علاوه بر اون دلیل دیگه ای که نیازه سارا به درمانگر مراجعه بکنه اینه که سارا و افراد مشابه اون که حملات وحشت زدگی رو تجربه می‌کنند، از هیجان‌های ناخوشایند مرتبط با تجربیات پانیک اجتناب می‌کنند. سارا ممکنه روان رنجورخویی بالا یا سطح پایین برون گرایی داشته باشه که در تشدید نشانه‌ها می‌تونه نقش داشته باشه. معمولا سارا گرایش به نشخوار فکری و محدود کردن دامنه تجربیات و ترجیح تجربه نکردن هیجانات نیرومند رو داره. در نتیجه نیازه که به درمانگر مراجعه بکنه برای اینکه درمانگر بتونه روی این ویژگی‌ها هم کار بکنه و گام سریع‌تری رو در راستای درمان بردارن.

دارو درمانی

استفاده از دارو می‌تونه به سارا در کنترل و کاهش علائم حملات پنیک کمک بکنه. پژوهشگرهایی که درباره عوامل زیستی در اختلال وحشت زدگی تحقیق می‌کنند برنوراپی نفرین، انتقال دهنده عصبی که بدن را برای واکنش نشان دادن به موقعیت‌های استرس زا آماده می‌سازد، تمرکز کرده‌اند. سطح بالای نور اپی نفرین می‌تواند باعث بشود که فرد به احتمال بیشتری دستخوش ترس و اضطراب و وحشت زدگی شود. انتقال دهنده عصبی سروتونین نیز ممکن است در افزایش احتمال مبتلا شدن فرد به حمله پانیک نقش داشته باشد زیرا کمبودها در سروتونین با اضطراب ارتباط دارند. در نتیجه موثرترین داروهای ضد اضطراب برای حمله وحشت زدگی بنزودیازپین‌ها هستند

سارا باید به این نکته توجه بکند که چون بنزودیازپین‌ها می‌توانند باعث بشوند که او به آنها وابسته شود یا آنها را سو مصرف کند بهتر است که به متخصص بالینی مراجعه بکند و متخصص بالینی بهتر است دارو های بازدارنده‌های باز جذب گزینشی یا نوراپی نفرین (SSRI یا SNRI) تجویز کند. این داروها عبارتند از:

• دیازپام
• کلونازپام
• آلپرازولام
• فلوکستین
• پروکستین
• سرترالین

توجه: از مصرف هر گونه دارو بدون نظارت روانپزشک حتما و حتما خودداری کنید. این کار می تواند عواقب جبران ناپذیری را برای شما در پی داشته باشد.

تنظیم برنامه منظم و سبک زندگی سالم

یکی از عواملی که سارا می‌تواند بسیار در آن نقش داشته باشد و برای سلامتی خود اقدام کند، تهیه برنامه منظم و روتین مناسب است. سارا می‌تواند کارهای زیر را انجام دهد:

• ورزش کردن
• خواب کافی داشتن بطور میانگین هشت ساعت
• تغذیه سالم داشتن

در مورد آخر سارا بهتر است به این نکته توجه بکند که مصرف کافئین قهوه الکل مواد مخدر و غیره را تا جای مناسب باید حذف و کاهش دهد. همچنین مصرف شیرین کننده‌های مصنوعی و خوردن بیش از حد شیرینی و غذاهای چرب و سنگین را محدود بکند. سارا باید اقلام مختلفی را در برنامه خود جای دهد تا بدن ویتامین‌ها و منابع مورد نیازش را تامین کند. همچنین مصرف دمنوش‌هایی مانند بادرنجبویه، سنبل الطیب، بابونه، گل گاوزبان و غیره نیز می‌تواند ضد استرس و آرامبخش باشد.

مدیتیشن

یکی از مواردی که بسیار در کاهش حمله پانیک و یا دردها و علائم بعد از آن می‌تواند نقش داشته باشد و سارا باید به آن توجه بکند، مدیتیشن کردن است. همچنین اگر او بتواند ذهن آگاهی را در برنامه خود جای دهد، کیفیت زندگیش بهتر خواهد شد.

کلام آخر

ما در این مقاله از جوونه درباره این صحبت کردیم که حمله پانیک یا اختلال وحشت زدگی چیست، چه علائمی دارد و چند راهکار درمانی برای آن بیان کردیم. همچنین برای مطالعه بیشتر می تونید به منابع زیر (انگلیسی زبان) مراجعه کنید:

Panic Disorder: When Fear Overwhelms

Panic attack – Better Health Channel